پارس؛
هنوز چایی دم نکشیده کودتا تموم شد/ چرایی رفتار پرخاشگرانه ایرانیان در شبکه های اجتماعی
حجم این شوخی ها و خلاقیت ها به حدی بود که تا ساعت ها پس از پایان رسمی ماجرای کودتا و دستگیری آمران و مجریان این کودتای نظامی، ایرانی ها دست بردار ماجراهای ترکیه نبودند تا ثابت کنند نگاه کاربران ایرانی فضای مجازی هرچیزی را می تواند به سخره بگیرد.
پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- محمدمهدی حاجی پروانه- «من اول کودتا سماور روشن کردم که با جدیت اخبار دنبال کنم هنوز چایی دم نکشیده کودتا تموم شد.» این، تنها یکی از هزاران پست ، توئیت و پیامکی بود که از اولین ساعت‌های بامداد دیروز تا به حال منتشر شده است. جمله ای پرطعنه و طنز که در واکنش به کودتای نافرجام نظامی در کشور همسایه یعنی ترکیه بین کاربران ایرانی در فضای مجازی رد و بدل شد. اتفاقی که دوباره ایرانیان را به تکاپو انداخت تا حجم عظیمی از طنز، شوخی‌های نیش دارد و حتی کنایه های تند و تیز به فرهنگ، سیاست، اقتصاد و ورزش در ایران به راه بیفتد. حجم این شوخی ها و خلاقیت ها به حدی بود که تا ساعت ها پس از پایان رسمی ماجرای کودتا و دستگیری آمران و مجریان این کودتای نظامی، ایرانی ها دست بردار ماجراهای ترکیه نبودند تا ثابت کنند نگاه کاربران ایرانی فضای مجازی هرچیزی را می تواند به سخره بگیرد.
هجوم مجازی به کودتایی حقیقی
ترکتازی مجازی ایرانی‌ها، از اولین دقایق اعلام کودتا، آغاز شد. درست در ساعت هایی که دیگر می شد موج هجوم کاربران فضای مجازی به صفحه اوباما، همسر و دخترش و نیز طنازی و جمله ها و توئیت های پر از کنایه درباره حادثه تروریستی در فرانسه را فراموش کرد، به یکباره خبر تلاش برای سقوط دولت «رجب طیب اردوغان» در ترکیه، موج جدیدی از هجوم ایرانی ها برای توئیت های طنز و هجو کودتا و حواشی اش را به راه انداخت.
یکی، کوتاه بودن زمان کودتا را این طور دستمایه شوخی قرار داده بود:« چهارشنبه سوری ما مدتش از کودتای ترکیه بیشتر بود. حتی من یه بار تو خونمون علیه بابام کودتا کردم بیشتر طول کشید. از ظهر تا شب قدرت دستم بود.» یکی دیگر، آن را دستمایه کنایه به آتش سوزی اخیر پالایشگاه «بوعلی» و طعنه به راهکار وزیر نفت برای مهار آن قرار داده بود:« توصیه زنگنه به اردوغان حین کودتا: کاریش نداشته باشید خودش تموم میشه! زنگنه پس از شکست کودتای ترکیه: دیدید گفتم کاریش نداشته باشید خودش درست میشه؟» یکی دیگر هم ناامنی ترکیه برای گردشگران را این طور سوژه کرده بود:« استثنایی تور لحظه آخر: استانبول، آنکارا، آنتالیا هتل 5 ستاره ۱۴ شب و ۱۵ روز با پرواز ترکیش/فقط11 هزار و 500 تومان!!». حتی انتقال پرحاشیه دو فوتبالیست تیم پرسپولیس به یک تیم فوتبال در این کشور هم از گزند این شوخی‌ها در امان نماند: « میگن توی قرارداد طارمی یک بندی هست که نوشته در صورت رخ دادن کودتا قرارداد فسخ می شود.»
از خیابان های ترکیه تا صفحه شخصی چهره ها
تلاش کاربران ایرانی فضای مجازی برای تولید محتوای طنز و شوخ طبعانه و حتی گاهی خشن با ماجرای کودتا در تریکه، تا ساعتها پس از اعلام رسمی پایان کودتا ادامه داشت.تلاشی که البته به گفته یک روانشناس، باید آن را از ماجرای حمله به صفحات شخصی شخصیت‌های مشهور همچون«پایت» فوتبالیست تیم ملی فرانسه و همسر و دختر اوباما متفاوت دانست.
دکتر «علیرضا شیری» در این باره می گوید:«واکنش کاربران ایرانی فضای مجازی به حوادث جمعه شب ترکیه، در واقع خلق طنز از یک موقعیت نامناسب بود و این، درست همان چیزی است که از طنز انتظار می رود. اما این واکنش، با واکنش‌های خشن و حتی به ظاهر طنز در صفحات شخصی چهره های سرشناس کاملا متفاوت است. در واقع واکنش به کودتای ترکیه، جلوه ای از شوخ طبعی ذاتی ایرانیان داشت. اما همین رفتار در صفحات شخصی چهره ها، در حیطه خشونت طلبی در فضای مجازی تعریف می شود.»
او در توضیح این تفاوت می گوید:« رفتار جامعه ایرانی در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی، متاثر از فضای واقعی آنهاست. فضایی که به گواه آمارهای ارائه شده از پرونده‌های قضایی، فضایی خشن است. رقم بالای شکایت ها در ایران و نسبتش با نزاع‌های خیابانی که حتی به شکایت در محاکم قضایی هم نمی رسد و طرفین سعی می کنند در همان خیابان برای همدیگر حکم و مجازات صادر کنند، نشان می دهد جامعه ایرانی، جامعه‌ای پرتنش است . بر اساس اصل تائیر پذیری فضای مجازی از دنیای حقیقی، طبیعی است که این جامعه پرتنش، نمی تواند فضای مجازی آرامی را هم داشته باشد.»
شیری، معتقد است فضای مجازی به دلیل آسانی پنهان نگه داشتن هویت حقیقی، فضای مناسبی برای پرخاشگران به وجود می آورد تا بتوانند عقده‌های شخصیتی شان را با هزینه ای بسیار اندک بروز دهند:«هزینه های حضور در فضای مجازی و ابراز خشونت های کلامی و رفتاری در این فضا، بسیار کمتر از فضای حقیقی است. به همین دلیل است که این کاربران، فضای مجازی و صفحه های شخصی را بستر مناسبی برای تخلیه هیجانات و عقده های خود می دانند. بدون آن که بابت هزینه های شناخته شدن در فضای حقیقی نگران باشند.»
این روانشناس می گوید:« از سوی دیگر، جامعه ایرانی، توانایی تخمین هزینه های حضور پرخاشگرانه در اینترنت را ندارد و از هزینه های آن آگاه نیست. بنابراین، همه چیز را به شوخی می گیرد. با همه اتفاق ها و پدیده‌ها رفتاری هجو گونه و حتی خشن دارد و این خشونت را در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی، به شکل فحاشی، کنایه، تمسخر، ساختن جوک و ... بروز می دهد.»
مسوولان باید رفتار والد گونه انجام دهند
شیری، معتقد است چنین رفتاری نشان دهنده عدم بلوغ کاربران ایرانی در شبکه های اجتماعی است و باید برای آن فکری اساسی شود:« نتیجه این رفتارها از جانب کسانی که هنوز به بلوغ رفتاری زیست در فضای مجازی نرسیده‌اند، نگاه سرزنش آمیز دیگر کاربران فضای مجازی خواهند بود که با مشاهده هر پدیده ای در دنیا، منتظر رفتار پرخاشگرانه و انفجار صفحه شخصی چهره های مرتبط با آن پدیده توسط کامنت ها و جمله های خشونت آمیز کاربران ایرانی خواهند بود.»
او می گوید:«حتی در ماجرای کودتای ترکیه که بیشتر بار معنایی کامنت ها و توئیت ها طنز آمیز بود نیز، بعضی کاربران به صفحه اردوغان و ابرو گوندش خواننده معروف ترک رفتند و پیامهایی از جنس پیام‌های خشن منتشر کردند. بنابراین به نظر می رسد باید فکری جدی برای برخورد با این نوع رفتارها کرد و در مقابل رفتارهای کودکانه این جامعه، مسوولان و نهادهای متولی فضای مجازی در ایران، باید با ابزارهای والد گونه برای کنترل این خشونت، وارد فضای مجازی شوند. با این رفتار می توان امیدوار بود تا این حجم از پرخاشگری و خشونت تا حد زیادی کنترل شود.»
ارسال نظر