ابتکار به دنبال رانت از جزیره آشوراده

طرح تبدیل جزیره آشوراده به یک جزیره گردشگری موضوعی است که از سال‌ها قبل و تقریباً از اواخر دولت دوم اصلاحات و در زمان ریاست معصومه ابتکار در سازمان محیط زیست مطرح شد و تا جایی پیش‌ رفت که 380 هکتار از اراضی آشوراده از سوی سازمان همیاری شهرداری استان گلستان با قیمتی نازل به یک شرکت خصوصی واگذار شد به این ترتیب دست اندازی‌ها به تنها جزیره دریای خزر آغاز شد.

این شرکت گردشگری طرحی را با عنوان طرح گردشگری آشوراده مطرح کرده بود که با پایان دولت اصلاحات و بر سر کار آمدن دولت نهم پیگیری‌ها در خصوص نحوه واگذاری این زمین‌ها آغاز می‌شود، با تغییر دولت مدیرکل محیط زیست مازندارن وقت شکایتی را در دادگاه طرح می‌کند و با حکم دادستانی ادوات نقشه برداری این شرکت را که در منطقه آشوراده مستقر شده بودند ضبط کرده و به این ترتیب از ادامه کار این شرکت در منطقه جلوگیری می‌شود.

در همان سال‌های دولت نهم سازمان بازرسی به فروش این مقدار از زمین با قیمتی نازل ورود پیدا کرده، تشکیل پرونده می‌دهد و این مورد را مصداق زمین خواری می‌داند، به دنبال آن پرونده‌ای در داگاه مفاسد اقتصادی تشکیل و برای سازمان بازرسی کل کشور در تهران ارسال می‌شود پس از آن سازمان بازرسی کل کشور دفتر زیستگاه‌های وقت محیط زیست را موظف می‌کند طی طرح شکایتی این اسناد را به نام جمهوری اسلامی ایران برگردانند که طی دو مرحله رأی به نفع دولت صادر و حتی درخواست اعمال ماده 18 از سوی شاکی پرونده نیز رد می‌شود، و در نهایت پس از چندین جلسه بررسی رأی بر این شد که اسناد به نام جمهوری اسلامی ایران برگردد و این کار همان زمان انجام می‌شود.

پس از این موضوع دوباره از اوایل دولت یازدهم موضوع طرح گردشگری آشوراده مطرح شد و محیط زیست نیز موافقت‌هایی را داده بود که با شکایت دو نفر از مدیران سابق سازمان محیط زیست به سازمان بازرسی کل کشور تلاش‌ها برای اجرای این طرح ناکام مانده و جلوی این رانت خواری گرفته شد.

اما هم اکنون پس از گذشت بیش از دو سال از آن زمان دوباره این موضوع قوت گرفته است، و ابتکار در نامه‌ای به استاندار گلستان موافقت نهایی سازمان محیط زیست با طرح طبیعت گردی آشوراده را ابلاغ کرده است و در متن این نامه، آمده است: «بازگشت به نامه شماره 15309/3/95 مورخ 1/6/95 معاون محترم امور عمرانی استانداری و پیرو نشست اخیر و بازدید صورت گرفته از جزیره آشوراده در راستای اجرایی شدن مصوبه کاروان تدبیر و امید در استان گلستان ضمن بررسی آخرین نسخه پیشنهادی استانداری به اطلاع می‌رساند پیاده سازی طرح گدشگری فوق با ملحوظ نمودن شرایط و توصیه‌های زیر و رعایت ضوابط و مقررات متعارف مورد تأیید می‌باشد.

شایان ذکر است طرح گردشگری جزیره آشوراده مطابق قوانین و مقررات جاری، مشمول ارزیابی اثرات زیست محیطی و تأیید در کمیته 2 جهت صدور مجوز برای آغاز فعالیت می باشد. علی ایحال ضوابط مد نظر این سازمان که باید در طرح پیشنهادی رعایت شود عبارتند از:

تأییدات:

1- احداث یک مرکز بازدیدکنندگان و اقامت‌گاهی بوم‌گردی (اکولاژ) براساس ظرفیت برد گردشگری پهنه طبیعت‌گردی جزیره آشوراده.

2- احداث موزه و نمایشگاه پرورش خاویار در محدوده تأسیسات شیلات با توجه به امکانات موجود و برنامه‌های اداره شیلات در این خصوص.

3-احداث سفره‌خانه سنتی با ضوابط معین و در حد ظرفیت برد گردشگری پهنه طبیعت‌گردی جزیره آشوراده.

ضوابط:

4- کلیه فعالیت‌ها و اقدامات مورد تأیید قابل انجام جزیره آشوراده صرفاً در محدوده طبیعت‌گردی تعیین شده در نقشه پیوست امکان‌پذیر می‌باشد.

5- ضروری است جانمایی کاربری‌ها در پهنه ون مسیر طبیعت‌گردی تعیین شده در نقشه پیوست متعاقباً توسط مشاور مربوط همراه با نقشه سایت پلان و نقشه جزئیات تهیه و ارائه گردد.

6- احداث باغ‌موزه حیات‌وحش مشروط بر عدم ایجاد باغ‌وحش و نگهداری نمونه‌‌های زنده (به دلیل احتمال شیوع بیماری‌های حیات‌وحش در پناهگاه میانکاله و تداخل گونه‌ها و...) صرفاً با نمایش نمونه‌های تاکسیدرمی گونه‌ه‌ای بومی منطقه و کشور و به عنوان بخشی از مرکز بازدیدکنندگان جزیره (با توجه به اهمیت مقوله آموزش در مراکز بازدیدکنندگان) قابل احداث بوده و ایجاد آکواریوم نیز با رعایت ضوابط خاص دفتر تخصصی سازمان در  مرکز بازدیدکنندگان قابل انجام است.

7-فعالیت‌های سایت ورزشی صرفاً شامل برخی امکانات ورزشی غیر موتوری بوده و شامل احداث مجتمع ورزشگاهی نمی‌شود، زون تفریحی کودکان نیز شامل فعالیت‌های سبک بازی کودکان بوده و مؤکداً شامل احداث شهربازی نمی‌گردد.

8- سایت ورزش‌ها و تفریحات آبی شامل‌ پلاژ شنا، قایقرانی غیر موتوری و ماهیگیری است که بدون احداث هرگونه نهر و دریاچه مصنوعی و منطبق با ضوابط و مقررات خاص و با هماهنگی اداره شیلات اجرا می‌گردد، محدوده غربی این سایت حداکثر در امتداد محدوده غربی پهنه طبیعت‌گردی مندرج در نقشه بوده و این سایت حداکثر تا 200 متری مجاز به پیشروی به داخل آب‌های خلیج گرگان می‌باشد.

9- راه تردد بازدیدکنندگان جزیره آشوراده صرفاً از مسیر آبی تردد قایقرانی بندر ترکمن و از طریق اسکله گردشگری جزیره بوده و طراحی یکه اسکله جدید به منظور ساماندهی قایق‌ها و ورود طبیعت‌گردان در منتهی الیه ضلع غربی محدوده 48 هکتاری جزیره در نزدیکی مرکز بازدیدکنندگان و با رعایت ضوابط و ملاحظات زیست‌محیطی امکان‌پذیر خواهد بود.

10ـ ورود گردشگران مطابق با ظرفیت برد پهنه طبیعت‌گردی جزیره آشوراده صورت خواهد گرفت.

11ـ طراحی سازه‌ها با استفاده از روش‌های نوین اکوتکنیک و متناسب با شرایط محیطی با مصالح بومی و براساس اصول معماری منظر و ضوابط احداث اکولاژ مورد تأیید سازمان حفاظت محیط‌زیست صورت گیرد.

12ـ ضروری است نحوه تأمین منابع آبی مورد نیاز و نحوه مدیریت پسماند و پساب به طور دقیق و مشخص اعلام گردد.

13ـ در مسیر طبیعت‌گردی گسترده جزیره، انجام فعالیت‌هایی نظیر پیاده‌روی، عکاسی، پرنده‌نگری، نجوم، اسب‌سواری و دوچرخه‌سواری امکان‌پذیر بوده که بدین منظور سازه‌های موقت قابل نصب در این زون شامل سایبان و آلاچیق‌های سبک، سکوی چادر، سرویس‌های بهداشتی سپتیکی، برجک دیده‌بانی و رصد پرندگان و ستارگان، کانکس‌های کوچک ارائه‌دهنده خدمات اولیه گردشگری و مراکز ارائه‌دهنده خدمات گردشگری نظیر دوچرخه‌سواری و اسب‌سواری می‌باشد.

توصیه‌ها:

14ـ با توجه به وجود رستوران موجود در جزیره، توصیه می‌گردد به جای احداث رستوران جدید از فضای رستوران موجود استفاده به عمل آید.

15ـ عنوان دهکده صنایع دستی حاکی از انجام بارگزاری‌های سنگین بوده و در این خصوص صرفاً ایجاد غرفه‌های ارائه‌کننده صنایع دستی و محصولات بومی و محلی به طور محدود امکان‌پذیر می‌باشد.

16ـ احداث مرکز پرورش و نمایش فوک خزری، با توجه به اینکه در حال حاضر مرکز امداد فوک خزری جهت رفع نیازهای پژوهشی و پشتیبانی در مجاورت تأسیسات شیلات وجود دارد، نیازی به احداث آن نبوده لیکن ساماندهی، ارتقاء و پشتیبانی از مرکز فوق در قالب مشارکت در طرح‌های حفاظتی جزیره آشوراده جهت ارتقاء فعالیت‌های حمایت، حفاظتی و تفرجی آن مرکز توصیه می‌گردد.

17ـ تأمین انرژی مجموعه حتی‌الامکان از انرژی‌های پاک و با بهره‌گیری از روش‌های نوین استفاده از انرژی خورشیدی، بازیافت آب باران، بازیافت مواد زائد و تهویه طبیعی صورت می‌گیرد.

18ـ جانمایی کلیه پاسگاه‌ها و کیوسک‌های محیط‌بانی و گشت و کنترل برعهده سازمان حفاظت محیط زیست می‌باشد.

19ـ در طرح پیشنهادی، نحوه همکاری با سازمان حفاظت محیط زیست به جهت مشارکت در برنامه‌های حفاظتی جزیره آشوراده و نیز چگونگی مشارکت جوامع محلی، مطلبی ارائه نشده که لازم است این بخش نیز براساس مفاد مندرج در طرح مدیریت پناهگاه حیات وحش میانکاله، به طرح پیشنهادی اضافه گردد.

مغایرت‌ها:

20ـ ایجاد بازار روس‌ها و سایر بازارهای مشابه و نیز انجام فعالیت بالن‌سواری به دلیل همخوان نبودن ماهیت چنین کاربری‌هایی با سیستم‌های مدیریت زیست‌بومی و ذخیره‌گاهی که جایگاه بین‌المللی نیز دارد، امکان‌پذیر نمی‌باشد؛ بازار ماهی و میگو نیز به دلیل احتمال بالای آلودگی حاصله و محدودیت‌های صیدگاهی، در جزیره آشوراده جایگاهی ندارد.

توضیحات:

ـ تأیید اجرای طرح به معنای موافقت با واگذاری مالکیت اراضی ملی در پناهگاه حیات وحش میانکاله تلقی نمی‌شود.

ـ با عنایت به استعلام اخیر، مشخص گردید حدود 12 هکتار از اراضی موسوم به 48 هکتاری واقع در منتهی‌الیه شرقی جزیره آشوراده نیز در حال حاضر جزء اراضی ملی بوده که به منظور اجرای طرح گردشگری منطبق با زون تفرجی تیپ II، قابل برنامه‌ریزی است.

ـ در خاتمه اضافه می‌نماید به منظور نظارت و پایش بر حسب انجام تعهدات سرمایه‌گذار آتی در فازهای ساخت و بهره‌برداری، حضور نماینده تام‌الاختیار معرفی شده از طریق سازمان متبوع در قالب ناظر زیست‌محیطی ضرورت دارد، بدین منظور ناظر تعیین شده موظف به ارائه گزارش ماهانه به ادارات کل حفاظت محیط زیست گلستان، مازندران و ناظر زیستگاه‌ها و امور مناطق بوده و شاخص‌های پایش و برنامه ارزیابی عملکرد طرح که متعاقباً توسط سازمان حفاظت محیط زیست اعلام می‌گردد، مبنای نظارت بر عملکرد طرح خواهد بود.»

رونوشت این نامه به معاون اول رئیس جمهور، معاون اجرایی رئیس جمهور،معاون گردشگری سازمان گردشگری، معاون محیط زیست طبیعی سازمان محیط زیست، مدیرکل دفتر ارزیابی اثرات زیست محیطی، مدیرکل دفتر زیستگاه‌ها، اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران و اداره کل حفاظت محیط زیست استان گلستان ارسال شده است.

چرا م.ی.پ پس از 11 سال همچنان چشم به آشوراده دوخته است؟!

آنگونه که معاون عمرانی استاندار گلستان گفته است، این طرح همان طرح طبیعت گردی قبلی آشوراده است و نکته قابل تأمل دیگر این است که گویا این بار نیز همان سرمایه‌گذار قبلی ( م. ی. پ) که از دولت اصلاحات به دنبال سرمایه‌گذاری در این منطقه است نمی‌تواند از سودی که می‌تواند عایدش شود بگذرد، که بازهم پا پیش گذاشته و به لطف دوباره خانم رئیس با روی گشاده محیط زیست مواجه شده است!

آقای سرمایه‌گذار! آشوراده که سرزمین شغال‌ها بود!

پناهگاه حیات وحش میانکاله به وسعت 68.8 هزار هکتار با دو اکوسیستم آبی و خشکی، در شرق مازندران قرار دارد و مدیریت یکپارچه آن زیر نظر اداره‌ کل حفاظت محیط زیست مازندران و اداره تابعه در شهرستان بهشهر قرار دارد.

اکوسیستم آبی این زیست‌کره به وسعت 45 هزار هکتار شامل تالاب بین‌المللی و اکوسیستم خشکی نیز به مساحت 23.8 هزار هکتار شامل شبه‌جزیره میانکاله است که در بخشی از این وسعت قابل توجه، دو جزیره «اسمال‌سای» و «آشوراده» نیز بر زیبایی طبیعت منحصربه‌فرد شبه‌جزیره میانکاله افزوده‌اند.

وسعت جزیره اسمال‌سای 300 هکتار و مساحت آشوراده از کانال خزینی تا جزیره آشوراده 630 هکتار است، وجه تسمیه این جزیره به دلیل وجود روستایی به همین نام در حوالی شبه‌جزیره در بندر ترکمن است که وسعت آن به 12 هکتار می‌رسد.

این تنها جزیره زیبای دریای خزر در حالی این روزها طعمه لذیدی برای مافیای گردشگری شده است که (م.ی.پ) سرمایه‌گذاری که از 12 سال کذشته چشم به این جزیره داشت در همان زمان گفته بود: «آشوراده هیچ ارزش زیست‌محیطی‌ای ندارد و سرزمین شغال‌هاست، «من قبل از اینکه آنجا را ببینم تصورم این بود که آنجا یک جزیره زیبا و ارزشمندی است، اما وقتی دیدم فهمیدم جزیره آشوراده ارزش زیست‌محیطی ندارد، اصلا چیزی ندارد، فضای فوق‌العاده‌ای نیست که تصور شود مشابه آن در جایی وجود ندارد. آنجا سرزمین شغال‌هاست، غیر از زوزه شغال چیزی نمی‌شنوید، در آب ساحلش هم غیر از مار چیزی دیده نمی‌شود، شغال‌ها هم آنقدر از پرنده‌های آنجا تغذیه کردند که حتی پرنده‌ای نمانده است، فکر نکنید در آشوراده درخت و ساحل آب خاصی هست، آنجا بیشتر تمشک و انار ترش دارد، چیز ارزشمندی ندارد، چهارتا قرقاول را هم که آنجا می‌آید، شکار کرده‌اند. آشوراده اگر قرار است حفظ شود باید مردم بیایند استفاده کنند، نه شغال‌ها. الان آدم یک ساعت هم آنجا دوام نمی‌آورد، اگر بخواهیم طبیعت آنجا را حفظ کنیم انسان عاقل باید حفاظت کند، اگر جزیره به سگ و گرگ و شغال و آب دریا داده شود که حفظ نمی‌شود، ما باید برویم آنجا، تا شغال‌ها فرار کنند، به جایش آهو بیاید، پرنده‌های خوشگل بیاید، اما اگر حفظ محیط‌زیست یعنی حفظ شغال‌ها من اصلا چیزی سردرنمی‌آورم پس. چنان می‌گویند زیستگاه حساس که آدم فکر می‌کند آنجا خبری است، چه حساسیتی؟ تا انسان‌ها نروند چنین محیط‌هایی حفظ نمی‌شود، محیط‌زیست که به امان خداسپردن، به باد و توفان و دریا و حیوان سپردن حفظ نمی‌شود. فکر نکنید در آشوراده درخت و ساحل آب خاصی هست، آنجا بیشتر تمشک و انار ترش دارد، چیز ارزشمندی ندارد، چهارتا قرقاول را هم که آنجا می‌آید، شکار کرده‌اند!»

وی همچنین در بخش دیگری گفته بود:« در حقیقت اصلا وضعیت قانون جالب نیست، ما حتی دستور از رئیس‌جمهور و دو معاون رئیس‌جمهور داریم، طبق قانون اقدام کردیم و سند گرفتیم اما آنقدر دشمنی کردند که منصرف شدیم،  حالا باید خیلی از ما خواهش هم بکنند که برویم آنجا را آباد کنیم، من اصلا دنبال آشوراده نیستم، التماس هم بکنند نمی‌روم، آشوراده ارزش این چیزها را ندارد!!!!

اما سؤال اینجاست چرا آقای سرمایه‌گذار که به قول خودش آشوراده ارزشی ندارد و سرزمین شُغال‌ها و مارها است، 12 سال برای سرمایه گذاری در آنجا اصرار دارد؟ آنجا که انارش هم تُرش بود ، سود این سرمایه‌گذاری چقدر شیرین است که یک سرمایه‌گذار سال‌ها برای سرمایه‌گذاری در آنجا سماجت می‌کند؟

چه اتفاقی افتاده است که دولت مدعی طرفدار محیط زیست حکم به نابودی این منطقه حفاظت شده و ذخیره گاه زیستکره می‌دهد؟ چه فشار یا رانتی در این موضوع وجود دارد که همان سرمایه گذار پس از گذشت 12 سال بازهم با روی کار آمدن ابتکار وارد میدان می‌شود؟ چرا با وجود چندین بار مخالفت سازمان بازرسی کل کشور هر چند سال یک‌بار این کابوس دوباره مطرح می‌شود؟ چرا پورتال سازمان محیط زیست که حتی از درج مصاحبه بانوی سبزپوش دولت با خبرگزاری فرانسه در این پورتال نمی‌گذرد، هیچ خبری از این نامه و ابلاغیه نمی‌‌دهد؟ چرا کانال خبری معصومه ابتکار و صفحه شخصی ابتکار در اینستاگرام نیز این روزها هیچ اشاره‌ای به این موضوع نمی کنند؟ شاید مصاحبه با یک رسانه خارجی آن هم فرانسه، برای بانوی دوربینی دولت از به تاراج رفتن یک سرمایه ملی تحت حفاظت که خودش دستور آن را صادر کرده است، مهم‌تر باشد!