رواج شهرت‌طلبی میان مداحان

به گزارش پارس ، به نقل از فارس، با پایان یافتن ایام فاطمیه (س) از شدت فعالیت هیئت های مذهبی کاسته می شود و تا فاصله ای که به آغاز ماه مبارک رمضان و ایام شهادت امیرالمؤمنین (ع) باقی مانده، فرصت مناسبی برای بررسی وضعیت مدیحه سرایی و اشعار ذاکران و محبان اهل بیت عصمت و طهارت است.

به همین مناسبت میزگردی را با حضور « عباس عنقا» دبیر انجمن نغمه سرایان مذهبی شرق تهران و « محسن طاهری» رئیس خانه مداحان برگزار کردیم.

عباس عنقا متولد ۱۳۲۹ تهران است. وی به واسطه آن که در خانواده ای مذهبی و علاقه مند به شعر و مداحی رشد یافته، به این دو مقوله تعلق خاطر دارد و علاوه بر سرودن شعر، در زمینه ردیف خوانی آواز و مداحی اهل بیت (ع) نیز فعالیت دارد. عنقا هم اکنون دبیر انجمن نغمه سرایان مذهبی شرق تهران است.

شعرهای چاپ شده عنقا بیشتر مذهبی و در قالب های دوبیتی، رباعی، غزل و مثنوی است. وی علاوه بر شعر مذهبی، اشعاری در موضوع شهیدان، آزادگان و جنگ تحمیلی سروده که پیش تر در مجله پیام انقلاب منتشر شده است.

او می گوید: شعر آیینی باید کوتاه و پرمغز باشد، به همین دلیل اکثر کتاب هایش را در قطع جیبی و پالتویی چاپ کرده است. « برگ سبز» ، « طلوع دو خورشید» ، « گلبرگ» ، « گل سرخ» ، « زمزمه های دلجو» و « اشک و خون» عناوین کتاب های عباس عنقاست.

عنقا معتقد است که ابداع و نوآوری مانع انجام کار برای سیدالشهداء (ع) نمی شود و عنوان می کند: بزرگترهای ما در سینه زنی و در نوحه خوانی کارهای نو و جدیدی ارائه داده اند و سبک های زیبایی را ابداع کردند.

وی یادآور می شود: اگر در زمان های گذشته فردی یک چیزی را می ساخت و بعد از دنیا می رفت، دیگری هم با گذشت زمان می توانست آن را بسازد. اما اکنون کار به جایی رسیده که این ساخت و ساز، بی رویه شده است. ما با تقلید یا نوآوری مخالف نیستیم بلکه با رویکردهای بی حساب و کتاب و بی رویه مخالفیم.

محسن طاهری متولد ۱۳۳۹ تهران و برادر وسطی از برادران طاهری است. وی از همان دوران کودکی و در محله نازی آباد، مداحی را زیر نظر پدرش (مرحوم محمدتقی طاهری) شروع کرد و از حدود یازده سالگی برای شاگردی نزد مرحوم شیخ احمد کافی رفت. وی نزدیک به یک دهه یعنی تا سال ۵۷ در معیت مرحوم کافی بود و به شهرهای مختلف و مهدیه های استان ها می رفت.

طاهری از مشهورترین چهره های مداحی دهه ۶۰ به شمار می رود که سه بار هم در محضر امام راحل (ره) مداحی کرده است.

وی هم اکنون فعالیت خود را در دو عرصه استانی و بین المللی متمرکز کرده و در دورترین و گمنام ترین نقاط کشور مداحی می کند؛ سابقه مداحی در بیش از ۳۰ کشور جهان از جمله آمریکا و انگلیس را هم در کارنامه خود داراست.

رئیس کنونی خانه مداحان کشور درخصوص لزوم برخورداری مداحان اهل بیت (ع) از بصیرت می گوید: این بصیرت و بینایی که امروز مقام معظم رهبری به آن اشاره می کنند، فقط بینایی ظاهری نیست در واقع بینایی قلب و روح است که یک شاعر، مداح و حتی یک مستمع جوان و میانسال باید بداند برای چه کسی مداحی می کند.

وی ادامه می دهد: اگر واقعاً بدانیم که چه کسی این امانت را از ما تحویل می گیرد و در محضر چه شخصیت بزرگی انجام وظیفه می کنیم، تمام اعمال، خواندن ها و تلاش های ما به خودی خود، رنگ و بوی اخلاص گرفته و به سمت و سویی خواهد رفت که جایگاه اصلی خویش را می یابد؛ « سخنی کز دل برآید / لاجرم بر دل نشیند. »

** رواج شهرت طلبی میان مداحان

  آقای طاهری! به نظر شما فردی که می خواهد مداح اهل بیت علیهم السلام باشد باید از چه ویژگی خاصی برخوردار باشد؟

طاهری: برای پاسخ به این سؤال به بیانی از مرحوم آیت الله بروجردی اشاره می کنم که می فرمود: « گنج، گوشه ویرانه است» . وقتی این مرجع بزرگ شیعه می خواست دار دنیا را وداع گوید از ایشان سؤال شد: حاصل یک عمر تلاش شما چیست؟ فرمود: « خلّص العمل فان الناقدبصیر؛ اگر انسان عملش را خالص کند فردی که این عمل را دریافت می کند بسیار آگاه و دقیق است.

این بصیرت و بینایی که امروز مقام معظم رهبری به آن اشاره می کنند فقط بینایی ظاهری نیست در واقع بینایی قلب و روح است که یک شاعر، مداح و حتی یک مستمع جوان و میانسال باید بداند برای چه کسی مداحی می کند اگر ما واقعاً بدانیم که چه کسی این امانت را از ما تحویل می گیرد و در محضر چه شخصیت بزرگی انجام وظیفه می کنیم تمام اعمال، خواندن ها و تلاش های ما به خودی خود، رنگ و بوی اخلاص گرفته و به سمت و سویی خواهد رفت که جایگاه اصلی خویش را می یابد.

بنابراین اگر شخص مداح یا شاعر از ابتدا توجه کند که در کارهای خود اخلاص داشته باشد، آن شعر و مداحی در خواننده و مستمع اثر خود را خواهد گذاشت ولی اگر خدای ناکرده به دلیل شهرت، کسب جایگاه یا شهوات نفسانی -که متأسفانه در این صنف بسیار شده است- عمل کند، خود به خود همانند کفی بر روی آب خواهد بود که از بین می رود و دیگر آن فرد جایگاهی در جامعه پیدا نخواهد کرد و این موضوع بسیار مهم است.

** یک دوبیتی ماندگار درباره حضرت امیر (ع)

  آقای عنقا ما شما را بیشتر به عنوان یک شاعر آیینی می شناسیم، اگر ممکن است در ابتدا برخی از مشهورترین آثارتان را نام ببرید و از ویژگی آن ها بگویید.

عنقا: بنده خودم را شاعر نمی دانم بلکه نوحه ساز آقا سیدالشهداء (ع) هستم، اکثر نوحه هایی را که در بازار توسط دوستان خوانده می شد از جمله حاج حسن فرشته خو، حاج حسن ذوالفقاری، حاج آقا دلجو و دیگر چارپایه خوانان، توسط بنده سروده شده است.

البته نوحه هایی که می سرودم برای این نبود که شهرتی پیدا کنم بلکه نوحه باید از یک جگر سوخته برخیزد تا به دل مستمع بنشیند. مثلاً یک دوبیتی درباره حضرت امیرالمؤمنین (ع) سروده ام که این دو بیتی را با هیچ کدام از شعرهایم عوض نمی کنم: « عبادت، بی تولای علی هیچ/ تمام عمر منهای علی هیچ» .

« برگ سبز، گل سرخ، گلبرگ، طلوع دو خورشید» از جمله کتاب های شعرم هست همچنین کتاب « غنچه پرپر» اثر دیگری است که به زودی به چاپ خواهد رسید. در واقع من سعی کرده ام تا آن جایی که می توانم اشعارم کوتاه باشد چرا که یا شاعر باید مضامین آفرین بوده تا اشعارش جا بیفتد و در اذهان بماند و یا باید پیرو سعدی، صناعی، منوچهری و خاقانی بوده و کلامش مُطنْتَن باشد یعنی دارای وزن و مضمون خاصی باشد.

در حال حاضر، متأسفانه شاهد عزیزانی هستیم که شعر می گویند و بیشتر آرایه های ادبی را به کار می برند، بنابراین فردی که مضمون آفرین و نوآور باشد، کمتر به چشم می خورد.

** گاهی جایگاه مداح با سخنران عوض می شود!

سرمایه و دستمایه اصلی یک مداح چیست؟ یک مداح خوب، چگونه می تواند موفق و ماندگار شود؟

طاهری: سرمایه یک مداح همان حفظیات اوست، اینکه چگونه حفظ کند، کل اشعار را بخواند یا برخی از آنها را صحبت دیگری است. امروز رسم شده است که برخی از دوستان با گفتن یک بسم الله وارد عرصه سخنوری و سخن پردازی شده و از هر دری سخنی می گویند در حالی که جایگاه ما این نیست و اسم ما مداح است ما مدیحه سرا، ستایش گر و مرثیه خوان هستیم. متأسفانه ما این جایگاه را فراموش کرده ایم و گاهی اوقات، جای ما با سخنران عوض می شود.

زمانی من در یک جلسه ای بودم که سخنران، شعر گفت و روضه خواند. وقتی رفتم بالای منبر رفتم، شروع به سخنرانی کردم. مستمعان کمی جا خورند که چرا من ذکر مصیبت را ادامه ندادم! رو به آن هاگفتم: امشب جایگاه خطیب و مداح عوض شد، چون ایشان مداحی و نوحه سرایی کردند از این رو من می خواهم سخنرانی کنم!

نکته دیگر اینکه اگر اهل شناخت هستیم، خودمان اشعار را انتخاب کنیم و اگر در این سطح نیستیم با مشورت بزرگان، اشعار خوب را گزینش کرده و آنها را حفظ کنیم؛ بارها این موضوع را به دوستان جوان تذکر داده ام، طوری آماده باشند که اگر برق رفت، باتری چراغ قوه هم تمام شد و یا اصلاً در فضای بیرونی مشغول خواندن بودند و یک دفعه باد برگه آنها را با خود برد بتوانند از پس آن برآیند.

به قول آقای راشد یزدی که می گفت: خیلی ها آنقدر شعر حفظ هستند که ۲۰۰ مرتبه می گویند امان از دل زینب! این که نشد شعرخوانی که اگر سرمایه ما تمام شد بگوییم امان از دل زینب! یا اینکه بارها تکرار کنیم حسین حسین حسین. پس باید مداح یک دستمایه محکمی در این زمینه ها داشته باشد.

در یکی از دیدارها، مقام معظم رهبری فرمودند که شعر خوب را اگر از رو هم بخوانید، ایرادی ندارد. این موضوع برای کسی است که مثلا در یک روز باید ۲۰ مجلس را اداره کند.

**با نوآوری در مداحی مخالف نیستیم

چرا با وجود اینکه جوانان با سبک قدیم مداحی هم ارتباط برقرار می کنند اما اطلاعات کمی نسبت به آن دارند و بیشتر به سبک های جدید مداحی تمایل دارند؟

عنقا: به نظر بنده مذاق جامعه در تمام زمینه ها عوض شده است؛ زمان، زمان « صنع» است نه زمان « سنت» . البته ایرادی وارد نیست و ابداع و نوآوری مانع انجام کار برای سیدالشهداء (ع) نمی شود. حتی بزرگترها و عزیزان ما در سینه زنی و در نوحه خوانی، کارهای نو و جدیدی ارائه دادند و سبک ها و کارهای جدیدی را ابداع کردند که با استقبال همراه شد.

اگر در زمان های گذشته فردی یک چیزی را می ساخت و بعد از دنیا می رفت، دیگری هم با گذشت زمان می توانست آن را بسازد. اما اکنون کار به جایی رسیده که این ساخت و ساز، بی رویه شده است. ما با تقلید یا نوآوری مخالف نیستیم بلکه با رویکردهای بی حساب و کتاب و بی رویه مخالفیم.

** « اشعار کوتاه» پامنبری را بیشتر جذب می کند

آقای عنقا! آیا چون بیشتر مداحان از اشعار کوتاه استفاده می کنند، شعرهای شما هم کوتاه است یا اینکه دلیل دیگری دارد؟

عنقا: « گوته» یکی از شعرای بسیار خوب آلمانی، شعری زیبا درباره رسول الله (ص) دارد با این مضمون: شاعر به بهشت می رود در آستانه در از او می پرسند با خود چه آورده ای؟ سینه اش را می شکافد و می گوید: عشق! عشق به تو ای خدای بزرگ…

حضرت امیر (ع) کلمات قصار داشت و ما هم قالب های شعری بسیاری مانند غزل، قیصده، قطعه و… داریم اما اکنون زمان فست فودی است یعنی جامعه کم تحمل و کم حوصله شده؛ از این رو اگر ما به کارمان سرعت ندهیم، در این مسیر درجا خواهیم زد. پس سعی کرده ام تغزّل بسازم که آن تلفیقی از غزل و مرثیه بوده و گویای زبان حال است بنابراین زبان حال باید کوتاه باشد.

** اشعاری می سرایم که سود آن در زمان کوتاهی به دست مستمع برسد

  استاد شما چه کسی بود؟

عنقا: یکی از اساتید بنده، « سیدکمال حسینی» بود خدا ایشان را رحمت کند که من در مرثیه، بهره بسیاری را از او بردم وی زمانی هم سرپرست مداحان تهران را نیز به عهده داشت. در کل، من اشعاری می سرایم که سود آن در زمان کوتاهی به دست مستمع برسد همانند سکه بهار آزادی! لذا کسی سکه بهار آزادی را دست به دست در بازار نمی چرخاند تا به قیمت و ارزش آن افزوده شود؛ مانند فرشی که در بازار وقتی از یک شخص به فرد دیگری می رسد اندکی بر قیمت آن افزوده می شود. من بر این باورم که فرشی را که بافته ام مستقیماً باید به دست فردی برسد که می خواهد از آن استفاده کند یعنی از تولید به مصرف نه اینکه شعر روی دستم بماند و خریداری نداشته باشد.

مثلا در این رباعی که برای آقا قمربنی هاشم (ع) سروده ام:

لب های به خون ترانه ات آوازم/ مژگان به هم کشیده ات پروازم

تو سرو زپا فتاده علقمه ای/ دستان زتن فتاده ات را نازم

اصل حرف را بیان کرده ام اما می توانم آن را به غزل و قصیده هم تبدیل کنم، اما معتقدم: خیر الکلام ما قلّ و دلّ.

** جلسه ای که قرار است توسط یک مداح اداره شود، نیازمند کارشناسی است

  اینکه مداح برحسب مراسم و مجلسی که در آن قرار دارد چه شعری بخواند، قصیده، رباعی و یا اینکه مقتل باشد، آیا موضوعی است که با تجربه به دست می آید؟ چگونه می توان این مسئله را تشخیص داد؟

طاهری: یک مداح می تواند یک جامعه شناس هم باشد، یعنی وقتی وارد یک جمعیتی می شود بداند که این مستمع به چه چیزی نیاز دارد چون مستمعان و مخاطبان افرادی از اقشار مختلف جامعه هستند. وقتی با این گروه در ارتباط هستیم نوعاً باید مطلبی را بخوانیم که به عنوان خوراک این مجلس آماده شده باشد و اگر زمان خاصی در اختیارمان قرار دارد، باید نسبت به آن زمان نیز برنامه ریزی مناسبی داشته باشیم.

به اعتقاد بنده، نحوه کارشناسی یک مداح است که مشخص می کند او چه چیزی بخواند. البته لطف خداوند و عنایت ویژه امام حسین (ع) نیز باید شامل حالش شود، همچنین تبحر یک فرد در اداره مجالس بی تأثیر نیست. اگر مثلاً ۴۵ دقیقه به فرد مداح زمان داده باشند شایسته است به سنت مداحان قدیمی، اول یک رباعی، شعر یا پند و اندرز ارائه دهد، سپس مرتبط با زمانی که در آن قرار دارد -مثلاً اینکه اگر ایام ولادت و یا شهادت یکی از ائمه است- قصیده و مقدمه ای بخواند و بعد به موضوع اصلی بپردازد. اگر باز هم وقت بود یک نوحه سرایی کوتاه انجام دهد. به طور کلی آن جلسه ای که قرار است اداره کنیم، یک کار کارشناسی می طلبد.

** با روی کار آمدن اوباما فعالیت فرهنگی در آمریکا سخت تر شده است

آقای طاهری شما به کشورهای زیادی برای مداحی می روید، محرم گذشته به کدام کشور رفتید؟ آیا حس و حال مردم خارج نسبت به امام حسین (ع) همانند شور و حال مردم ما در ایران است؟

طاهری: از لاهه دعوت شده بودم و به هلند رفتم.

افرادی که در خارج از کشور به ویژه در آمریکا هستند نوعاً تفکراتشان روی شخصیت آدم های قدیمی متمرکز شده است چرا که رفت و آمد زیادی صورت نمی گیرد و حدوداً ۳۰ سال است که به طور مستقیم ویزایی صادر نمی شود، از زمانی که اوباما نیز بر سر کار آمده، با انجام فعالیت های فرهنگی مخالفت بسیاری می کند از این رو ویزایی را هم به ما نمی دهند. آخرین مرتبه ای هم که به آمریکا رفتم به سال ۲۰۰۹ برمی گردد.

قشر عظیمی از دوستانی که در خارج زندگی می کنند ایرانی هستند که به دلایل مختلف یا رفت و آمدی ندارند و یا اینکه برای آنها مقدور نیست که رابطه تنگاتنگی با ایران و یا با جلسات ما داشته باشند نوعاً نوارها را گوش داده اند و در ذهن بسیاری از آنها منبری ها و مداحی های قدیم بوده و شناخت بیشتری نسبت به مداحان قدیم در مقایسه با مداحان جوان دارند.

خوشبختانه فرزندان ایرانیانی که در آمریکا به دنیا آمده اند و اغلب آنها در واشنگتن، نیویورک، تگزاس و ایالت های مختلف آمریکا هستند، با ریشه های مذهبی که در خانواده هایشان بوده، مشتری پر و پا قرص مراکز اسلامی شده اند.

یکی از سال ها ۳۰ روز ماه رمضان را در مرکز اسلامی واشنگتن دی سی بودیم که اتفاقاً به مرکز اسرائیل چسبیده است، شاعر می گوید: « متاع کفر و دین بی مشتری نیست/ گروهی این، گروهی آن پسندند» و واقعا هم همین طور است.

در کل آمریکا حدوداً ۲۰۰۰ مرکز اسلامی وجود دارد که استقبال خوبی از آن ها می شود اگر در هر مرکز فقط ۵۰ نفر اجتماع داشته باشند در کل این مراکز، ۱۰۰ هزار نفر شرکت می کنند و گاهی اوقات جمعیت شرکت کننده در مرکز اسلامی واشنگتن در ماه مبارک رمضان به ۲ هزار نفر می رسد.

درباره توفیقاتی هم که نصیبم شده است باید بگویم: « مطلق این آوازها از شه بود / گرچه از حلقوم عبداله بود» ما که کسی نیستیم اگر مردم جواب سلام ما را می دهند اگر احترام می گذارند اگر جایگاهی رفیع به ما می دهند و اگر امروز بنده در خانه مداحان خدمت می کنم، همه اش از ناحیه سید الشهداست وگرنه ما منهای اهل بیت کسی نیستیم.

** عنایت اهل بیت (ع) به مرحوم شاه حسین بهاری و مرتضی طاهری

  آیا شهرت مداح، بیشتر به دلیل اشعارش است یا به خاطر صدایی که دارد؟ از میان صدا و شعر کدام یک بیشتر اثرگذار است، آیا نسبت مساوی با هم دارند؟

طاهری: خواجه حافظ شیرازی یک غزل دارد که یک بیت آن چنین است: « صد نکته غیر حسن بباید که تا کسی / مقبول طبع مردم صاحب نظر شود» یعنی شعر، صدا، حُسن صوت و حُسن برخورد هیچ یک به تنهایی مستمع را جذب نمی کند بلکه اگر تمام این امور دست به دست هم دهند می تواند یک شاکله خوبی را ایجاد کند.

به نظر من یک برخورد خوب، موضوع مهمی است؛ ممکن است یک فرد، دستمایه آن چنانی هم نداشته باشد اما خود این برخورد، پوشش ظاهری، وجهه و… مواردی است که برای فرد جاذبه ایجاد می کند لذا در بسیاری از موارد به خاطر آن لطف و عنایتی که مردم به ائمه اطهار (ع) دارند می گویند نمی خواهد شما بخوانید بلکه فقط در این مراسم حضور داشته باشید کفایت می کند.

شعرهای کوتاه، خواندن کوتاه، اشارات کوتاه و داشتن یک ارتباط با خدا و اهل بیت نیز مهم است که انسان بتواند در سایه امور به خواندن خود استمرار بخشد و یک پیر غلام شود، ان شاء الله ما بتوانیم این راه را ادامه دهیم. بنابراین داشتن صدای خوب و خواندن اشعار جالب، از ابزارهای کاری به شمار می روند اما آن نمک را باید اهل بیت (ع) عنایت کنند.

** خاطره ای از مرحوم صبحدل/ صدا باید صنعتی باشد، نباید سنتی باشد

عنقا: دیدگاه بنده خیلی هم با نظر حاج آقای طاهری منافاتی ندارد، فرمایش ایشان کاملاً متین است.

یکی از کسانی که من او را دوست داشتم و معتقد بودم در گلویش نمک آقا سیدالشهداء بود، مرحوم شاه حسین بهاری بود و در مداحان کنونی هم حاج آقای طاهری، اما حرف من این است موسیقی و شعر از هم جدا نیستند منظورم از موسیقی، آهنگ نیست بلکه موسیقی کلامی و حلقی است. مرحوم خالقی دو جلد کتاب درباره موسیقی حلقی دارد، حاج محسن آقا همیشه از حنجره می خواند در حالی که خواندن برخی از افراد فقط در فضای دهان است.

خدا رحمت کند مرحوم صبحدل، شب نوزدهم ماه رمضان بود که با من تماس گرفت و گفت می خواهم یک برنامه از صدای تو ضبط کنم من رفتم شروع به خواندن کردم: عزیزان، روزه داران اشک ریزید و به خونخواهی آن مظلوم برخیزید. وقتی این را خواندم پرسیدم قرار است آن را چه زمانی بخش کنید گفتند قبل از دعا پخش می کنیم -این جریان به اوایل انقلاب برمی گردد- من آن زمان ذوق بسیاری داشتم شب نشستم پای رادیو وقتی برنامه را گوش می دادم دیدم شعر، شعر من است اما صدا صدای من نبود صبح به آقای صبحدل زنگ زدم و علت را پرسیدم او گفت: بیا اینجا کارت دارم، رفتم.

مرحوم صبحدل گفت: عباس جان این صدا خام است ما این صدا را می پزیم و بعد پخش می کنیم. این موضوع در طول خواندن به دست می آید صدا باید صنعتی باشد و صدا نباید سنتی باشد اصل صدا را باید داشته باشی، باید کمی اصل صدا را نیز تغییر داد و با آن کار کرد و شعری هم انتخاب شود که آن شعر با این لحن تلفیق شود.

اخلاق من این است که اگر قرار است شعری را با تکیه بر صوت بخوانم نمی آیم یک شعری را از یک شاعری بخوانم بلکه شعری را با یک ردیف و قافیه از یک شاعر و سه بیت از شاعر دیگری گلچین می کنم که در مجموع می شود ۱۲ بیت شعر انتخاب می کنم که در نهایت، دلچسب می شود که این امور از روی تجربه به دست می آید؛ همانند یک سفره غذا که باید آب، سبزی خوردن و غذا داشته باشد و سفره رنگی باشد اما فرض کنید غذا را با همان قابلمه بر سر سفره بیاورند جالب نیست و این غذا به ما نمی چسبد.

اگر بخواهید از شعرای آیینی اسم ببرید چه کسی را معرفی می کنید؟

عنقا: شعرا و دوستان خوبی داریم که در غزل و مرثیه می توان آقای علی انسانی، آقای سازگار و چند نفر دیگر را نام برد.

** به کار بردن و خواندن اشعار شعرا، آمادگی خاصی را می طلبد

شما بیشتر از اشعار کدام یک از شعرا استفاده می کنید؟

طاهری: در یک دوره ای، بیشتر از شعرای مشهد بهره بردم آنچه که در ذهن من است نوعاً اشعار حاج آقای معیر، شفق و آقای ثابت است.

همان طور که حاج عباس آقای عنقا اشاره داشتند، حاج آقای انسانی مرثیه سرای خیلی قوی و توانمندی هستند که بسیاری از افراد اشعار ایشان را می خوانند، آقای سازگار مرثیه سرا و غزل سراست و در اکثر زمینه ها تبحر دارد، روان گوست و بیشتر اشعارش در دست همه افراد جامعه مداحان است البته به کار بردن و خواندن این اشعار، آمادگی خاصی را می طلبد. بنابراین اگر بخواهم شعری بخوانم سراغ اشعاری می روم که دیگران آن را نخوانده باشند؛ بدین معنا که مثلاً من دو تا روضه حضرت رقیه حفظ باشم که چند مداح قبل از من آنها را خوانده باشند و دست من خالی می ماند. از این رو ترفندها و ویژگی های خاصی در این زمینه نیاز است.

** وقتی دعا کردم مداح، شعر را یادش برود!

عنقا: نکته و تجربه ای را می خواهم برای جوان ترها بگویم و آن اینکه در دوران جوانی شعری از صغیر اصفهانی حفظ کرده بودم؛ « روی حق روی حق نمای علی» جایی دعوت شدم چند نفر هم از مداحان حضور داشتند قرا بود من سومین نفری باشم که در آن مجلس می خواند من فقط همین یک شعر را حفظ کرده بودم نفر اول شروع کرد دقیقاً همان شعری را که من آماده کرده بودم، بخواند. با خودم گفتم یا امیرالمؤمنین (ع) من به خودم قول می دهم از این به بعد اشعار و مدایح زیادی حفظ کنم، کاری کنید تا او از یادش برود! وقتی آن فرد شروع به خواندن کرد گفت: « روی حق روی حق نمای علی» مابقی را فراموش کرد و قصیده دیگری خواند. نوبت من که شد گفتم فلانی این قصیده را فراموش کرده بود من جور او را می کشم و این قصیده را کامل می خوانم. این خاطره را گفتم تا بگویم دست یک خواننده باید از غزل، مرثیه، ترکیب بند و ترجیع بند و… پُر باشد.