براساس آخرین آمار جمع‌آوری شده در سال ۹۳، تعداد کل زندانیان کشور، ۲۱۰ هزار و ۶۷۲ نفر است. این آمار نسبت به آخرین آمار ارائه‌شده به سازمان‌های جهانی توسط ایران با کاهش حدود هفت هزار نفری روبه‌رو شده است. براساس این آمار، استان تهران با ۳۱ هزار و ۹۰۰ زندانی، در صدر فهرست استان‌های کشور در این زمینه قرار دارد. پس از استان تهران، خراسان رضوی با ۲۰هزار و ۱۱۹ زندانی، فارس با ۱۵ هزار و ۵۴۰ زندانی، اصفهان با ۱۴ هزار و۱۴۷زندانی، خوزستان با ۱۳ هزار و ۲۸۵ زندانی و کرمان با ۱۱ هزار و ۴۱۹ زندانی در جایگاه‌های بعدی بیشترین تعداد زندانی قرار دارند. در انتهای این فهرست استان ایلام با یک‌هزار و ۳۸ زندانی قرار دارد و قبل از آن استان‌ زنجان با یک ‌هزار و ۱۰۲ زندانی، چهارمحال و بختیاری با یک ‌هزار و ۶۵۶زندانی، کهگیلویه و بویراحمد با دو هزار و ۹ زندانی و خراسان شمالی با دو هزار و ۲۲۲ زندانی قرار دارند.

افزایش سالانه جمعیت کیفری

خرداد امسال، رئیس کل سازمان زندان‌های کشور اظهار کرد: سالانه ۱۰ درصد به جمعیت کیفری کشور اضافه می‌شود که برنامه‌هایی را برای این جمعیت باید پیش‌بینی کنیم.

اصغر جهانگیر با اعلام اینکه اداره کل زندان‌ های استان تهران بیشترین جمعیت کیفری کشور را به خود اختصاص داده است، عنوان کرد: جمعیت کیفری کل کشور ۲۱۵ هزار نفر است، این در حالی است که استان تهران به تنهایی ۳۲ هزار نفر جمعیت کیفری را در زندان‌های خود جای داده است.

در بهمن ۹۱، مرکز مطالعات بین‌المللی زندان‌های جهان آماری را از زندانیان کشورهای مختلف جهان منتشر کرد. در این گزارش، ایران در رتبه هشتم تعداد زندانیان قرار گرفته و در آن آمده است که آمار زندانیان در ایران از ۲۵۰ هزار به ۲۱۷‌ هزار نفر کاهش یافته است. این در حالی است که بسیاری از کارشناسان و مسئولان به این واقعیت اذعان دارند که زندان در بسیاری موارد تاثیرات منفی روی افراد می گذارد و بازگشت دوباره زندانیان به زندان های ایران با نرخ بالایی رو‌به‌رو است.

بازگشت مجدد به زندان

رئیس سازمان زندان‌ها آذر سال گذشته گفت: ۴۶ درصد کسانی که وارد زندان می شوند، بازگشت مجدد به زندان دارند و دارای سابقه هستند و این یعنی اینکه جامعه، پس از دوران محکومیت و متنبه شدن فرد را مورد حمایت قرار نداده است.

 جهانگیر ادامه داد: بیش از ۱۳۰ حرفه در زندان‌ها آموزش داده می شود و امروزه با کمک سازمان فنی حرفه ای، وزارت کار و آموزش و پرورش موفق به ادامه تحصیل مددجویان، حرفه آموزی زندانیان و ایجاد کارگاه های اشتغال شده ایم و تمام مدارس موجود در زندان ها در حال حاضر کد آموزشی از سوی وزارت آموزش و پرورش دریافت کرده اند، اما با این حال این سیکل ناقص است، زیرا آنان پس از آزادی مورد حمایت قرار نمی‌گیرند و دوباره به سوی جرم باز می‌گردند.

همچنین مدیر کل امور زندان‌ها و اقدامات تامینی و تربیتی استان زنجان گفت: رقم بازگشت دوباره زندانیان به زندان، در کانون اصلاح و تربیت به یک درصد کاهش یافته و این موضوع می‌تواند نشان‌دهنده اهمیت مراقبت‌های بعد از خروج از جمله حرفه‌آموزی باشد.

علاءالدین کریمی عنوان کرد: نبود شغل بعد از آزادی می‌تواند زمینه ارتکاب جرم و بازگشت را برای این افراد فراهم کند.

در همین راستا در سال های اخیر برای کاهش عناوین مجرمانه ای که حبس دارد، فعالیت‌هایی انجام شده تا مجازات های دیگر جایگزین شود.

از جمله مواردی که در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته است استفاده از دست بند و پابند الکترونیکی برای مجرمان است.

 با این همه نمی‌شود عنوان کرد که می‌توان به مرحله ای رسید که هیچ کس در کشور زندانی نمی‌شود.

بر این اساس باید فعالیت‌هایی در راستای این انجام داد که فرد زندانی ارتباطش با دیگر افراد جامعه به کلی قطع نشود. ملاقات مجازی زندانیان با خانواده هایشان به روند این موضوع کمک می کند تا آن ها هم بتوانند به زندگی عادی خود برگردند.

نقشه جغرافیایی جرایم تهیه می‌شود

روز گذشته مدیرکل خدمات الکترونیک قضائی مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه درپاسخ به این سوال که آیا قوه قضائیه به دنبال تهیه نقشه جرم در سطوح مختلف نیست، بیان کرد: ثبت جرایم در حوزه‌های مختلف به نیروی انتظامی بازمی گردد با این حال مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه در حوزه‌های قضائی اقداماتی را انجام می‌دهد.

سیامک رفعتی درباره ثبت جرایم عنوان کرد: در حال حاضر در هر حوزه قضائی که وجود دارد، اطلاعاتی از جمله انواع جرایم، میزان جرایم و میزان خواسته های قضائی در یک نقشه جغرافیایی ثبت و به صورت ماهانه ارائه و بررسی می شود. او گفت: البته این طرح فعلا در حد جزئیات جرایم در خیابان ها و کوچه ها نیست و در حد حوزه های قضائی اطلاعات وجود دارد.

او در ادامه درباره سرنوشت اجرای طرح دیدار الکترونیک خانواده ها با زندانیان گفت: یکی دیگر از مسائلی که از سوی مرکز آمار دنبال می شد، موضوع ارتباط الکترونیکی با زندانیان بود. در همین زمینه پایلوت این طرح به زودی اجرا می شود.

معاون مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه در پاسخ به این سوال که آیا زندان مطرح شده در این پایلوت مشخص است یا خیر، گفت: طرح پایلوت یک زندان و یک دفتر خدمات قضائی است و منتظر هستیم تا سازمان زندان ها، زندان مورد نظر خود را برای اجرای این طرح معرفی کند تا پس از آن، خانواده زندانیان با حضور در دفتر و به دنبالش دفاتر دیگر، از طریق وب‌کم و خدمات الکترونیکی با زندانی محبوس در بند خود ملاقات مجازی داشته باشند.

کاهش حس انتقام‌جویی در زندانیان

یک وکیل پایه یک دادگستری با بیان اینکه گرفتن تمام حقوق طبیعی و انسانی از زندانیان، موجب اصلاح آنها نمی شود، می گوید: با رعایت این حقوق، بدبینی و حس انتقام‌جویی در زندانیان کاهش می یابد. مصطفی ترک همدانی ادامه می‌دهد: ملاقات با خانواده ها از حقوق زندانیان است و این ملاقات‌ها می توانند از لحاظ روحی و روانی تاثیر بسزایی در زندانیان داشته باشند و به آنان برای بازگشت به زندگی دوباره انگیزه بدهند.

 او درباره طرح ملاقات مجازی زندانیان عنوان می‌کند: تاکنون ملاقات ها به صورت حضوری بوده و این پیشنهاد خوبی است که تکنولوژی به کمک زندانیان بیاید و ملاقات مجازی بین زندانیان و خانواده هایشان صورت گیرد.

به گفته این حقوقدان به علت آنکه دیگر زندان ها در تهران نیستند و به جنوب استان تهران انتقال یافته و در مرز استان تهران و قم قرار دارند، بسیاری از خانواده‌های زندانیان به لحاظ دوری راه، هزینه های گزاف و خطرات موجود قادر نیستند که به راحتی با زندانیان خود ملاقات کنند. او ادامه می‌دهد: بنابراین این طرح می تواند کمک بزرگی به زندانیان و خانواده هایشان بکند تا زندانیان هم به زندگی عادی برگردند.