تونل میلیاردی شهر در لیست سیاه/مقصر مشکلات کیست؟

در بهمن 1388 تونل توحید به عنوان بزرگترین تونل هوشمند پایتخت افتتاح شد. قبل از افتتاح این تونل خبرهای متفاوتی منتشر شده مبنی بر اینکه این تونل آب می دهد و در تاج غربی مشکلاتی وجود دارد اما مسئولان شهرداری تهران به جد این اخبار را تکذیب می کردند.

روز 18 مرداد سال 1388  یکی از جبهه‌های کاری تونل 2200 متری توحید ریزش کرد. هنگامی که این خبر منتشر شد، بلافاصله مسئولان شهرداری تهران این خبر را تکذیب و اعلام کردند بخشی از بزرگراه نواب نشست کرده و این حادثه ربطی به تونل توحید نداشته است.

"سید مسعود نصر آزادانی"، مدیر عامل وقت سازمان فنی مهندسی شهر تهران بلافاصله، اعلام کرد: حادثه فرونشست ربطی به تونل توحید نداشته و در این حادثه کسی فوت نکرده است.

هنوز از این صحبت نصر آزادانی خیلی نگذشته بود که "رضا دهقان‌پور" رئیس وقت اورژانس تهران اعلام کرد در این حادثه راننده بیل مکانیکی جان باخته است.

بعد از آن ایازی سخنگو وقت شهرداری تهران گفت: در حادثه فرو نشست بخشی از بزرگراه نواب یک نفر کشته و 4 نفر مجروح شدند.

وی در پاسخ به این پرسش که مسئولان شهری اعلام کرده‌اند که در این حادثه راننده بیل مکانیکی کشته نشده است، به فارس توضیح داد:« یک فرد می‌تواند در ابتدا زنده باشد و بعد بمیرد ما تأیید می‌کنیم که این راننده فوت کرده است.»

ایازی اضافه کرد: در بین صحبت این دو عزیز تعارض وجود ندارد، می‌تواند در مقطعی که ایشان اعلام کردند، واقعاً این فرد زنده بوده و بعد از حدود 5 دقیقه فرد فوت کرده باشد. این حق را به ما بدهید.

10 روز از حادثه فرونشست نواب گذشت؛ جسد راننده بیل مکانیکی همچنان زیر آوار بود و مسئولان شهری معتقد بودند که در صورتی که بخواهند این جسد را خارج کنند امکان وقوع حوادث دیگری وجود دارد و بالاخره با کلی تاخیر جسد این کارگر خارج شد.

حمزه شکیب که در آن زمان عضو شورای اسلامی شهر تهران بود در یکی از مصاحبه‌های خود اعلام کرد که شهرداری تهران یکی از مقصران این حادثه بوده است اما احمد دنیا مالی، معاون فنی عمران وقت شهرداری تهران این موضوع را رد کرد و اعلام کرد بهتر است، قبل از اینکه مسئولان قضاوت و حکم صادر کنند، ابتدا کارشناسی و بعد قضاوت کنند.

به اعتقاد معاون فنی عمران وقت شهرداری تهران، دوستان باید به سوابق و توانمندی‌ها مجموعه اعتماد کنند و اگر این اعتماد وجود نداشته باشد خیلی راحت قبل از اینکه بررسی کنند، حکم صادر می‌کنند.

خسرو دانشجو، سخنگوی وقت شورای شهر تهران اعلام کرد: عملیات اجرایی احداث تونل توحید سبب ایجاد تحریک و در نتیجه باعث ریزش تونل شده، بنابراین ریزش بخشی از تونل در روز یکشنبه 18 مرداد ارتباط مستقیم با عملیات اجرایی تونل توحید داشته است. این در حالی است که مسئولان شهرداری تهران علت وقوع این حادثه را قنات موجود در بین سطح خیابان و تونل عنوان کرده و می‌گویند: این فرونشست به هیچ عنوان ربطی به تونل توحید نداشته است.

اما یکی از مسئولان شهرداری تهران در خصوص حادثه ای که چند سال پیش در نواب رخ داد، گفت: لوله آب شکست. تا متوجه شوند آب از کجا نشتی می دهد حدود 10 روز زمان صرف شد.

وی ادامه داد: نکته بعدی این بود که این تونل در مسیر قنات قرار داشت و تونل به صورت eps (طرح و اجرا) ساخته شد و در حین کار مشکلات را هم متوجه می شدند.

یک بار دیگر هم خبر رسید که تونل توحید ریزش کرده است . ترافیکی شدیدی در اطراف تونل رخ داد که ناشی از بسته شدن خروجی میدان جمهوری به سمت جنوب بود.

برخی از مسیرها مسدود شد ولی مسئولان شهرداری اعلام کردند تونل ریزش نکرده است و آسفالت فقط ترک خورده است و همه چیز درست است.

ریزش آب از سقف تونل توحید یکی دیگر از مشکلات تونل میلیاردی شهر است و تاکنون شهرداری برای رفع این مشکل اقدام اساسی انجام نداده است.

محمد باقر قالیباف شهردار تهران در این باره گفت: نشت آب تونل به معنای مشکل فنی آن و اینکه تونل در حال ریزش است، نیست.

وی ادامه داد: برای تونل‌‌هایی که در گذشته احداث می‌شد واترپروف نبودند، درواقع کاور ضدآب روی آنها کشیده نمی‌شد چراکه هزینه‌های زیادی در بر داشت. این درحالی است که بسیاری از تونل‌هایی که خارج از شهر و کشور ساخته می‌شوند نیز این‌طور هستند.

شهردار تهران بیان کرد: اگر دقت کرده باشید قرار شد تونل‌‌های شهری که بعد از توحید ساخته می‌شوند را ولو اینکه هزینه‌های گزاف در بر داشته باشند، واترپروف احداث کنیم. بعد از توحید همه تونل‌ها ضدآب ساخته شده‌اند.

ریزش آب از سقف تونل توحید یکی از مشکلات اساسی این تونل است و معاون شهردار تهران از رفع این مشکل خبر داد.

علیرضا جاوید معاون فنی عمرانی شهرداری تهران به خبرنگار فارس گفت که تا شهریور مشکل ریزش آب تونل توحید برطرف می‌شود.

وی با تأکید بر این موضوع که تونل توحید مشکل سازه‌ای ندارد،‌ گفت: در طراحی به دلیل اینکه تونل شمالی و جنوبی بوده نیاز به آب  بندی کامل دیده نشده بود و بعد از اجرا ‌آب‌های سطحی بالای تونل در صورتی که لوله آبی می‌ترکید به داخل تونل ریزش می‌کرد.

معاون فنی عمران شهرداری تهران در خصوص هزینه‌های صرف‌ شده برای رفع مشکل تونل توحید، گفت: قرارداد اولیه 3 میلیارد تومان بوده است که البته با بحث خرید مصالح قیمت افزایش می‌یابد.

اما نکته جالب توجه این است که تمام پیمانکاران در بخشی از پروژه حسن انجام کار دارند که باید بعد از اجرایی شدن پروژه مشکلات پیش آمده را رفع کند اما پیمکانکار تونل توحید این کار را انجام نداد و حتی شهرداری از پیمانکار شکایت کرده است.

مرتضی طلایی نائب رئیس شورای اسلامی شهر تهران در این باره به خبرنگار فارس گفت: اختلافی هم بین شهرداری و پیمانکار پروژه وجود دارد و شهرداری درصدی از طلب پیمانکار را پرداخت نکرده به دلیل اینکه مشکلاتی وجود داشته و باید ایرادات پروژه برطرف می‌شده، پیمانکار هم شکایت کرده و در محاکم قضایی این موضوع پیگیری می‌شود.

نایب رئیس شورای شهر افزود: در حال حاضر هم شهرداری بیکار ننشسته و با تزریق بتون در حال رفع مشکلات احتمالی است.

همچنین اقبال شاکری رئیس کمیته عمران شورای شهر تهران از قرار گرفتن نام پیمانکار تونل توحید در لیست سیاه خبر داد.

وی با بیان اینکه متاسفانه پیمانکار تونل توحید علی رغم تاکیدات و تذکرات فراوان مبنی بر نشت پرده عایق و آب بند در این تونل تخلف کرده و متاسفانه آب بندی درستی در تونل توحید انجام نداده است، گفت: عدم آب بندی و نصب عایق سبب شده که مهم ترین تونل پایتخت در برابر نفوذ آب ضعیف باشد و هر گونه شکستگی لوله آب و ... سبب آسیب پذیری این تونل می‌شود.

رئیس کمیته عمران شورای شهر تهران با بیان اینکه پیمانکار تونل توحید تخلف بزرگی را در مورد عدم عایق بندی درست تونل انجام داده است گفت: به زودی نامه‌ای به شهرداری و سازمان مدیریت خواهیم نوشت تا پیمانکار بزرگ این تونل در لیست سیاه قرار گیرد تا از این پس نتواند با عدم انجام درست کارهای عمرانی جان و مال مردم را به خطر بیاندازد.

اما روز گذشته دوباره خبر بسته شدن تونل توحید به صدر اخبار تبدیل شد و علت این امر ریزش آب و پر شدن آب در کف تونل عنوان شد که عبور و مرور خودروها را مختل کرده بود.

مازیار حسینی معاون حمل و نقل ترافیک شهرداری تهران به خبرنگار فارس گفت:  مطلع شدیم که که آب در تونل ریزش می‌کند و این حادثه در مسیر شمال به جنوب تونل رخ داد.

معاون شهردار تهران با اشاره به اینکه متوجه شدیم در محل حادثه لوله آب در آب‌نمای میدان جمهوری دچار مشکل شده است، گفت: با قطع جریان آب ریزش آب در داخل تونل متوقف شد و سپس مسیر باز شد.

بر اساس این گزارش؛ به نظر می رسد تاکنون عایق بندی تونل انجام نشده و تزریق های بتن نیز در این تونل جواب نداده است و بهتر است هر چه سریعتر مسئولان نسبت به رفع این مشکل اقدام کنند.

تحقیقات نشان داده است که علت اصلی ریزش آب داخل تونل توحید، عایق‌بندی نبودن آن است. در زمان احداث تونل توحید، یک شرکت ساختمانی به شهرداری پیشنهاد کرد با استفاده از فناوری جدید «زایکوسیل»، سرتاسر تونل به ضخامت پنج سانتی‌متر از لحاظ رطوبتی، ایمنی و آتش‌سوزی عایق شود.

این پیشنهاد به دفتر شهرداری ارسال شد و دستور پیگیری و اجرای آن را صادر شد، اما هرگز اجرایی نشد. علاوه ‌بر این پوشش کافی نبودن فضای بین سطح خیابان و سقف تونل با بتن و استفاده نکردن از پودر آب بند و نداشتن عایق رطوبتی که باعث ایجاد شوره‌های سقف تونل شده است، می‌تواند از مجموعه دلایل آب‌گرفتگی تونل توحید باشد.

بر اساس این گزارش، در زمان ساخت تونل توحید حمزه شکیب عضو شورای سابق شورای شهر بارها تذکر داد که این تونل مشکلاتی دارد و باید هر چه سریعتر شهرداری این مشکلات را برطرف کند ولی به نظر می رسد کسی توجهی به این موضوع نکرده است که مشکلات همچنان به قوت خود باقی مانده است.

حمزه شکیب در این باره گفت: امنیت تونل توحید را باید به خدا سپرد چرا که در بافت شهری موجود در مسیر تونل توحید حفره‌هایی وجود دارد که یک‌بار موجب ریزش تونل شده است و این حفره‌ها می‌توانند برای بار دیگر نیز مشکل‌آفرین باشند. بنابراین باید دعا کنیم که حفره‌ای وجود نداشته باشد زیرا می‌تواند موجب بروز اتفاقات دردناک باشد.

وی که بارها درباره احتمال فرو ریختن این تونل هشدار داده بود، معتقد بود شهرداری به جای تغییر مسیر قنات‌های اطراف تونل آنها را مسدود کرده اما «آب بالاخره راه خود را پیدا می‌کند» و در آینده باعث سستی تونل می‌شود.

یکی دیگر از مشکلات تونل توحید ترک های است که روی ستون های آن به چشم می خورد و همچنین شوره زدن ستون ها به دلیل ریزش پی در پی آب است.

سیدمهدی پورهاشم جانشین وقت مجری طرح های تونلی سازمان مهندسی و عمران شهر تهران درباره ترک های ایجاد شده تونل توحید، اظهار داشت: ساخت تونل توحید به صورت طرح و ساخت بود یعنی پیمانکار هم طراح و هم سازنده بوده است. در زمان طراحی این پروژه نظر پیمانکار این بود که نیازی به استفاده از لایه های آب بند که در پروژه های تونل نیایش، حکیم و غیره استفاده شد، وجود ندارد.

 وی ادامه داد: پیمانکار تونل توحید اعلام کرد تراز آب های زیر زمینی پایین تر از تراز کف تونل است و آب زیر زمینی وارد پروژه نخواهد شد.

پورهاشم مطرح کرد: قطر ستون های موجود در تونل توحید یک و نیم متر است و از بتن آرمه ساخته شده یعنی بتنی است که داخل آن از فولاد استفاده شده و بسیار مقاوم است. روی این بتن با لایه ای دو سانتی نما ایجاد شده و ترک های رخ داده روی این پوسته است در واقع ترک مربوط به سازه نیست که برای آن مشکل ایحاد کند.

جانشین مجری طرح های تونلی سازمان مهندسی و عمران شهر تهران با اشاره به اینکه عمر پروژه های تونلی بیش از 100 سال است، اظهار داشت: عمر 100 ساله شامل حال تونل توحید نیز می شود و احتمال ریزش این تونل وجود ندارد وهیچ خطری آن را تهدید نمی کند.

قنات‌ها در مسیر تونل

در مسیر تونل توحید قنات های زیادی وجود دارد که در زمان طراحی این پروژه این قنات ها دیده نشده بود.

شهرداری تعدادی از این قنات‌ها را کور کرد و تعدادی را هم تغییر مسیر داد اما همچنان مشکلات به قوت خود باقی است.

نشت آب از سقف و دیواره تونل توحید، در مسیر عبور و مرور خودروها لغزندگی ایجاد شده و این مسئله مشکلاتی را برای رانندگان در پی داشته است.

بعد از تکذیب های پی در پی در باره عدم ریزش آب و مشکلات شوره زدگی در تونل بالاخره یکی از مسئولان شهرداری آب ریزش تونل را تایید کرد.

پورهاشمی مجری وقت پروژه تونل‌های شهر تهران از آب دادن تونل توحید خبر داد و گفت: آب سریز شده آب املاح دار است که باعث خوردگی بتن می شود.

وی گفت: مشکل ترک سازه‌ای که پروژه را تهدید کند نداریم اما اقداماتی انجام می‌دهیم که آب در تونل ریزش نکند.

وی با اشاره به اینکه آب‌بندی تونل انجام نشده است، گفت: در زمان اجرا پروژه به صورت طرح و ساخت بود و در آن مقطع آب‌بندی برای پروژه دیده نشده است.

مجری پروژه تونل‌های شهر تهران ادامه داد: بعد از افتتاح پروژه تونل توحید متوجه شدند که آب‌های سطحی وارد تونل می‌شود به همین دلیل تصمیم گرفتند که آب‌بندی لازم صورت گیرد.

وی با اشاره به اینکه اگر آب سریز شده خالص باشد برای بتن ضرر ندارد، گفت: اما آبی که سرریز شده آب فاضلاب(آب املاح دار) است و باعث خوردگی بتن می‌شود.

پورهاشمی ادامه داد: در حال حاضر گروه‌های تخصصی به کار گرفته‌ایم تا این مشکل را برطرف کنند.

وی با اشاره به اینکه در بعضی از ستون‌ها که نشتی آب دارد شیارهایی ایجاد می‌کنیم، گفت: از این شیارها مواد شیمیایی تزریق کرده که یکی از وظایف آن آب‌بند کردن است و ویژگی دوم این است که از فرسایش آرماتورهای داخل بتن جلوگیری می‌شود.

به گفته پورهاشمی، این پروژه با نام علاج‌بخشی و آب‌بندی تونل توحید در دست اجراست.

ترک های تونل توحید روی سازه نیست اینها فقط بخشی از صحبت‌های سازنده این تونل دردسرساز است.

احمد دنیا مالی معاون وقت شهردار تهران در معاونت فنی و عمران در این باره گفت: این ترک، ترک روی سازه نیست؛ مگر می‌شود ترک بر روی برخی شمع‌های میانی باشد و روی بقیه نباشد. این شمع‌ها 2 وضعیت دارند؛ یک وضعیت سازه‌ای دارند آن زمان که تونل‌های کوچک حفاری می‌شد، این شمع‌ها هم اجرا شد.

وی با بیان اینکه تونل توحید به صورت حفاری غیر قالبی انجام شده و در این روش وقتی آرماتوربندی و بتن‌ریزی می‌کنیم، سازه احداث می‌شود، افزود:  وضعیت دوم آن است که وقتی آن را حفاری می‌کنیم، سازه‌اش در می‌آید که این سازه ظاهر مناسبی ندارد، بنابراین یک پوسته بتنی چند سانتی روی آن می‌کشند که احتمال دارد همین پوسته به مرور زمان ترک بخورد.

دنیامالی با انتقاد از این‌که این ترک‌ها را به سازه عظیمی مانند کل تونل توحید نسبت می‌دهند، تصریح کرد: نباید افرادی که در این رابطه متخصص نیستند، در خصوص این نوع اتفاقات، اظهارنظر کنند. این نوع اظهارنظرها مانند این می‌ماند که من که مدرک مهندسی دارم، در خصوص سرطان اظهارنظر کنم؛ دوستان باید در حد جایگاه خودشان به موضوعات وارد شوند.

وی تاکید کرد: ترک در پوسته‌های بتنی اتفاق غیرمترقبه‌ای نیست و ممکن است در آینده نیز دیده شود.

حال جای سوال است تونل توحید با آن همه عظمت که عده ای معتقدند بر آن هیچ گونه ایرادی وارد نیست، چگونه شکستگی لوله آب از یک آب نما باعث

دنیامالی درباره چکه کردن این تونل که از زمان بهره‌برداری آن آغاز شده است، گفت: تونل توحید چکه می‌کرده و چکه هم خواهد کرد. وقتی تونلی در داخل شهر تهران با انواع و اقسام چاه‌های فاضلاب، قنات‌ها، آب‌انبارها و... احداث می‌شود، این نوع مشکلات را نیز دارد. این‌که ما بگوییم این تونل را واترپروف می‌کنیم که یک قطره آب هم از آن نیاید، حرف غیرکارشناسی زده‌ایم.

رئیس کمیسیون عمران شورای اسلامی شهر تهران اضافه کرد: در تونل‌ها برای جلوگیری از نفوذ آب، در لایه دوم و سوم تونل‌ها را واتراستاپ می‌کنند یا با تزریق، آب آن را مهار می‌کنند. همچنین بسیاری از شبکه‌ها که مورد شناسایی قرار می‌گیرند، در زیر یا بالای تونل به هم متصل می‌شوند تا آب در یک بخش دپو نشود.

وی با بیان اینکه لوله‌های مختلفی در لایه‌های تونل‌ها وجود دارد که ممکن است پوسیده یا شکسته شوند، گفت: چکه کردن تونل اتفاقی عادی است.

رئیس کمیسیون عمران شورای اسلامی شهر تهران در پاسخ به این پرسش که چرا تونل نیایش چکه نمی‌کند؟ افزود: بگذارید چند سالی بگذرد، این تونل همچنین اتفاقات عادی برایش رخ می‌دهد. چکه کردن یک تونل به معنای داشتن مشکلات سازه‌ای نیست. در حال حاضر وقتی باران می‌آید، مشکلاتی در پل صدر ایجاد می‌شود که ربطی به سازه پل ندارد.

مشکلات در تونل توحید به قوت خود باقی است و همچنان شهروندان با این مشکلات دست و پنجه نرم می‌کنند. امید است مسئولان هر چه سریعتر برای رفع مشکلات در این تونل اقدام کنند.