حکایت ۲۶ سال خانه به دوشی نمایشگاه کتاب

به گزارش پارس به نقل از ایسنا، نمایشگاه کتاب تهران که یکی از مهم‎ ترین رویداد های فرهنگی کشور است و از آن به عنوان بزرگ ترین رویداد فرهنگی کشور یاد می شود، هنوز مکانی مشخص و درخور برای برپایی ندارد و برای برپایی در یک مکان ثابت و مشخص با هزار اما و اگر مواجه است.

نمایشگاه کتاب تهران در سال ۱۳۶۶ یعنی زمانی که هنوز جنگ تحمیلی به پایان نرسیده بود، با دشواری های فراوان شکل گرفت. مکانی که آن زمان، برای اولین دوره ی نمایشگاه کتاب تهران انتخاب شد، محل دائمی نمایشگاه های بین المللی تهران بود.

نمایشگاه های بین المللی تهران در شمال بزرگراه چمران قرار دارد که ساخت آن از ۱۳۳۸ آغاز شد و در سال ۱۳۴۶ اولین نمایشگاه یعنی « نمایشگاه آسیایی» در آن برگزار شد.

نمایشگاه کتاب تهران تا سال ۱۳۸۵ در محل نمایشگاه های بین‎ المللی تهران برگزار شد و در واقع ۱۹ دوره از برپایی خود را میهمان این محل بود. اما در سال ۱۳۸۶ در زمانی که محمدحسین صفار هرندی بر صندلی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تکیه داشت و محسن پرویز معاون فرهنگی این وزارت خانه بود، نمایشگاه کتاب از این مکان کوچ کرد و به مصلای امام خمینی (ره) منتقل شد.

محسن پرویز درباره ی تصمیم به جابه جایی مکان برپایی نمایشگاه کتاب تهران سه دلیل را مطرح می‎ کند؛ « یک، ایجاد راه بندان های طولانی در اتوبان شهید چمران و سایر خیابان های مجاور. دوم، فرسودگی برخی سالن ها و تعمیر نشدن آن ها که خطراتی را متوجه مراجعه کنندگان می کرد و ستاد مدیریت بحران آن ها را تأیید نمی کرد. سوم، ایجاد بی عدالتی در توزیع سالن ها و غرفه ها، به دلیل پراکندگی و کیفیت متفاوت سالن ها» .

سال ۱۳۸۶ نخستین دوره ی نمایشگاه بین المللی کتاب تهران در مصلای امام خمینی (ره) برگزار شد و امسال هفتمین دوره‎ ای است که نمایشگاه کتاب تهران در میان فضای نیمه ساخته ی نمایشگاه با دشواری های فراوان برگزار می شود.

اگرچه جابه جایی مکان نمایشگاه کتاب با هدف یافتن مکانی بهتر و امن‎ تر برای بازدید مردم رخ داد، اما تجربه ی شش‎ ساله ی برگزاری نمایشگاه کتاب در مصلا، خاطره‎ ی چندان مثبتی در ذهن ها باقی نگذاشته و برگزاری نمایشگاه کتاب در این مکان همواره با انتقاد جمعی از فعالان فرهنگی، ناشران و نویسندگان همراه بوده است.

در این دوره ی شش ساله ی برپایی نمایشگاه کتاب در مصلا مشکلاتی رخ نشان دادند که شاید تصمیم گیران کوچ بزرگ به مصلا به آن نیندیشیده بودند و یا با علم به آن ها باز هم مصلا را به مکان قبلی ترجیح می دادند.

ساخت مصلای امام خمینی (ره) در سال ۱۳۶۱ با هدف ایجاد مکانی برای حضور گسترده ی مردم در مراسم دینی آغاز شد، اما هنوز ساخت این بنا به پایان نرسیده است. با توجه به این که مصلا برای مراسم عبادی و دینی ساخته شده است، معماری اسلامی و چندین شبستان، رواق و حیاط دارد. اما مصلا برای کارکردی بسیار متفاوت با برگزاری نمایشگاه کتاب ساخته شده است و با توجه به زیرساخت های آن امکانات لازم برای برپایی نمایشگاه را ندارد.

با توجه به این که فضای مسقف مصلا برای برپایی نمایشگاه کتاب کافی نیست و بخش بزرگی از تالارهای نمایشگاهی زیر چادرهای برزنتی و چاچوب های سازه های موقت ایجاد می‎ شود، در اولین دوره ی برپایی نمایشگاه کتاب در مصلا، به دلیل بارش باران، بخشی از کتاب های لاتین زیر آب رفت و آب باران وارد بیش تر غرفه‎ های مستقر در حیاط شد. همچنین به دلیل نیمه کاره بودن ساختمان مصلا، علاوه بر داشتن ظاهری نه چندان آراسته، در شبستان کابل‎ های سیم برق را لخت می‎ شد دید.

از سوی دیگر هر سال هزینه ی زیادی صرف می‎ شود تا سیم‎ کشی برق و تلفن برای تالارهایی که در سازه های موقت و دائم ایجاد شده اند، انجام شود.

اما یکی از مشکلاتی که هرساله بازدیدکنندگان، مسؤولان و غرفه داران و ناشران را کلافه می کرد، هوای نامطبوع شبستان - در نتیجه ی ازدحام جمعیت و آماده نبودن تمهیدات لازم - مصلا بود. امسال هم با وجود این که ازدحام کم تری در نمایشگاه و حتا شبستان دیده می شود، اما این موضوع هنوز به چشم می خورد.

مسأله ی دیگر، مسأله ی امنیت مصلا در مواقع بحرانی است که آیا مثلا می توان جمعیت داخل شبستان را در صورت وقوع یک حادثه به سرعت خالی کرد؟ ! سال گذشته برای کمک به امنیت نمایشگاه، برای ناشران دوره ی آشنایی با مهارت های اطفای حریق برگزار شد که در صورت بحران بتوانند به امنیت نمایشگاه کمک کنند.

در این هفت سال برگزاری نمایشگاه کتاب، مسؤولان نمایشگاه برپایی آن را در مصلا موقتی خوانده و همواره بر پیدا کردن گزینه‎ ای دائمی برای نمایشگاه کتاب اصرار ورزیده‎ اند. حتا وعده هایی برای ساخت مکانی برای نمایشگاه بین‎ المللی تهران داده شده است.

مکان‎ هایی چون پارک چیتگر، منطقه ی پرند، شهر آفتاب (در نزدیکی حرم امام خمینی (ره) ) ، پارکینگ زندان قصر، قلعه مرغی و باغ کتاب تهران به عنوان گزینه‎ های مناسب از سوی دولت، شهرداری و… پیشنهاد شده اند؛ اما هنوز هیچ کدام از این وعده‎ ها عملی نشده است.

با وجود همه ی وعده‎ هایی که برای برپایی نمایشگاه کتاب در یک مکان دائمی مطرح شده، اما هنوز نمایشگاه کتاب بی جا و مکان است و امسال برای هفتمین بار میهمان ناخوانده ی مصلای تهران است.