دلایل ایجاد مشکلات تیروئیدی در بدن

گاهی دلایلی که چندان به چشم نمی آیند مانند مصرف برخی داروها گرفته تا مواد غذایی، التهاب ناشی از وجود ویروس ها، یائسگی و غیره اما در بروز این اختلالات دخیل هستند. در این مطلب قصد داریم شما را با این عوامل مشکل زا بیشتر آشنا کنیم.

مشکلات تیروئید و عفونت ویروسی

تیروئیدیت تحت حاد نوعی اختلال است که با نام های تیروئیدیت دردناک، تیروئیدیت دکرون، تیروئیدیت گرانولوماتوز و تیروئیدیت ویروسی نیز شناخته می شود. در این نوع تیروئیدیت، یک ویروس عامل بروز پرکاری تیروئید می شود. این التهاب معمولا در پی یک عفونت ویروسی مانند آنفلوانزا، عفونت گوش، سینوزیت یا زکام حاد بروز می کند، زمانی که ویروس از طریق مجاری گوش، حلق و بینی (بینی، دهان، گلو و گوش ها) به تیروئید می رسد، تیروئیدیت تحت حاد با تب، درد، قرمزی، احساس داغی و ورم در ناحیه گردن خود را نشان می دهد. این نوع التهاب تیروئید باعث بروز پرکاری تیروئید می شود که به حالت طبیعی باز می گردد و گاهی به کم کاری تیروئید تبدیل می شود. بر حسب علائمی که این مشکل بروز می دهد، اگر التهاب بسیار دردناک باشد، پزشک کورتون تجویز می کند. این داروها التهاب را کاهش داده و باعث افت میزان هورمون تیروئیدی می شوند.

مشکلات تیروئید و برخی مواد غذایی

موادغذایی گواتر زا به مواد غذایی گفته می شود که حاوی ید اندک و ویتامین ها و مواد معدنی کمی (مانند برخی از سبزیجات و میوه ها) هستند. این مواد غذایی مانع از تثبیت ید در غده تیروئید می شوند. در بین این مواد غذایی می توان به کلم ها، ریشه مانیوک یا کاساوا که به خوبی پخته نشده است، سیب زمینی شیرین، سویا یا بادام زمینی اشاره کرد. این مواد غذایی باعث افزایش اندازه غده تیروئید (که با وجود گواتر قابل مشاهده می شود) و پرکاری تیروئید می شوند.

مشکلات تیروئید و برخی داروها

برخی داروها می توانند عاملی برای کم کاری یا پرکاری تیروئید باشند. به عنوان مثال داروی لیتیوم (برای مقابله با اختلال دوقطبی )، اینترفرون (مقابله با هپاتیت ویروسی و ام اس) و همچنین رادیوتراپی هایی که برای مقابله با سرطان های ناحیه گردن یا سینه انجام می شوند، باعث بروز کم کالری تیروئید می شوند.

برعکس داروهایی مانند آمیودارون که دارویی سرشار از ید است و برای مقابله با اختلالات ضربان قلب تجویز می شود و همچنین اثرات رادیوگرافی یا اسکن ها جزو عوامل ایجاد کننده پرکاری تیروئید هستند.

در نهایت باید بدانید که برخی داروهایی که برای کاهش وزن تجویز می شوند، حاوی هورمون های تیروئیدی مصنوعی هستند. مصرف این داروها نیز خطر پرکاری تیروئید و سکته قلبی را افزایش می دهد.

اگر نگران قرص های ضدبارداری هستید، باید بگوییم که امروزه این قرص ها باعث بروز اختلالات تیروئیدی نمی شوند، چون دوز استروژن آنها به خوبی کنترل می شود. اما خانم هایی که از کم کاری تیروئید رنج می برند و از قرص های ضدبارداری استفاده می کنند گاهی به دوز بالایی از هورمون های تیروئیدی نیاز پیدا می کنند. در نتیجه لازم است که با مشورت پزشک، داروهای خود را با دقت انتخاب کنند.

مشکلات تیروئید و یائسگی

با افزایش سن، توانایی بدن در تولید هورمون ها دچار مشکل می شود و هورمون های تیروئیدی نیز از این قاعده مستثنی نیستند. بنابراین افزایش سن از جمله عوامل بروز اختلالات هورمونی محسوب می شود و یائسگی نیز تاثیر بسزایی در این مسئله دارد.

در واقع بیماری های تیروئیدی در بین خانم های یائسه بیشتر است، چون استروژن تولیدشده از طریق تخمدان ها نقش حفاظتی در برابر این اختلالات را دارد. زمانی که میزان هورمون استروژن دچار افت می شود و میزان هورمون های تیروئیدی نیز کاهش می یابد، مسئله کم کاری تیروئید خود را نشان می دهد.

ندول ها یا گره های تیروئیدی

ندول ها یا همان گره ها نوعی کیست واقع در غده تیروئید هستند که ممکن است یک یا چندین عدد باشند. اندازه آنها نیز بر حسب شدت و ضعف شان متفاوت است. زمانی که این ندول ها هورمون ترشح می کنند، میزان کلی هورمون های تیروئیدی افزایش پیدا می کند. بنابراین این ندول های سمی باعث بروز پرکاری تیروئید می شوند.

معمولا این ندول ها با انجام سونوگرافی تیروئید قابل تشخیص هستند. این گره ها به دلیل مصرف دخانیات، کمبود ید در مواد غذایی و عوامل ژنتیکی تحریک می شوند. به گفته متخصصان 5 درصد ندول ها مسئول بروز سرطان تیروئید هستند که خوشبختانه در 95 درصد موارد قابل درمان است.

مشکلات تیروئید و کمبود ید

ید یکی از عناصر ضروری برای عملکرد خوب غده تیروئید محسوب می شوند، البته به شرطی که به میزان کافی به بدن برسد. کمبود ید از عوامل ابتلا به کم کاری تیروئید است. معمولا کمبود ید در کشورهای در حال توسعه رواج دارد، اما در کشورهای پیشرفته به ندرت دیده می شود. خوشبختانه در بسیاری از کشورها از جمله ایران، ید به نمک مصرفی افزوده می شود که بهترین روش برای مقابله با کمبود آن محسوب می شود.

مشکلات تیروئید و بیماری های خودایمنی

در صورت ابتلا به بیماری های خودایمنی، دستگاه ایمنی بدن بی دلیل به مقابله با برخی از سلول های خودی می پردازد که سلول های تیروئیدی را نیز در بر می گیرد. تیروئیدیت هاشیموتو عامل کم کاری تیروئید می شود. به این ترتیب که بدن آنتی بادی هایی تولید می کند که به غده تیروئید حمله می کنند و در نتیجه باعث بروز التهاب تیروئیدی یا تیروئیدیت حاد می شوند.

بیماری بازدو یا گریوز نیز باعث بروز پرکاری تیروئید ناشی از تحریک بیش از اندازه غده تیروئید می شود. گفتنی است که پرکاری تیروئید مربوط به بیماری های خودایمنی کمتر از کم کاری تیروئید رواج دارد، اما در مقایسه با آن شدیدتر و جدی تر است، چون پرکاری تیروئید باعث سرعت بخشیدن به عملکرد ارگان های دیگر نیز می شود، به عنوان مثال ضربان قلب را بالا می برد (که ممکن است منجر به سکته قلبی شود) و همچنین باعث افزایش سرعت سوخت و ساز بدن می شود. در نتیجه فرد با سرعت بیشتری لاغر می شود و خستگی زیادی احساس می کند. پرکاری تیروئید همچنین خطر بیرون زدن چشم از حدقه و در نتیجه تشنج چشمی را بالا می برد.

مشکلات تیروئید و قرار داشتن در معرض رادیواکتیویته

تیروئید برای عملکرد درست ید را در خود فیکس می کند، اما زمانی که این ید رادیواکتیوی شود باعث نابودی سلول های تیروئید می شود که تولیدکننده هورمون ها هستند. بنابراین مشکل کم کاری تیروئید پیش می آید. ممکن است ید رادیواکتیوی در اثر حوادث هسته ای از قبیل چرنوبیل یا حادثه اخیر یعنی فوکوشیما آزاد شود.

مشکلات تیروئید و زایمان

زایمان نیز می تواند عاملی برای بروز کم کاری تیروئید موقتی یا دائمی شود. در این صورت بعد از سه تا شش ماه از زایمان، تیروئیدیت پست پارتوم (بعد از زایمان) بروز می کند. این نوع تیروئیدیت می تواند با گواتر، افزایش قابل مشاهده حجم غده تیروئید در گردن همراه باشد.

به گفته متخصصان تیروئیدیت پست پارتوم یک بیماری خود ایمنی ناشی از زایمان است، یعنی بدن خانم ها شروع به تولید آنتی بادی هایی می کند که به سلول های خودی آسیب می رساند. گاهی مادرهای جوان نیاز به درمان های هورمونی پیدا می کنند تا وضعیت به حالت عادی برگردد.

فقدان غده تیروئید

یکی از دلایل کم کاری تیروئید به فقدان غده تیروئید مربوط می شود. در این صورت فرد از زمان تولد از کم کاری تیروئید رنج می برد. زمانی که تیروئید به طور کامل وجود نداشته باشد، صحبت از کم کاری کامل به میان می آید. کم کاری تیروئید مادرزادی نیز شامل انتقال بیماری از مادری که در حین بارداری دچار کم کاری بوده است، به فرزند می باشد.