تاکید ابتکار بر ضرورت مشارکت جوامع بومی در حفاظت مناطق

معصومه ابتکار معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست صبح امروز در نشست با کارشناسان دفتر زیستگاه ها و امور مناطق این سازمان با بیان اینکه کارشناسان این بخش، علاوه بر وظایف نظارتی و حاکمیتی از وظایف اجرایی نیز برخوردار هستند، گفت: همین امر منجر به حساسیت و دشواری بیشتر وظایف این کارشناسان شده است.

معاون رئیس جمهور ضمن اشاره به شرایط شکننده طبیعت و زیستگاه های کشور، اظهار کرد: با توجه به شرایط کنونی، حفاظت و مدیریت صحیح مناطق چهارگانه از اهمیت بیشتری برخوردار است.

مناطق چهارگانه شاهدی برای سنجش تاثیر تفاوت مدیریت در شرایط یکسان است

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با تاکید بر اثربخشی حفاظت از مناطق چهارگانه در حفظ طبیعت ایران، تصریح کرد: مناطق چهارگانه را می توان به عنوان مناطقی شاهد برای تاثیر تفاوت مدیریت در شرایط یکسان در حوزه های متفاوت همچون افت آب های زیرزمینی در نظر گرفت.

وی ادامه داد: به طور نمونه می توان به قیاس انجام شده میان میزان افت آب های زیرزمینی در پارک ملی خَبر استان کرمان و مناطق پیرامونی و نتیجه کسب شده از آن داشت که نشان داد در شرایط یکسان به دلیل نوع متفاوت حفاظت و مدیریت، میزان افت آب های زیرزمینی در پارک ملی خَبر بسیار کمتر از محیط پیرامونی است.

ابتکار خاطرنشان کرد: انجام مطالعه و پژوهش برای ارائه آمار مدون از تفاوت شاخص های مختلف در مناطق چهارگانه با سایر بخش های کشور می تواند تاثیر بسیار زیادی در نحوه مدیریت منابع و سیاست گذاری های کنونی و پیش رو در کشور داشته باشد.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست یکی دیگر از اقدامات مهم در حوزه مدیریت مناطق حفاظت شده را امضای تفاهم نامه با استانداران به منظور اجرایی شدن برنامه مدیریت مناطق و تصویب این برنامه ها در شورای اداری استان ها برشمرد و گفت: این اقدام منجر به ایجاد عزم استانی، همچنین تخصیص اعتبار مشخص برای اجرایی شدن برنامه مدیریت مناطق می شود.

معاون رئیس جمهور بازنگری و روزآمد کردن طرح های مدیریت مناطق را از دیگر اولویت های کاری این حوزه دانست و افزود: اهمیت اجرایی شدن برنامه مدیریت مناطق به حدی است که مقرر شد میزان تحقق و موفقیت در اجرای برنامه مدیریت مناطق به یکی از شاخص های ارزیابی مدیران حفاظت محیط زیست استان ها تبدیل شود.

ضرورت مشارکت جوامع بومی و محلی در حفاظت از مناطق چهارگانه

به گفته وی، ایجاد زمینه برای مشارکت جوامع بومی و محلی در حفاظت از مناطق چهارگانه و محیط زیست، همچنین بهره گیری از پتانسیل و ظرفیت آن ها به منظور ارتقاء و بهبود شرایط محیط زیست کشور از دیگر اولویت های ضروری برای مدیریت و حفاظت مناطق است.

ابتکار ضمن انتقاد از نگاه سنتی به رابطه محیط زیست و مردم جوامع بومی و محلی، خاطرنشان کرد: استفاده از الگوهای موفق ملی و بین المللی در این حوزه و توسعه و ترویج این الگوها، نقشی مهم در حفاظت از تنوع زیستی کشور دارد.

معاون رئیس جمهور اشاره ای هم به ابلاغ دستور العمل قرق های اختصاصی داشت و اظهار کرد: قرق اختصاصی و گردشگری پایدار (اکوتوریسم) از جمله اقدامات عملی برای جذب مشارکت مردم بومی و محلی و بخش خصوصی در حفاظت از محیط زیست است.

وی ضمن مرور برخی از مباحث مطروحه طی زمان برگزاری اجلاس وزرای محیط زیست در نایروبی کنیا، گفت: یکی از موضوعات مورد تاکید در اجلاس، استفاده از توان مردم بومی و محلی و بدنه خصوصی برای کمک به دولت ها در حفاظت از مناطق بود و ایران تنها کشور حاضر در این اجلاس بود که تا کنون اقدامی در این زمینه انجام نداده است.

کسب نتیجه مثبت در عرصه طبیعت، زمان بر است

ابتکار ضمن تاکید بر این موضوع که کار در عرصه طبیعت و کسب نتیجه مثبت، زمان بر است، تصریح کرد: اگرچه در برخی حوزه ها همچون دریاچه ارومیه یا تالاب هورالعظیم در کوتاه مدت نیز شاهد تغییرات مثبتی هستیم اما نتایج بسیاری از اقدامات کنونی در بلند مدت آشکار خواهد شد.

معاون رئیس جمهور، هوشمندسازی، نظارت و پایش مستمر و منظم مناطق، تقویت تعامل با سازمان های بین المللی، تبادل تجربیات و دانش در عرصه بین المللی را از دیگر سرفصل های مهم مدیریت مناطق حفاظت شده برشمرد.

وی همچنین در پاسخ به درخواست های صنفی کارشناسان حاضر در این نشست، با اشاره به محدودیت های اعتباری دولت و سازمان حفاظت محیط زیست، گفت: تلاش می کنیم تا مشکلات معیشتی کارکنان را رفع کنیم اما در این مسیر موانع بسیاری نیز وجود دارد.

تهیه و تدوین بانک اطلاعات تصرفات و واگذاری در محدوده مناطق چهارگانه

بنابراین گزارش، حمید گشتاسب میگونی مدیرکل دفتر زیستگاه ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست با ارائه گزارشی از فعالیت ها و اقدامات صورت گرفته در دفتر متبوع خود، گفت: یکی از اقدامات مهم این دفتر، تهیه و تدوین بانک اطلاعات تصرفات و واگذاری در محدوده مناطق چهارگانه بود که بر این اساس، ۱۲۰ هزار هکتار از اراضی طی سال های گذشته واگذار و ۵۰ هزار هکتار نیز تصرف شده است.

گشتاسب اشاره ای هم به ثبت سه ذخیره گاه زیست کره جدید در ایران داشت و اظهار کرد: این اتفاق در حالی است که ایران پیش از این و طی تمام سال های گذشته تنها موفق به ثبت ۹ ذخیره گاه زیست کره شده داشت.

ضرورت هم گرایی قوای سه گانه برای حفاظت از تالاب ها

مسعود باقرزاده کریمی معاون حفاظت تالاب‌های این دفتر نیز با ارائه گزارشی از وضعیت کنونی تالاب های کشور و اقدامات صورت گرفته در این حوزه، گفت: هم گرایی و همکاری بین دستگاهی و بین قوا از جمله ضرورت های حفاظت از تالاب ها و فعالیت در این عرصه است.

باقرزاده ادامه داد: سازمان حفاظت محیط زیست برای موفقیت در طرح های تالابی خود نیازمند حمایت دولت و سایر قوا به ویژه قوه مقننه است.

تهیه و تدوین برنامه دو سالانه ذخیره گاه های زیست کره در ایران

در ادامه، علی بالی رئیس گروه بررسی های جغرافیایی با بیان اینکه از سال ۱۳۵۵ که موضوع ذخیره گاه های زیست کره در ایران مطرح شده تا کنون، تقریبا هیچ برنامه عملی و بودجه مشخصی برای این ذخیره گاه ها وجود نداشته است، گفت: برای نخستین بار در کشور، امسال برنامه دو سالانه ذخیره گاه های زیست کره تهیه و تدوین و بازنگری ذخیره گاه های زیست کره در دستور کار قرار گرفت.

وی افزود: تاکنون اطلاعات مقدماتی تمام مناطق چهارگانه و همچنین اطلاعات منابع بیوفیزیکی مناطق تحت حفاظت دارای طرح مدیریت تدوین و آماده سازی شده است و به زودی در بخش دفتر زیستگاه ها و امور مناطق پورتال سازمان حفاظت محیط زیست (Doe.ir) قرار می گیرد.

 شناسنامه مناطق چهارگانه محیط زیست آنلاین می شود

بالی همچنین از تهیه محدوده رقومی مناطق چهارگانه در سامانه اطلاعات جغرافیائی(GIS) برای نخستین بار خبر داد و گفت: این اطلاعات، در پورتال سازمان نیز مورد بهره برداری قرار خواهد گرفت.

رئیس گروه بررسی های جغرافیایی سازمان حفاظت محیط زیست اشاره ای هم به موضوع مناطق حفاظت شده بین مرزی و پارک های صلح و دوستی مرزی داشت و ادامه داد: در همین راستا موضوع همکاری مشترک با عراق به دلیل شرایط جنگ و ناامنی در این کشور در حال حاضر قابل پیگیری نیست اما همکاری مشترک با ارمنستان در حال نهایی شدن است و پیشنهاد همکاری مشترک با کشورهای پاکستان، افغانستان و ترکمنستان نیز از طریق وزارت امور خارجه در حال پیگیری است.

بالی از نهایی شدن شاخص های تعیین زیست بوم های حساس و شکننده و تهیه نقشه آن ها خبر داد و خاطرنشان کرد: این اقدام زیربنای آمایش سرزمین است.

رئیس گروه بررسی های جغرافیایی سازمان حفاظت محیط زیست پیگیری برای بازنگری یا ارتقاء سطح مناطق حفاظت شده را از دیگر برنامه های این دفتر اعلام کرد.

وی همچنین از تثبیت وضعیت دریاچه ارومیه بر اساس آخرین تصاویری ماهواره ای دریافتی از ناسا خبر داد و اشاره ای هم به همکاری های صورت گرفته با سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری در حوزه جنگل ها و موضوعاتی همچون توقف بهره برداری از جنگل های طبیعی داشت.

برنامه مدیریت زیست بومی برای ۱۲ تالاب کشور

آرزو اشرفی زاده کارشناس مسئول تالاب ها و رودخانه های کشور از پیگیری برای اجرایی شدن برنامه مدیریت زیست بومی تالاب ها خبر داد و گفت: تا کنون پنج تالاب از برنامه مدیریت زیست بومی برخوردار بودند که به زودی و با اضافه شدن هفت تالاب دیگر، ۱۲ تالاب کشور از برنامه مدیریت زیست بومی برخوردار خواهند شد.

اشرفی زاده اشاره ای هم به برنامه ریزی های صورت گرفته برای مدیریت حوزه های آبخیز با همکاری وزارت نیرو داشت و افزود: یکی از اقدامات مهم در این زمینه برنامه ریزی برای همکاری بین بخشی و استانی در حوزه کارون و کرخه است.

عامری نیز با اشاره به برخی از تعارضات و فشارها برای محافظت از پارک های ملی، جاده کشی و ساخت و سازهای غیرقانونی را از جمله مهم ترین تعارضات موجود دانست.

در ادامه این نشست، تعدادی دیگر از کارشناسان دفتر زیستگاه ها و امور مناطق به شرح دیدگاه ها و دغدغه های خود در این حوزه پرداختند.