دولت عربستان زائران ایرانی را از حج محروم کرد

سعید اوحدی  در تشریح روند دو دور مذاکرات با عربستان سعودی در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری با بیان اینکه دولت عربستان سعودی در مذاکرات انجام شده 11 بند منفی را به تفاهمنامه حج ایران و این کشور اضافه کرده بود، اظهار کرد: در سال‌های گذشته خبری از چنین بندهایی در تفاهم‌نامه حج نبود.

وی افزود: محدودیت در استفاده‌ زائران ایرانی از هواپیمای شرکت‌های داخلی و موضوع صدور روادید (ویزا) از جمله‌ این بندهای منفی تفاهم‌نامه حج بود که بعد از ساعت‌ها رایزنی، نظر آنها در این‌ باره تغییر کرد ولی در موضوع صدور روادید (ویزا) در خاک ایران، هیچ هماهنگی و توافقی بین وزارت خارجه عربستان و حافظ منافع آن‌ها در ایران یعنی سفارت سوئیس صورت نگرفته بود.

رئیس سازمان حج و زیارت خاطرنشان کرد: تفاهم‌نامه پیشنهادی عربستان کاملا یک ‌طرفه بود و روح تفاهم‌نامه‌های قبلی در آن جریان نداشت.

اوحدی ادامه داد: برداشت ما این بود که اگر دولت عربستان اعتقاد دارد حج از مسائل سیاسی جداست، پس چرا چنین تفاهم‌نامه‌ای را آن هم با تاخیر و با اعمال محدودیت، تنظیم می‌کند؟ ما به آنها متذکر شدیم که استفاده از ناوگان هوایی داخلی حق زائران ایرانی است و قانع‌کردن طرف سعودی حدود سه ساعت و نیم زمان برد.

وی تصریح کرد: درباره تعیین راهکاری برای صدور ویزا نیز وزارت حج عربستان هیچ اراده‌ای نداشت و در دور نخست مذاکرات، صراحتا اعلام کرد که باید با وزارت خارجه‌شان هماهنگ کند و تاکید کرد راهکاری تبیین نکرده‌اند.

رئیس سازمان حج و زیارت با مطرح کردن این پرسش که دولت عربستان مگر می‌توانست راهکاری در مورد زائران ایرانی نداشته باشد؟ گفت: مساله  اصلی آن است که عربستان اراده جدی برای نپذیرفتن زائران ایرانی داشت و می‌خواست با خریدن زمان، مانع حج ایرانی‌ها شود.

اوحدی به دیگر بندهای منفی تفاهم‌نامه سعودی‌ها اشاره کرد و افزود: ممنوعیت نصب پرچم جمهوری اسلامی ایران در ساختمان‌های محل اسکان زائران ایرانی همچنین در مسیر حرکت زائران، یکی از بندهای منفی این تفاهم‌نامه بود و این عملکرد آنها در حالی بود که ما پیشنهاد دادیم در مسیرهای پر ازدحام، تابلوهای اطلاع‌رسانی مزین به پرچم جمهوری اسلامی ایران نصب شود تا هدایت زائران در چنین مناطقی به‌درستی و با رفع مشکلات قبلی صورت گیرد؛ تنها امکان ما برای اطلاع‌رسانی، پرچم کشورمان است پس چه دلیلی برای محدود کردن آن وجود دارد، غیر از اینکه عربستان با عینک ذره‌بینی سیاسی به حج ایرانیها نگاه می‌کند.

وی ادامه داد: اعمال محدودیت در تعداد درمانگاه‌های ایران در عربستان هنگام موسم حج، اعمال محدودیت در انتقال دارو برای استفاده‌ زائران ایرانی در عربستان، اعلام جزئیات اطلاعات پزشکان ایرانی اعزامی به حج همچنین تعیین ظرفیت برای پزشکان، بند منفی دیگر این تفاهم‌نامه بود که واکنش صریح ما را در پی داشت.

رئیس سازمان حج و زیارت با بیان اینکه عربستان در این تفاهم‌نامه استقرار چادرهای امداد و نجات ایرانیها در مسیر جمرات و مشعر را ممنوع کرده بود، تصریح کرد: سعودیها تاکید داشتند که درمانگاه‌های ایرانی باید مجوز استقرار داشته باشند؛ چنین محدودیتهایی در شرایطی اعمال می‌شود که عربستان به عنوان میزبان حجاج باید قبول کند که در فضای مشورتی، خدمات را توسعه دهد، نه آنکه آن را محدودتر کند.

اوحدی خاطر‌نشان کرد: دولت عربستان از ما خواست اسامی اعضای بعثه مقام معظم رهبری و ستاد سازمان حج و زیارت که به حج اعزام می‌شوند را به همراه پست اجرایی و سوابق آنها اعلام کنیم.

وی همچنین درباره دستور عربستان برای استفاده‌ زائران ایرانی از «مچ‌بند الکترونیکی» متذکر شد: متاسفانه رسانه‌ها  به موضوع دستبند، درست نپرداختند؛ خود سازمان حج استفاده از چنین دستبندی را به عنوان جایگزین کارت‌های PVC که در فاجعه منا مخدوش و شناسایی زائران را دشوار کرد، پیشنهاد کرده بود اما مسأله آنجا بود که دولت عربستان صراحتا اعلام کرد این مچ‌بندها را خودش طراحی می‌کند و مجوز استفاده از مچ‌بندهایی که از سوی طرف ایرانی طراحی شود را نمی‌دهد.

وی سپس به بند منفی دیگری از این تفاهم‌نامه‌ امضا نشده اشاره کرد و افزود: آنها تاکید کردند که زائران ایرانی حق برگزاری هیچ مراسمی را در هتلها ندارند؛ پرسش ما این بود که مگر حج غیر از این است که بهره‌برداری معنوی از آن می‌شود؟ آیا برگزاری جشن غدیر خم و سوگواری برای شهادت ائمه (ع) و یا ولادتها خلاف است؛ البته که آنها در این خصوص پاسخی نداشتند.

رئیس سازمان حج و زیارت در ادامه با اشاره به سردرگمی و ناهماهنگی‌های طرف سعودی در دو دور مذاکرات حج اذعان داشت: این ناهماهنگی‌ها باعث کندی پیشرفت مذاکرات شد ضمن آنکه در مذاکرات اخیر نوعی سردرگمی را در مسئولان حج عربستان شاهد بودیم.

اوحدی همچنین درباره خواسته‌ به‌حق ایران برای استفاده از خدمات کنسولی در هنگام حج تصریح کرد: امسال به خاطر قطع روابط سیاسی‌، سفارت و کنسولگری در این کشور نداریم و حتما در طول حج به طور طبیعی اتفاقاتی می‌افتد چرا که هر سال احتمال مفقود شدن گذرنامه‌ زائران وجود دارد و باید مرکزی باشد که مجوز خروج برای این زائران صادر کند؛ اگر زائری حادثه دید، چگونه باید از حق زائر در دادگاه‌ها دفاع شود؟

وی همچنین یادآور شد: سال گذشته 40 مورد دستگیری به بهانه‌های واهی صورت گرفت البته زائران ایرانی بعد از دو سه روز آزاد شدند که عربستان به خاطر آن عذرخواهی هم نکرد اما در هر حال وجود امکانات کنسولی، تضمینی برای تامین امنیت زائران است.

رئیس سازمان حج با اشاره به اصرار وزیر حج عربستان برای امضای چنین تفاهم‌نامه‌ای گفت: در دو تماسی که با وزیر جدید حج عربستان داشتم، او می‌گفت که تفاهم‌نامه را امضا کنید و من در خصوص موارد درخواستی به شما تعهد می‌دهم که من نیز در پاسخ به این خواسته او، ماجرای بی‌توجهی وزارت خارجه کشورشان را به نامه‌ آن وزارتخانه در تعیین تعداد نفرات هیأت مذاکره‌کننده ایران در دور نخست تشریح کردم چرا که قرار بود آن هیأت هشت‌ نفره باشد که به پنج نفر رسید؛ حالا در شرایط موجود، چه تضمینی وجود دارد وزارت خارجه به درخواست وزارت حج این کشور بی‌توجهی نکند.

اوحدی افزود: این تناقض در دعای کمیل سال گذشته نیز اتفاق افتاد؛ با آنکه وزیر حج در تفاهم‌نامه موافقت خود را اعلام کرده بود اما در لحظه آخر اعلام کرد ایران نمی‌تواند چنین مراسمی را برگزار کند چون وزارت کشور عربستان مخالفت کرده است؛ من به وزیر وقت گفتم که مشکل عربستان با ایران، دعای کمیل نیست چرا که در 10 سال گذشته حتی یک مورد دستگیری در این مراسم اتفاق نیفتاده است؛ سیاسی‌ نبودن این دعا را حتی وزیر حج قبل، تایید کرده بود؛ او گفته بود که از سر کنجکاوی شاهد مراسم دعای کمیل در کنار مسجدالنبی (ص) بوده است و تایید کرده که این دعا سیاسی نیست و زائران ایرانی، مراسم را حتی بدون آنکه یک شعار سیاسی بدهند، برگزار می‌کنند و محیط برگزاری مراسم را پاکیزه‌تر از قبل، ترک می‌کنند.

وی تصریح کرد: مشکل عربستان دعای کمیل نیست؛ مسئله آن است که سعودی‌ها مذاکرات حج را پنج ماه به تاخیر انداختند و برای نرسیدن مهمان به خانه خدا مانع‌تراشی کردند.

رئیس سازمان حج و زیارت در ادامه با اشاره به انصراف 6 هزار نفر از 17 هزار نفری که برای حج ثبت‌نام اولیه کرده بودند، اظهار داشت  این آمار نشان دهنده دغدغه مردم است؛ برای همین با وزیر حج در دور اول مذاکرات به توافق رسیدیم که جنگ رسانه‌ای را در این کشور تلطیف کند که در سفر بعدی نه‌تنها شاهد این اقدام نبودیم، بلکه اوضاع بدتر هم شد.

اوحدی با یادآوری برخوردهای ناشایست سعودی‌ها در سالهای گذشته گفت: آنها قرآن‌های زائران ایرانی را می‌گرفتند و بارها شاهد بودیم که این قرآن‌ها را پرت می‌کردند.

وی در خصوص برخورد ناشایست با زائران ایرانی در فرودگاه‌های عربستان افزود: سال گذشته 150 لپ‌تاپ را از زائران ایرانی جمع کردند و اگر چه آنها را دو سه روز بعد تحویل دادند اما معتقدیم این کارها جز اذیت کردن زائران، معنی دیگری ندارد.

رئیس سازمان حج و زیارت با اشاره به پیگیری دیه جان‌باختگان منا و تاکیدات مقام معظم رهبری مبنی بر زنده نگاه داشتن آن فاجعه اظهار داشت: احکام شرعی «قتیل الزحام» که مورد تأیید فقه شیعه و سنی است، تایید می‌کند که کشور میزبان باید از بیت‌المال دیه را پرداخت کند؛ دولت عربستان باید در این‌باره و البته زمانی که در حال از دست رفتن است، پاسخگو باشد.

اوحدی افزود: تاکنون دستگاه دیپلماسی و دادستانی کل کشور، پیگیری‌های خوب و جلسات کارشناسی متعددی در این‌باره داشته‌اند؛ مستندات این پرونده تقریبا کامل شده و تلاش شده وکلای زبده و حتی آنهایی که از سایر کشورها برای پیگیری این پرونده ابراز علاقه کرده‌اند، به کار گرفته شوند.

وی درباره حج آینده نیز گفت: سازمان حج و بعثه مقام معظم رهبری در پنج ماه همه تلاششان را کردند و حتی گاهی به خاطر آن همه اصرار و مداومت، مورد انتقاد قرار گرفتند ولی ما بر این باوریم که حج، حق شرعی است و کسی نمی‌تواند این حق را سلب کند؛ این حقوق باید استیفا شود و ماموریت ذاتی ما هم پشتیبانی و دفاع از تحقق احکام شرعی است.

رئیس سازمان حج و زیارت تاکید کرد: حج سال آینده را یقینا پیگیری می‌کنیم تا این حق شرعی اقامه شود، حتی سهمیه‌ از دست‌ رفته زائران ایرانی که امسال محروم شدند را برای حج بعد پیگیری می‌کنیم؛ این دولت عربستان بود که زائران ایرانی را از حج محروم کرد؛ اقدام آنها بسیار قابل تأمل است که باید پاسخگو باشند.