بازار کساد دلالان تجهیزات پزشکی

برای پیشگیری از همین چالش بود که "تحول" در حوزه تجهیزات پزشکی هم گام برداشت و با تشدید فعالیت‌ کمیته‌های تخصصی نظارت بر واردات و تولید تجهیزات پزشکی و تهیه و ابلاغ دستورالعمل مبارزه با قاچاق تجهیزات پزشکی از سوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، اقداماتی جدی برای مقابله با قاچاق آغاز شد.

به دنبال این کارها بود که اداره کل تجهیزات پزشکی سازمان غذا و دارو جانی دوباره گرفت و علاوه بر اجرای تحولاتی در زمینه حمایت از تولید داخل و توسعه صادرات، تهیه تجهیزات پزشکی مورد نیاز بیماران در مراکز درمانی و بیمارستان‌ها  و ایجاد تحولاتی که در قیمت‌گذاری تجهیزات پزشکی انجام و منجر به کاهش قیمت 200 درصدی در این حوزه و به دنبال آن کاهش هزینه‌های درمانی بیماران شد، در حوزه پیشگیری از قاچاق نیز قدم‌هایی برداشته شد. به طوریکه اداره کل تجهیزات و ملزومات پزشکی سازمان غذا و دارو اعلام کرده است برای شناسایی کالاهای پزشکی اصیل از غیراصیل، 920 هزار کالای پزشکی کددار شده و کد اصالت دریافت می‌کنند تا اصالت آنها از طریق سامانه "ایران رجیستری کد" که در دست ایجاد است، تایید شود.  

در این راستا دکتر محمود بیگلر در گفت‌وگو با ایسنا، درباره مساله قاچاق در تجهیزات پزشکی و تاثیر تحول سلامت بر میزان آن، با توجه به اینکه پیش از طرح تحول نظام سلامت بعضا شاهد قاچاق چمدانی تجهیزات و ملزومات پزشکی بوده‌ایم، می‌گوید: کسی نمی‌تواند ادعا کند که می‌شود قاچاق را به طور کامل از سیستمی حذف کرد. اکنون در کشورهای پیشرفته نیز بخشی از اقلام مصرفی‌شان را اینگونه محصولات تشکیل می‌دهند و آمارهای قاچاق در کشورهای مختلف، متفاوت است.

وی می‌افزاید: در این زمینه بر اساس برآوردها در کشورهای پیشرفته، میزان قاچاق بین هشت تا 10 درصد است. این عدد در کشورهای در حال توسعه 15 تا 20 درصد است و از آنجایی که ایران هم کشوری در حال توسعه محسوب می‌شود،‌ بنابراین برآوردمان این است که میزان قاچاق‌مان عددی بین 15 تا 20 درصد باشد و این میزان از کالاهای مصرفی موجود در کشور را این قبیل از کالاها به خودشان اختصاص می‌دهند.

بیگلر با بیان اینکه البته بحث قاچاق می‌تواند به همه مقولات تسری یابد و تنها به تجهیزات پزشکی اختصاص ندارد، ادامه می‌دهد: حتی شاید در حوزه تجهیزات پزشکی نوسانات آن کمتر از سایر کالاها باشد؛  چرا که سخت‌گیری‌های بیشتری در این حوزه اعمال می‌شود.

محیط برای قاچاقچیان تجهیزات پزشکی ناامن می‌شود

مدیر کل نظارت بر تجهیزات و ملزومات پزشکی سازمان غذا و دارو  با بیان اینکه هدف ما در حوزه تجهیزات پزشکی، ناامن کردن محیط کار برای افرادی است که دست به قاچاق تجهیزات پزشکی می‌زنند، اظهار می‌کند: بر این اساس چنین اقدامی از طریق تشدید بازرسی‌ها، اعمال می‌شود. در زمینه نظارت‌ها با تفویض اختیاری که به دانشگاه‌هایمان داده‌ایم، قطعا تا پایان سال نتایج بسیار خوبی را هم از جنبه کشفیات و هم از جنبه مبارزه با این افراد و سپردن‌شان به مراجع قضایی انجام می‌دهیم.

برگزاری اولین مانور شناسایی تجهیزات پزشکی قاچاق در تهران و هماهنگی با سه دانشگاه علوم پزشکی

بیگلر در ادامه با اشاره به اقدامات اداره کل تجهیزات پزشکی سازمان غذا و دارو برای پیشگیری و شناسایی قاچاق این تجهیزات، از برگزاری مانور شناسایی تجهیزات پزشکی قاچاق در مرداد ماه امسال خبر داده و می‌گوید:  در این راستا در سطح استان تهران با سه دانشگاه علوم پزشکی هماهنگی‌هایی انجام شد و بر اساس آن در مرداد ماه اولین مانور این کار را در سطح استان تهران انجام دادیم. باید توجه کرد که از طریق برگزاری این مانورها می‌توانیم در بازارهای عرضه تجهیزات و ملزومات پزشکی قاچاق ورود پیدا کرده و کالاهایی که به صورت قاچاق وارد کشور شده‌اند را شناسایی کنیم. همچنین از این مسیر می‌توان افرادی را که با این پدیده همکاری می‌کنند با انجام هماهنگی‌های لازم ‌با مراجع قضایی و انتظامی کشور، شناسایی کرد.

وی می‌گوید: بنابراین یکی از موضوعاتی که هم به تولید داخلی و هم به واردکنندگان دارای مجوز و قانونی کمک کرده و بستر سرمایه‌گذاری آنها را تضمین کند، اقداماتی نظیر برگزاری این مانورها در سطح کشور است.

اطلاع‌رسانی؛ گام دوم سازمان غذا و دارو جهت پیشگیری از قاچاق تجهیزات پزشکی

مدیر کل نظارت بر تجهیزات و ملزومات پزشکی سازمان غذا و دارو همچنین اظهار می‌کند: دومین اقدامی که در زمینه پیشگیری از قاچاق آغاز کرده‌ایم، این است که در برنامه‌های فرهنگی ورود کرده و بسته‌های آموزشی را در حوزه تجهیزات پزشکی برای عموم مردم و از طریق رسانه‌های جمعی اطلاع‌رسانی کنیم تا مردم با پدیده قاچاق تجهیزات پزشکی آشنا شوند و بدانند که چگونه یک جنس قاچاق را شناسایی کنند و در عین حال با عواقب مصرف فرآورده‌های قاچاق نیز آشنا شوند.

بیگلر با بیان اینکه در این زمینه هم یک گروه کار می‌کنند تا بتوانیم اقدامات لازم را انجام دهیم، می‌افزاید: به نظر من بیشتر باید در زمینه فرهنگ‌سازی کار کرده و از طریق آگاهی بخشی مردم را مسلح کنیم. بر این اساس هر چقدر که اطلاع‌رسانی ما برای جامعه بیشتر باشد، مردم هم بیش از این در کنارمان قرار می‌گیرند و در مصرف این کالاها محدودیت خاص ایجاد می‌کنند. حال زمانیکه عرصه مصرف کالاهای پزشکی قاچاق کمتر شود، قطعا حضور و ورود به این بازار نیز کمتر خواهد شد.

از قاچاق چمدانی تجهیزات پزشکی چه خبر؟

وی در ادامه به مساله قاچاق چمدانی تجهیزات پزشکی که در گذشته معضلی اساسی در این حوزه محسوب می‌شد، اشاره و اظهار می‌کند: درباره کالاهایی هم که به همراه مسافران و به صورت چمدانی وارد کشور می‌شوند،‌ اقداماتی انجام داده‌ایم. به طوریکه با همکاری اداره گمرک، کارشناسان ما در گمرکات مستقر شوند و علاوه بر انجام نظارت‌هایی روی این اقلام،‌ اگر ورود تجهیزات و ملزومات پزشکی را  خارج از شبکه  و روال قانونی به کشور مشاهده کردند، بتوانیم با آنها برخورد کنیم.

بیگلر در عین حال می‌گوید: در این زمینه برنامه‌ای با نام "ایران رجیستری کد" آغاز شده و از 15 اردیبهشت نیز با هماهنگی‌های لازم، این نرم افزار با سامانه گمرک، اداره مبارزه با قاچاق و وزارت صنعت و معدن لینک شده است و به این ترتیب سامانه مشترکی ایجاد کردند که بتوانند اطلاعات یکدیگر را دریافت کنند. حال هدف ما این است که از طریق اجرای این طرح  بتوانیم از اصیل بودن برندهایی که در داخل بیمارستان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند، اطمینان حاصل کنیم.

وی می‌افزاید: در عین حال این طرح به صورتی است که شرکت‌هایی که به نوعی نماینده کمپانی‌های خارجی هستند یا تولیدکنندگان تجهیزات پزشکی، کدهایی را با عنوان "کد اصالت" به کالاهایشان اختصاص دهند. به این ترتیب مصرف‌کننده می‌تواند از طریق سامانه و با ارسال پیامک یا ورود به سایت، از اصالت کالای مصرفی خود اطمینان یابد. حال یکی از اقلامی که باید حتما در سامانه آی آر سی وارد شود، تجهیزات و ملزومات پزشکی است که از طریق مسافران وارد می‌شوند. به طوریکه این اقلام باید ثبت شده و در این سامانه قرار گیرند تا مجاز تلقی شوند. بنابراین اگر کسی متقاضی این کار است و مجوز ورود را می‌خواهد، حتما باید اطلاعات کالایش را در سامانه بارگذاری کند. زیرا اگر کالایی خارج از این مجموعه باشد، جنس قاچاق تلقی می‌شود.

ایجاد سامانه‌ای مردمی برای تجهیزات پزشکی

مدیر کل نظارت بر تجهیزات و ملزومات پزشکی سازمان غذا و دارو در ادامه صحبت‌هایش از طراحی و ایجاد سامانه دیگری در حوزه تجهیزات پزشکی جهت اطلاع‌رسانی به مردم خبر داده و می‌گوید: هدف از ایجاد این سامانه آن است که مردم بتوانند از طریق آن از اصالت کالای پزشکی که تهیه می‌کنند، اطمینان یابند. یعنی این سامانه به گونه‌ای است که سازمان شماره‌ای را اعلام می‌کند و مردم می‌توانند از طریق آن به سامانه متصل شوند یا با آن تماس گرفته و یا از طریق پیامک با سامانه ارتباط برقرار کنند و از این طریق نسبت به اصالت کالایشان اطمینان یابند.

جای خالی پایگاهی مردمی در حوزه تجهیزات پزشکی

بیگلر با بیان اینکه در حال حاضر در حوزه دارو سایتی وجود دارد که عوارض داروها را ثبت می‌کند، ادامه می‌دهد: این در حالیست که  در حوزه تجهیزات پزشکی جای چنین پایگاهی خالی است و تاکنون در این فرایند ورود پیدا نکرده‌ایم. حال باید توجه کرد که بسیاری از اقلام پزشکی کاشتنی محسوب شده و در بدن بیماران به کار می‌روند، یا دستگاه‌هایی که به نوعی خطرات بالا  دارند که پروتکل درمانی آنها ناقص است. بر این اساس در نظر داریم سامانه‌ای ایجاد کنیم که از طریق آن هم بتوانیم دریافت کننده اتفاقات و عوارضی که در حوزه تجهیزات پزشکی به دلیل کیفیت یا مرغوبیت‌شان برای مردم می‌افتد، باشیم و هم بتوانیم عوارض و ویژگی‌های تجهیزات و ملزومات پزشکی را انتقال دهیم. از طریق این تبادل اطلاعات اگر نیاز است کالایی از سطح بازار جمع‌آوری شود، می‌توانیم با دریافت این عوارض از بیماران و مصرف‌کنندگان این کار را با مداخلات جدی انجام دهیم.

تفویض برخی اختیارات نظارتی در حوزه تجهیزات پزشکی به دانشگاه‌ها

وی با بیان اینکه بنابراین به طور جدی به دنبال راه‌اندازی این سامانه هستیم تا پلی ارتباطی را بین مصرف‌کننده و سیستم‌های نظارتی ایجاد کنیم، می‌گوید: در حال حاضر بخشی از تکالیف نظارتی را به دانشگاه‌ها تفویض می‌کنیم که البته از اوایل مرداد ماه برخی اختیارات به آنها منتقل ‌شد و اقداماتی نظیر نظارت بر تولید به دانشگاه‌ها منتقل شد.

به گفته بیگلر، دانشگاه‌های علوم پزشکی همچنین در زمینه نظارت‌ها بر سطح مراکز تجهیزات پزشکی و تکمیل شناسنامه شرکت‌های تجهیزات پزشکی، کمک می‌کنند تا بتوان نظارت‌ها را تشدید کرده در عین حال نظارت‌ها هم در استان‌ها گسترش یابند.

وی در همین راستا توضیح می‌دهد: باید توجه کرد که ما در حوزه تجهیزات پزشکی چهار نوع کلاس خطر در یک طیف داریم؛ کلاس خطر A فرآورده‌هایی هستند که خطری برای بیمار ایجاد نمی‌کنند، اما کلاسD فرآورده‌هایی هستند که اگر در آنها دقت و کنترل نباشد، می‌تواند منجر به مشکلات حاد و خاص برای مصرف‌کننده شود. حال علاوه بر انجام نظارت‌های مذکور از سوی دانشگاه‌های علوم پزشکی، در بعد ترخیص هم نظارت بر تجهیزات پزشکی با خطرA و B را به دانشگاه‌ها تفویض می‌کنیم تا هم حجم کار اداره کل را کاهش داده و هم سرعت و دقت‌مان را در مجموعه‌های دانشگاهی افزایش دهیم.

مدیر کل نظارت بر تجهیزات و ملزومات پزشکی سازمان غذا و دارو  ادامه می‌دهد: بنابراین کلاس خطر  A  و B  که 70 درصد بار کاری اداره کل را تشکیل می‌دهند را به دانشگاه‌ها تفویض می‌کنیم. در عین حال در این زمینه 10  قطب هم داریم که در حال تامین نیروی انسانی و تجهیزات لازم برای آنها هستیم تا بعد از تکمیل آموزش‌هایشان این کار را به آنها تفویض کنیم.

بیگلر همچنین اظهار می‌کند: همچنین در حوزه رتبه‌بندی و نظارت‌ بر شرکت‌های ارائه‌کننده خدمات پس از فروش نیز دانشگاه‌هایمان درگیر می‌شوند و قطعا این تفویض‌ اختیارات می‌تواند کیفیت کار را در شرکت‌هایی که این خدمات را ارائه می‌دهند، افزایش دهد. بنابراین کاری را که ما به صورت ستادی انجام می‌دهیم، به دانشگاه‌ها تفویض خواهیم کرد تا این شرکت‌ها را رتبه‌بندی کرده و بر اساس آن بتوانیم به نسبت کار بیمارستان‌ها و مراکزمان،  مجوز ورود کالا و ارائه آن خدمت را داشته باشیم.