تعیین تکلیف املاک کسبه پلاسکو بر عهده چه کسانی است؟

ساختمان پلاسکو یکی از ساختمان‌های بزرگ و تجاری تهران بود که قدمت 53 ساله داشت ولی صبح روز پنجشنبه 30 دی ماه دچار آتش سوزی گسترده شد.

این اتفاق باعث شد تا کسبه پلاسکو به ویژه آنهایی که مغازه‌های خود را بیمه نکرده بودند زیان فراوانی ببینند.

در کنار زیان مالی این افراد، نبود مکانی برای ادامه کار و از بین رفتن محل کسب این سوال را در ذهن ایجاد می‌کند که تکلیف ملک کسبه پلاسکو چه می‌شود و مسئولیت پرداخت خسارت به این افراد بر عهده چه کسانی است؟

بهمن کشاورز رئیس اتحادیه سراسری کانون وکلای ایران در گفت‌وگو با خبرنگار قضایی خبرگزاری فارس، در رابطه با اینکه با توجه به وقوع حادثه پلاسکو و با توجه به اینکه صاحبان سرقفلی املاک پلاسکو بنیاد مستضعفان است و براساس قانون تجارت سرقفلی باید روی ملک باشد وضعیت املاک به چه صورتی می‌شود و مسئول این امر کیست؟ اظهار داشت: با توجه به زمان ایجاد رابطه استیجاری که قبل از سال 1376 مطرح بوده رابطه بنیاد مستضعفان با مستأجران محل شمول قانون روابط مؤجر مستأجر مصوب سال 1356 است.

رئیس اتحادیه سراسری کانون وکلای ایران ادامه داد: مستأجران مالک حق کسب، پیشه و تجارت هستند که ایجاد آن از بدو اجاره شروع شده و تا زمان حادثه نیز ادامه داشته است.

کشاورز گفت: این حق باید به مستأجران محل پرداخت شود و پرداخت کننده آن بنیاد مستضعفان است.

وی افزود: اگر مستأجران قادر باشند در محل به هزینه خود احداث بنا کنند و در آن مستقر شوند طبق نظریه حقوقی ما و نظر اداره حقوقی قوه قضاییه منع آن‌ها ممکن نیست و اگر ممانعتی شود، دادگاه می‌تواند این مجوز را به مستأجران دهد.

رئیس اتحادیه سراسری کانون وکلای ایران بیان کرد: یک صورت قضیه این است که مالک (بنیاد مستضعفان) حق کسب پیشه تجارت مستأجران را به قیمت روز به آنها بپردازد در عین حال از آنجا که به نظر می‌رسد در خراب شدن و از بین رفتن عین مستأجر شخص یا اشخاصی نیز مسئولیت دارند. 

کشاورز در همین راستا افزود: اگر مالک این املاک یکی از اشخاص یا مسئولان باشد علاوه بر حق کسب و پیشه باید از عهده خسارات نیز برآید.

وی مطرح کرد: این خسارات با نظر کارشناس می‌تواند مشخص شود و عوامل مختلفی در تعیین میزان آن مؤثر است. مثلاً اینکه مستأجران ولو در ازای  دریافت‌ حق کسب و پیشه ناچارند از محلی چون خیابان جمهوری که قطب تجاری و کسبی است به جای دیگری که ممکن است این ویژگی‌ها را نداشته باشد بروند.

رئیس اتحادیه سراسری کانون وکلای ایران افزود: همچنین بیکار شدن مستأجران و کارکنان‌شان و از بین رفتن سابقه کسبی آنها که قائم به محل است از خساراتی است که باید جبران شود و جبران‌کننده آن اشخاصی است که مسئول تشخیص داده شوند.

این در حالی است که روز گذشته، امیر حسین آبادی رئیس کانون وکلای دادگستری تهران با حضور در گفتگو 18:30 شبکه خبر گفت: سرقفلی قراردادی است که مالک مبلغی در ابتدای اجاره و جدای از مال‌الاجاره از مستأجر می‌گیرد تا محل را به وی اجاره دهد و واگذار کند.

وی افزود: بنابراین این امکان برای مستأجر فراهم می‌شود که به اجاره محل ادامه دهد یا اگر بخواهد، محل را تخلیه کند و به موجر تحویل دهد و در قبال گذشتن از این حق خود، از مالک مبلغی دریافت کند و اگر بخواهد، به مستأجر دیگری منتقل نماید و مبلغی در مقابل این حق از او بگیرد.

رئیس کانون وکلای دادگستری تهران گفت: در صورت از بین رفتن بنای سرقفلی، اگر مالک مقصر باشد کسی که محل کسب را اجاره کرده است می‌تواند مبلغ سرقفلی را به نرخ روز از مالک بگیرد.

حسین آبادی با بیان اینکه اگر مالک بخواهد ملک را در وضعیت قبلی بسازد باید تمام حق و حقوق سرقفلی دار را رعایت کند و مستاجر در اجاره هم حق تقدم دارد، گفت: اگر ملک ساخته شده با ملک قبلی از نظر متراژ و وضعیت متفاوت بود، شرایط جدید براساس نظر کارشناس درنظر گرفته شود و اجاره نامه سرقفلی هم تغییر می کند.

وی با اشاره به از بین رفتن اسناد تجاری مانند چک و سفته در هنگام نابودی بنا گفت: براساس قانون صاحب اسناد تجاری باید به دادگاه مراجعه و اظهاراتش را ثابت کند که اثبات این امر کار سختی است.

حسین آبادی افزود: در مورد اسناد ملکیت و اجاره هم افراد باید به دادگاه مراجعه کنند تا روال قانونی طی شود.

در ادامه برنامه محمد البرزپور رئیس هیئت مدیره ساختمان پلاسکو گفت: آقای سعیدی کیا رئیس سازمان بنیاد مستضعفان قول دادند در مدت کمتر از 2 سال ساختمان جدیدی بنا کنند و به کسبه تحویل دهند و با توجه به شناختی که از ایشان داریم به این امر بسیار امیدواریم.

وی با بیان اینکه در این سانحه حداقل زیان برای یک کسبه 500 میلیون تومان بوده است، گفت: در دیداری که با وزیر کشور داشتیم به ما قول دادند کسبه را در محل جدیدی اسکان موقت دهند تا کسب و کار خود را از سر بگیرند.

البرزپور در پایان با توجه به از بین رفتن اسناد تجاری از بدهکاران به کسبه پلاسکو درخواست کرد تا بدهی خود را سرموعد مقرر بپردازند.