چند میلیون ایرانی به دیابت مبتلا هستند؟

احمد رئیس السادات در آستانه برگزاری بیستمین کنگره طب فیزیکی، توانبخشی و الکترودیاگنوز، افزود: در حال حاضر در ایران بیش از 5 میلیون نفر مبتلا به دیابت وجود دارد که پیش بینی می شود طی 15 سال به 2 برابر افزایش یابد.

وی ادامه داد: به رغم تلاش های مختلف هنوز علاج قطعی برای این بیماری شناخته نشده و پیشگیری، تشخیص زودرس و درمان مناسب، بهترین رویکرد برای رهایی از عوارض آن است.

رئیس السادات گفت: طب فیزیکی و توانبخشی نقش بسیار مهمی در پیشگیری، تشخیص و کنترل زودرس برخی از اختلالات و عوارض ناشی از دیابت دارد.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی افزود: آموزش بیمار و خانواده، اصلاح الگوی زندگی و فعالیت‌های روزمره، ورزش درمانی مناسب و بکارگیری روش های فیزیکی و دارویی و تزریقات تخصصی تشخیصی و درمانی از مهمترین ابزارهای متخصصین طب فیزیکی در توانبخشی بیماران مبتلا به دیابت به شمار می‌رود.

دبیر اجرایی بیستمین کنگره طب فیزیکی، توانبخشی و الکترودیاگنوز ایران گفت: از رایج ترین روش های طب فیزیکی در کنترل عوارض اسکلتی عضلانی ناشی از دیابت می توان به انواع  فیزیوتراپی مانند سرما و گرما درمانی، الکتریسیته درمانی، لیزر درمانی، شاک ویو و مگنت درمانی و درمان های دستی اشاره کرد.

وی گفت: تجویز کفش، کفی، ارتز و پروتز مناسب از جمله خدمات موثر دیگر برای بهبود عملکرد افراد دیابتی به خصوص در موارد آسیب های عصبی، زخم های دیابتی و قطع عضو ناشی از آن محسوب می شود.

دبیر انجمن طب فیزیکی و توانبخشی ایران، ادامه داد: شیوع زیاد چاقی و بیماری های قلبی عروقی در بیماران دیابتی سبب شده تا ورزش درمانی و تغذیه مناسب به عنوان شاه کلید بهبود کیفیت زندگی شناخته شود. ورزش های هوازی، تقویتی و انعطاف پذیری و ورزش های آبی همگی در مبتلایان به دیابت مفید هستند.

رئیس السادات افزود: ورزش در بیماران دیابتی باید به طور اختصاصی و متناسب با وضعیت جسمانی، سن، وضعیت کنترل قند و با توجه به بیماری های زمینه ای همراه تجویز شود.

وی ادامه داد: در تجویز هر نسخه ورزشی باید به نوع ورزش، شدت، مدت هر جلسه، فواصل جلسات و احتیاطات کنترل قند، قبل، حین و پس از انجام ورزش توجه شود. ورزش در افراد دیابتی باعث کاهش قند خون و بهبود شرایط قلبی ریوی می‌شود.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گفت: افت قند در دیابتی ها هنگام ورزش شایع است، بنابر این آگاهی بیماران از علائم کاهش قند ضروری است. بیماران باید قبل از ورزش و هنگام ورزش طولانی، قند خون را چک کنند و در صورتی که خیلی پایین بود ورزش را به تعویق بیاندازند.

رئیس السادات افزود: بیمارانی که انسولین تزریق می‌کنند، در صورت انجام فعالیت ورزشی، انسولین را در عضلات دست یا پا تزریق نکنند. بهترین مکان تزریق برای این افراد ناحیه شکم است.

وی گفت: علاوه بر افت قند، زخم شدن پا به دنبال ورزش هم نکته با اهمیتی است که با بررسی اندام ها قبل و بعد از ورزش و نیز پوشیدن کفش مناسب می توان از رخ دادن آن جلوگیری کرد.

رئیس السادات در ادامه با اشاره به شیوع بالای احساس خواب رفتگی و گزگز اندام ها در افراد دیابتی، گفت: سندرم تونل کارپال و آسیب اعصاب محیطی (نوروپاتی )که نواحی انتهای اندام ها را درگیر می کند، از مهمترین علل این شکایات به شمار می رود. با تشخیص زود هنگام سندرم تونل کارپ و نوروپاتی دیابتی با کمک نوار عصب و عضله می توان به کنترل موثرتر آنها پرداخت و به ویژه از ایجاد عوارضی مانند ضعف اندام و زخم جلوگیری کرد.

وی با عنوان این مطلب که زخم پا در دیابتی ها بسیار جدی است، افزود: معمولا به دلیل اختلال سیستم عصبی خودکار ، بیمار از خشکی پوست پاها شکایت دارد. ضعف حرکتی، اختلال حس و اختلال تعریق پاها فرد را به ایجاد زخم مستعد می کند. علاوه بر این، زمان بهبود زخم در افراد دیابتی طولانی تر است.

رئیس السادات در پاسخ به این سئوال که برای پیشگیری و درمان زخم های دیابتی چه باید کرد، گفت: اولین نکته رعایت رژیم و کنترل سطح قند است. ارزیابی روزانه پا از نظر زخم، پینه، قرمزی، استفاده از کرم های نرم کننده (کرم لانولین) جهت کاهش خشکی و ترک بین انگشتان از نکات مهم دیگر مراقبت از این بیماران به شمار می رود به ویژه در مورد افراد دیابتی که دچار اختلال حس هستند باید هر دو سه ماه ناخن های پاها مورد معاینه قرارگیرد و کالوس ها(پینه ها) توسط پزشک برداشته شود.

وی ادامه داد: نکته مهم اینکه در مبتلایان به دیابت ناخن ها باید به صورت خطی کوتاه شوند و نه گرد. استفاده از صندل و کفش مناسب در دیابتی ها از جمله نکات مهم دیگری است که باید در مبتلایان به دیابت مورد توجه قرار گیرد. به طور کلی کفش باید دارای سایز مناسب (نه تنگ و نه گشاد)، عمق کافی و پنجه پهن باشد و کفی نرمی داشته باشد. گاه ممکن است به ویژه در بیماران دچار بی حسی یا تغییر شکل پا جهت تجویز کفش مناسب از اسکن کف پا استفاده شود.

دبیر اجرایی بیستمین کنگره طب فیزیکی، توانبخشی و الکترودیاگنوز ایران، گفت: در خصوص زخم های دیابتی بهبود خون رسانی کلید درمان است. ممکن است بر حسب شرایط از شستشو با محلول های خاص یا پانسمان های تخصصی استفاده شود.

رئیس السادات در ادامه افزود: اخیرا پژوهش های انجام شده در مرکز تحقیقات طب فیزیکی و توانبخشی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی نشان داده است که بکارگیری پلاسمای غنی از پلاکت(پی آر پی) و ازن درمانی می تواند در درمان زخم های مقاوم به درمان دیابتی موثر باشد و سبب تسریع بهبود زخم گردد. از مشکلات قابل توجه دیگر بیماران دیابتی شیوع بالای اختلالات اسکلتی و عضلانی است.

وی افزود: شانه یخ زده که در این بیمار دچار محدودیت حرکتی شانه و بازو است، التهاب رباط های مختلف، جمع شدگی پوست کف دست، خشکی و سفتی مفاصل و افزایش احتمال ابتلا به پوکی استخوان، از مهمترین عوارض اسکلتی و عضلانی دیابت است.

رئیس السادات در پایان گفت: همانطور که پیشتر عنوان شد در کنار دارو درمانی، بکارگیری طب فیزیکی، ورزش درمانی و گاهی تزریقات داخل مفصلی یا بافت نرم می تواند در کنترل درد و بهبود عملکرد این بیماران مفید باشد.