گردشگری سلامت چیست؟

سازمان جهانی گردشگری، گردشگری سلامت استفاده از خدماتی که به بهبود یا افزایش سلامتی و افزایش روحیه فرد (با استفاده از آب‌های معدنی، آب و هوا یا مداخلات پزشکی) منجر می‌شود و در مکانی خارج از محل سکونت فرد که بیش از ۲۴ ساعت است، به طول می‌انجامد.

گردشگری سلامت، نوعی از گردشگری است که به منظور حفظ، بهبود و حصول مجدد سلامت جسمی و ذهنی فرد به مدتی بیشتر از ۲۴ ساعت و کمتر از یک سال صورت می‌گیرد.

به این ترتیب یک توریست سلامت با مسافرت از محل دائم زندگی خود گردشگری پزشکی یا توریسم پزشکی شاخه‌ای از گردشگری سلامت است که در آن شخص از کشوری پیشرفته به سایر نقاط دنیا سفر می‌کند تا از خدمات پزشکی کشور مقصد در مراکز درمانی بهره‌مند شود. در اغلب موارد، هدف از توریسم پزشکی بهره‌مندی از قیمت پایین خدمات پزشکی یا دریافت سریع‌تر خدمات در سایر نقاط دنیاست.

گردشگری سلامت، هرگونه مسافرت برای ارتقای سلامت را دربر می‌گیرد و به‌عنوان یکی از ابعاد گردشگری، به توسعه پایدار و پویایی اقتصاد کشور کمک می‌کند. گردشگری سلامت، یک استراتژی ملی در راستای افزایش درآمد کشور است.

گردشگری سلامت و توریسم درمانی یکی از حوزه‌هایی است که می‌تواند نقش بسزایی در جهت توسعه گردشگری ایفا کند و دامنه بسیار گسترده را شامل می‌شود.

گردشگری سلامت به عنوانی یکی از بزرگترین صنایع گردشگری حاصل از به هم پیوستن دو صنعت پر درآمد سفر و پزشکی در جهان است که کشور ما با دارا بودن سابقه طولانی در پزشکی و طب سنتی می‌تواند به جایگاه قابل قبولی در این زمینه دست یابد. مقوله‌ی گردشگری سلامت فراتر از گردشگری درمانی است. آب‌های گرم و معدنی و لجن درمانی همراه با امکانات طبیعی نیز شامل مقوله‌ی گردشگری سلامت است.

گردشگری سومین صنعت بزرگ جهان

کارشناسان می‌گویند: گردشگری پس از صنعت نفت و خودروسازی، سومین صنعت بزرگ جهان به شمار می‌رود. این صنعت تاثیر بسزایی در درآمدهای ارزی کشور‌ها دارد و به طور حتم در آینده‌ای نزدیک به صنعت اول جهان تبدیل خواهد شد. با گذر زمان و پیشرفت این صنعت، گردشگری از حالت عام خارج شده و به شاخه‌های تخصصی نظیر گردشگری فرهنگی، گردشگری ورزشی، گردشگری ماجراجویانه، گردشگری مذهبی، گردشگری سلامت و ... تقسیم شده است. 

آنچه که مبنای این تقسیم‌بندی قرار می‌گیرد «نیت یا قصد اصلی» گردشگر از گردشگری است. بنابراین، افرادی که به منظور برخورداری از خدمات سلامت (پیشگیری، درمان) به کشور دیگری سفر می‌کنند، در زمره گردشگران سلامت قرار دارند.

گفته شده که گسترش صنعت گردشگری علاوه بر نقش و تاثیر آن در ابراز هویت ملی، موجب ارتقای ابعاد وسیع اقتصادی از جمله ایجاد فرصت‌های شغلی، درآمدزایی، کاهش فقر و گسترش عدالت اجتماعی و رفاه در جامعه می‌شود. در ﻣﯿﺎن ﺣﻮزه‌ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮔﺮدﺷﮕﺮی، ﮔﺮدﺷﮕﺮی ﺳﻼﻣﺖ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ و ﻣﺰﯾﺖ‌ﻫﺎی رﻗﺎﺑﺘﯽ از ﺗﻮﺟﻪ زﯾﺎدی ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﺪه اﺳﺖ.

دلایل رونق گردشگری سلامت در جهان از دهه ۱۹۹۰ 

از دهه ۱۹۹۰ گردشگری سلامت در سطح دنیا به دلایل متعددی همچون جهانی شدن وآزاد سازی تجارت درحوزه خدمات سلامت، تغییرات نرخ ارز در اقتصاد، ارتقاء و بهبود کیفی تجهیزات پزشکی، ظهور و گسترش اینترنت و پیشرفت فناوری اطلاعات، مسن‌تر شدن جمعیت، اقتضائات سیستم خدمات بهداشتی رو به افزایش رفت.

medical tourism در ایران

گفته شده گردشگری سلامت، در ایران به سال ۸۲ باز می‌گردد که برای اولین بار توریسم درمانی در گردشگری ایران از سوی وزارت بهداشت مورد توجه قرار گرفت. البته وزارت بهداشت بیشتر با هدف اشتغالزایی برای دانش‌آموختگان پزشکی به این مبحث پرداخت و نه رونق توریسم درمانی. اما کم کم از سال ۸۳ و درست پس از ادغام سازمان میراث فرهنگی و سازمان ایرانگردی و جهانگردی توریسم درمانی به صورت مستقل در ایران ایجاد شد و مورد توجه بیشتری قرار گرفت.

ارزان بودن قیمت تمام شده درمان به گونه‌ای که در اکثر مواقع هزینه درمان در ایران نسبت به اروپا ۱۰ به ۱ است، کیفیت بالای تجهیزات پزشکی و همچنین حاذق بودن پزشکان از جمله عوامل مهم جذب بیماران خارجی به سمت بهداشت و درمان ایران است.

توریسم سلامت درصورت ارائه خدمات درمانی بهینه و با کیفیت برای بیمارانی که از کشورهای مختلف برای درمان به کشور سفر می‌کنند قطعا برای ایران با دستاوردهای بزرگ در زمینه پزشکی یک فرصت است، اما بدون تردید اگر زیر ساخت‌های لازم برای این مهم فراهم نباشد این فرصت به یک تهدید تبدیل خواهد شد. توریسم سلامت، بیمارستان‌های مجهز با امکانات خاص و تجهیزات پزشکی قابل‌قبول می‌خواهد و مهم‌تر از آن کادر درمانی خاص و آموزش دیده؛ کادری که با فرهنگ و زبان بیمار خارجی آشنا باشد.

کارشناسان معتقد هستند که توریست سلامت در ایران با وجود کیفیت بالای خدمات درمانی و قیمت ارزان، به علت نبود تبلیغات مناسب، هنوز جایگاه خود را در بازار نیافته است و گام‌های نخست را طی می‌کند. ایران از نظر جاذبه‌های گردشگری طبیعی جزو ۱۰ کشور برتر جهان است، اما از بازار توریسم و گردشگری سهم شاخصی نبرده است.

در زمینه جذب گردشگران سلامت همواره باید به چهار عامل اساسی دراین زمینه توجه داشت. توانمندی‌های شاغلان حرفه پزشکی، تکنولوژی‌های روز و استانداردهای جهانی، اقتصاد درمان و هزینه‌های درمانی و مقررات داخلی کشور‌ها از عوامل مهم گردشگری سلامت هستند.

 ایران در هر چهار مورد، نسبت به کشورهای همسایه و خاورمیانه از توانمندی‌های بهتری برخوردار است؛ که باید نهایت استفاده از پتانسیل موجود را کرد، اما تبلیغات مناسبی برای شناسایی توانمندی‌های پزشکی و گردشگری ایران در خارج صورت نگرفته است و رسانه‌های دولتی و سفارت‌خانه‌ها در این زمینه نقشی موثر دارند.

گردشگران سلامت بیشتر از کشور‌های جمهوری آذربایجان، عراق، ترکمنستان، افغانستان، کویت، سوریه، لبنان، بحرین و ترکیه هستند و ایران طی یک دهه‌ی گذشته پیشرفتی ۲۰ تا ۲۵ درصدی در حوزه‌ی گردشگری سلامت داشته است.