مقصر بساط زیرمیزی پزشکان کیست؟

دیرکرد اعلام تعرفه های پزشکی از سوی هیئت دولت رخداد تازه ای نبوده و همواره در سیستم بهداشت و درمان شاهد وقوع آن هستیم اما بواقع چنین امری می تواند عامل مهمی در اخذ مبالغ کلان و غیرمتعارف (زیرمیزی)از سوی برخی پزشکان باشد؟ آن چه که این پدیده را بیش از پیش زشت جلوه می دهد سوء استفاده برخی از پزشکان صاحب نام از تبحری است که در تخصص پزشکی خود دارند و بدون هیچ ترس و ابایی اقدام به دریافت رقم های کلان از بیماران خود می کنند.

گرچه در بیشتر موارد اثبات این دریافت های غیرقانونی کار بسیار دشواری است و بیماران نیز به دلایل مختلف از جمله این که اگر دوباره سروکارشان به پزشک مربوطه بیفتد از دریافت خدمات درمانی محروم خواهند بود از اعتراف به پرداخت چنین مبالغی خودداری می کنند اما متاسفانه چنین دریافت های غیرمتعارفی در جامعه پزشکی وجود دارد و گرچه نمی توان دریافت آن را به تمام جامعه پزشکی تعمیم داد اما واقعیت تلخی است که همه به وجود آن واقفند.

نکته قابل تامل این است که عامل بوجود آمدن زیر میزی در جامعه ای که مردم آن ها را به عنوان متولیان سلامت جسم و روح خود می شناسند چیست؟ این که برخی از پزشکان به تعرفه های خود قانع نبوده و در قبال ارائه خدمات درمانی  به بیمار خواهان دریافت مبالغی بیش از آن چه که از سوی مراجع قانونی اعلام شده ،هستند ریشه در چه مسائلی دارد؟

هر چند که با روی کار آمدن دولت یازدهم و تدوین کتاب ارزش نسبی خدمات پزشکی اتفاقات خوبی از جمله حذف پرداخت های  اضافه از سوی بیماران رخ  داد  و با معدود کسانی که اقدام به دریافت زیرمیزی نمودند از سوی مراجع ذیربط برخورد جدی و قانونی صورت گرفت اما آن چه که امروز بیماران را در معرض پرداخت این پدیده شوم قرار می دهد نارضایتی گسترده جامعه پزشکی از تعرفه های اعلامی سال 95 است .

طرح چنین مسائلی به معنای زیر سوال بردن کل جامعه پزشکی نیست و خدمات این قشر خدوم در عرصه های مختلف و فراز و نشیب هایی که جامعه با آن مواجه بوده از جمله سال های جنگ تحمیلی ، حوادث غیرمترقبه و بلایای طبیعی بر هیچ کس پوشیده نیست و هنوز هم هستند پزشکانی که بدون هیچ نوع چشم داشتی درمناطق محروم و دور افتاده با وجود تمامی سختی ها و مشقات به ارائه خدمات درمانی به بیماران می پردازند اما روی سخن با آن معدود پزشکانی است که به حق خود قانع نبوده و با عدول از قانون به حقوق بیمار تجاوز کرده و تحت عناوین مختلف اقدام به دریافت رشوه یا زیرمیزی می کنند.

جامعه پزشکی صدقه نمی خواهد 

رشد 10 درصدی تعرفه های پزشکی در سال 95 اعتراض شدید تمامی گروههای پزشکی را بدنبال داشت به طوری که علیرضا زالی رئیس کل سازمان نظام پزشکی در نامه ای  به معاون اول رئیس جمهور اعتراض خود را در مورد رشد ده درصدی تعرفه های پزشکی و نارضایتی آحاد جامعه پزشکی کشور اعلام کرده و می گوید : اگر تعرفه‌ها اعلام نمی‌شد خیلی بهتر بود تا اینکه با چنین رشد حداقلی جامعه پزشکی مورد تمسخر قرار گیرد.

وی ادامه می دهد : حتی اگر بخش خصوصی را که هیچ گونه حمایتی نمی‌شود و تعرفه‌های ترجیحی مطلقاً در آن اعمال نمی‌شود را کنار بگذاریم رشد نرخ 10 درصدی، بخش دولتی را علی‌الخصوص در زمینه ارائه خدمات پاراکلینیکی و هتلینگ با مشکلات بسیار جدی مواجه می‌کند که عواقب آن جامعه پزشکی و نظام سلامت را نشانه می‌رود.

از طرفی سایر دست اندرکاران نظام سلامت که اعلام رشد 10 درصدی تعرفه های پزشکی را وارد کردند نوعی شوک به بدنه جامعه پزشکی می دانند لحاظ نشدن نظرات کارشناسی وزارت بهداشت و سازمان نظام پزشکی را در تعرفه های پزشکی توهین به این قشر فرهیخته عنوان می کنند بطوری که دکتر سیروش تابش مدیرعامل یکی از بیمارستان های خصوصی تهران در این باره بیان می کند : از زمان اجرای طرح تحول سلامت سازمان نظام پزشکی و سایر ارگان های ذیربط همکاری لازم را برای اجرایی شدن این طرح با دولت داشتند و نهایت همکاری را برای برچیده شدن بساط زیرمیزی از خود نشان دادند اما در کمال تعجب و تاسف شاهد افزایش بسیار ناچیزی در تعرفه های خدمات پزشکی بودند.

وی خاطرنشان می کند : اگر قرار بود هیئت وزیران به تنهایی اقدام به تعیین و تدوین تعرفه خدمات پزشکی کند چرا چندین ماه متوالی از نمایندگان جامعه پزشکی درخواست قیمت تمام شده خدمات و نظرات کارشناسانه داشتند.

تصمیم های شخصی و سلیقه ای پزشکان بدنبال افزایش 10 درصدی تعرفه ها

لاله تدین نایب رییس مجمع پزشکی کشور نیز عدم اعلام به موقع تعرفه ها و نامتناسب بودن آن با افزایش هزینه ها را  عاملی می داند تا درصدی از جامعه پزشکی متناسب با افزایش هزینه ها تغییری را در تعرفه های خود لحاظ کنند.

به گفته تدین زمانی تصمیم متولیان امر قابل احترام است که در زمان خود و بر مبنای کار کارشناسی انجام شده توسط نمایندگان جامعه پزشکی صورت گرفته باشد.

شکوهی عضو شورای عالی سازمان نظام پزشکی نیز با بیان این که ماه ها است که بیمه‌ها مطالبات جامعه پزشکی را پرداخت نکرده‌اند‌، اظهار می کند: از دولتمردان و مسئولان رسانه‌ها خواهشمندیم همه همکاران گروه‌های مختلف پزشکی را با یک تعداد بسیار معدود که درآمدهای نجومی دارند و اصلا بود و نبود بیمه‌ها برایشان فرقی ندارد مقایسه نکنند و در سال جدید که آب، برق، گاز و موارد مصرفی مطب‌ها، بیمه منشی‌ها، مالیات، حق مسئولیت فنی، طرح ترافیک و غیره افزایش داشته؛ حال با این افزایش ناچیزتعرفه ها چگونه می توان به ارایه خدمات مناسب پرداخت و معشیت خانواده خود را هم تامین کرد.

مقصر کیست و چه کسی پاسخگوست؟

سوالی که در این جا مطرح می شود این است که با این همه گلایه و اعتراض نسبت به تعرفه های اعلامی از سوی هیات وزیران آیا این احتمال وجود دارد که اکثر قریب به اتفاق جامعه پزشکی برای تامین معیشت و نیازهای خود به طرق مختلف اقدام به اخذ هزینه های بالا از بیماران در قبال ارائه خدمات درمانی داشته باشند؟

زمانی که اعتراضات و گلایه ها نسبت به تعرفه های خدمات درمانی تا این اندازه شدت نداشت برخی از پزشکان به راحتی و بدون هیچ ترسی اقدام به گرفتن رشوه و زیرمیزی از بیماران می کردند حال با این وضعیت بوجود آمده و شدت یافتن اعتراضات نسبت به تعرفه ها چه تضمینی وجود دارد که جامعه پزشکی همچنان بدون هیچ دغدغه ای خدمات درمانی لازم را بدون افت کیفیت به بیماران ارائه دهد؟

جامعه پزشکی تافته جدا بافته نیست

مهدی شادنوش رییس دانشگاه علوم پزشکی سمنان نیز با اشاره به این که همه ساله از ابتدای فروردین مسائل مالیاتی، افزایش پرداخت به نیروی انسانی و افزایش قیمت در بخش تجهیزات پزشکی به موقع رخ داده و عملیاتی می شود ، اذعان می کند:  هر گاه نوبت به جامعه پزشکی و تعرفه خدمات آنان می رسد متولیان امر تعلل کرده و با اندکی تغییر ناچیز و دیر هنگام آن را اعلام می کنند ؛ بطوری که انگار جامعه پزشکی تافته جدا بافته از سایر اصناف و نهاد ها هستند.

وی با گلایه از این که در زمینه مسائل پزشکی دولتمردان همواره با ظلم به یک گروه می خواهند مسائل را حل و فصل کنند ادامه می دهد: اگر افزایش تعرفه ها نگرانی اجحاف به مردم را بدنبال دارد ، نباید آن را با تضییع حق و حقوق جامعه پزشکی جبران کنند.

به گفته وی اگر افزایش پرداخت دستمزدها و  تورم سالیانه دولت که به موقع انجام می شود در مورد جامعه پزشکی هم صدق کند بسیاری از معضلات پزشکان مرتفع خواهد شد.

جامعه پزشکی اخلاق حرفه ای خود را زیرپا نمی گذارد

خبر افزایش 10 درصدی تعرفه ها اگرچه با واکنش سازمان نظام پزشکی همراه بود و رییس سازمان نظام پزشکی این میزان افزایش را غیر واقعی و در جهت منافع بیمه ها عنوان کرد اما در نهایت هیئت دولت در مصوبه بیستم خرداد ماه خود تعرفه های نهایی درمان در بخش دولتی و خصوصی را اعلام کرد.

محمد صاحب الزمانی نایب رییس شورای عالی نظام پزشکی نیزبا اشاره به این که افزایش 10 درصدی تعرفه ها هر دو بخش دولتی و خصوصی را متضرر می کند گفت: علیرغم این که تعرفه های اعلامی از سوی هیات دولت کارشناسی نیست اما جامعه پزشکی کاملا اخلاق مدار بوده و بر اساس تعرفه های مصوب کار خود را انجام می دهد.

وی با بیان این که وقتی هیات وزیران مطلبی را مصوب می کند ، قانون می شود که قابل احترام است می گوید : نه وزارت بهداشت و نه سازمان نظام پزشکی اجرای این تعرفه برایشان آسان نیست چرا که با تمام کارهای کارشناسی انجام شده و استخراج قیمت تمام شده خدمات هیچ توجهی از سوی مسئولان به رشد منطقی تعرفه ها نشده است اما جامعه پزشکی اخلاق مدار بوده و از کیفیت کار خود نمی کاهد و مانند قبل کار خود را به درستی انجام می دهد.

وی تاکید می کند :جامعه پزشکی اخلاق حرفه ای خود را زیر پا نمی گذارد بلکه همواره کار خود را به درستی انجام می دهد اما رشد غیرمنطقی تعرفه ها اجحاف در حق این جامعه است که در تمامی عرصه ها همواره درکنار این مردم بوده و از هیچ کوششی برای ارتقاء سطح سلامت مردم دریغ نکرده است.

تجارت یا طبابت؟

سرانجام پس از ماهها کش و قوس میان وزارت بهداشت، سازمان نظام پزشکی و سازمان های بیمه گر بر سر تعیین تعرفه های درمانی و پس از اعلام تصمیم دولت برای افزایش 10 درصدی میانگین تعرفه های بسته خدمات درمانی دارویی کشور در سال 95، جزئیات افزایش تعرفه ها در بخش های دولتی و خصوصی ابلاغ شد. اما آن چه که مهم است نحوه برخورد جامعه پزشکی با تعرفه های اعلامی است که به جرات می توان گفت نارضایتی 90 درصد پزشکان را به دنبال دارد .

هنوز مشخص نیست که واقعا جامعه پزشکی علیرغم تمام نارضایتی ها در جهت اخلاق حرفه ای و انسانی خود گام برداشته و بدون کوچکترین تغییری به ارائه خدمات درمانی با کیفیت به بیماران می پردازد ؟!و یا ممکن است شاهد افزایش پدیده شوم زیرمیزی به بهانه واقعی نبودن تعرفه های اعلامی باشیم؟!

این که پزشکان بتوانند بین تجارت و طبابت توازن برقرار کرده و با وجود تمامی معضلاتی که به نحوی با آن دست به گریبان هستند هم چنان اخلاق مدارانه با مسائل درمانی بیماران برخورد کنند در هاله ای از ابهام قرار دارد.گرچه هدف از بیان تمامی این مسائل زیر سوال بردن کل جامعه پزشکی نیست و اگر عده ای انگشت شمار با درآمدهای نجومی و سوء استفاده از تبحر و توانی که درتخصص خود دارند اقدام به دریافت های غیرمتعارف می کنند را نمی توان به کل این جامعه فرهیخته تعمیم داد اما همچنان این سوال در اذهان باقی است که پزشکان بین تجارت و طبابت کدام را انتخاب می کنند؟