گام جدید محققان ایرانی
محققان دانشگاه علوم پزشکی مشهد با همکاری کارشناسان مرکز تحقیقات دارویی لایدن/آمستردام و انستیتو واکسن هلند، به نانوذرات پلیمری حاوی واکسن هپاتیت B دست یافتهاند که در صورت انجام مطالعات بالینی و تایید نتایج در انسان، گامی به سمت تجویز مخاطی واکسنها و حذف تزریق برداشته خواهد شد.
به گزارش پارس ، به نقل از ایسنا، نانوذرات استفاده شده در این تحقیقات، کیتوزان و تری متیل کیتوزان است که روش تولید آن ساده بوده و در صنایع دارویی و تولید واکسن کابرد دارد. این واکسن می تواند برای پیشگیری از ابتلا به بیماری هپاتیت B به کار رود.
بسیاری از واکسن های معمول از طریق تزریق داخل عضلانی یا زیرپوستی استفاده می شوند. اگرچه این واکسیناسیون پاسخ ایمنی قوی و مقاوم سیستم را در پی دارد، اما به دلیل اشکالاتی در ارتباط با تجویز تزریقی مانند درد پس از تزریق و عدم ایمنی مخاطی، محققان به دنبال توسعه راهبرد های غیرتهاجمی ایمن سازی هستند. از این رو، روش های ایمن سازی مخاطی، بویژه تجویز از راه بینی از اهمیت خاصی برخوردار شده است.
گروهی از محققان ایرانی به سرپرستی دکتر محسن تفقدی، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، نانوذرات پلیمری کیتوزان و تری متیل کیتوزان را به عنوان حامل/ایمنی یار برای واکسن هپاتیت B تهیه کردند. این پژوهشگران با محصور کردن واکسن هپاتیت B درون این نانوذرات پلیمری، به دنبال افزایش پاسخ ایمنی و دستیابی به واکسنی بودند که علاوه بر تزریق، با تجویز از راه بینی نیز ایجاد ایمنی کند.
تفقدی در این باره اظهار کرد: هدف ما تهیه یک سامانه نانوذره به عنوان حامل/ادجوانت برای افزایش پاسخ ایمنی علیه آنتی ژن های سطحی ویروس هپاتیت B بود. چرا که با محصور کردن آنتی ژن درون این نانوذرات پلیمری علاوه بر برهمکنش بهتر آنتی ژن با سیستم ایمنی، از آنتی ژن در محیط مخاط بینی محافظت می شود و علاوه بر آن به دلیل خاصیت مخاط چسبی آن، زمان حضور نانوذره در حفره بینی نیز افزایش می یابد.
سلول های میکروفولد موجود در اپیتلیوم های مخاطی مسؤول برداشت آنتی ژن های ذره ای با سازوکار هایی مانند کاوئولیزاسیون هستند. در نتیجه با تهیه شکل نانوذره از آنتی ژن های محلول، می توان برهمکنش و برداشت آنها را به وسیله این سلول های میکروفولد افزایش داد و از این طریق پاسخ ایمنی سیستمیک و بویژه مخاطی را علیه آنها افزایش داد.
تفقدی، با اشاره به مراحل انجام این تحقیق تصریح کرد: در این تحقیق ابتدا نانوذرات کیتوزان و تری متیل کیتوزان حاوی آنتی ژن با ابعاد و بار سطحی مناسب تهیه شدند و سپس خصوصیات مختلف آنها از جمله اثر بر روی سلول های زنده (تست MTT ) ، اثر بر روی اتصالات بین سلولی ( TEER Test ) ، میزان برهمکنش آنها با سلول های دندریتیک و اثرگذاری بر این سلول های ایمنی ( DC maturation assay ) ارزیابی شد.
وی افزود: در مطالعات درون تن، فرمولاسیون های مختلف این نانوذرات در دوزهای مختلف، در pH های مختلف و با تونیسیته های ( tonicity ) مختلف به صورت تجویز از راه بینی و تزریقی در موش آزمایش شدند و پاسخ های ایمنی شامل عیار آنتی بادی ها و سایتوکاین های مختلف مورد بررسی قرار گرفت.
وی همچنین خاطرنشان کرد: نتایج به دست آمده حاکی از اثربخشی مناسب این نانوذرات در افزایش پاسخ ایمنی و مخاطی بود. پاسخ ایمنی ایجاد شده، بیشتر از نوع ایمنی سلولی بود که در مقابله با اغلب بیماری های ویروسی مهم تراز ایمنی هومورال است. نانوذرات تهیه شده در تجویز تزریقی نیز اثر ادجوانتی بالایی نشان دادند به گونه ای که از ادجوانت مورد مصرف فعلی در بسیاری از واکسن ها (آلوم) پاسخ ایمنی بالاتری ایجاد کرد. همچنین نانوذرات کیتوزان و تری متیل کیتوزان در شرایط pH یکسان، پاسخ های ایمنی تقریبا برابری نشان دادند. تونیسیته حامل نانوذرات در هنگام تجویز از راه بینی اثر معنی داری در پاسخ ایمنی ایجاد شده نداشت.
تفقدی خاطرنشان کرد: روش تولید بسیار ساده بوده و قابلیت تولید در مقیاس بالا و ایجاد پاسخ ایمنی مخاطی و سیستمیک پس از تجویز از راه بینی از ویژگیهای بارز این نانوذرات است. ضمن اینکه در صورت تکمیل شدن این مطالعه با مطالعات بالینی و تایید نتایج در انسان، گامی به سمت تجویز مخاطی واکسن ها و حذف تزریق برداشته خواهد شد. همچنین با ایجاد آنتی بادی های محافظتی در ترشحات مخاطی، محافظت موثرتری علیه بیماری های وارده از راه مخاط ایجاد خواهد شد.
نتایج این کار تحقیقاتی در مجله Vaccine (جلد ۳۰، شماره ۳۶، ماه آگوست سال ۲۰۱۲) منتشر شده است.
ارسال نظر