انباشته شدن آب پشت دیوارهای تونل توحید

نامش را تونل توحید گذاشتند و مقرر شد برخلاف تونل رسالت که 10ساله ساخته شد، دو ساله ساخته و بهره‌برداری شود.

اما در این پروژه مهم و حساس سرعت بهانه ای شد برای فراموش شدن دقت و کیفیت تا امروز شاهد مشکلاتی باشیم که حل آنها هزینه زیادی در پی دارد.

همان زمان هم حمزه شکیب، به عنوان رئیس وقت کمیسیون عمران شورای شهر نسبت به عدم رعایت برخی موارد هنگام ساخت این تونل هشدار داده بود.

وی آن روزها با انتقاد از هزینه سرسام‌آور ساخت تونل گفته بود: شهرداری هیچ‌وقت عدد روشنی در رابطه با هزینه‌های تونل توحید به ما نداد،. قرارداد اولیه را که بستند ١٤٨ میلیارد تومان بود و بدون مناقصه واگذار کردند که قاعدتا باید طبق قوانین و مقررات با همین هزینه تمام می‌شد؛ حالا اگر بخواهیم خیلی دست بالا بگیریم باید با ٢٥ درصد بالاتر به اجرا می‌رسید، یعنی ١٨٥ میلیارد تومان، اما آماری که به ما داده شده، به صورت مکتوب هم ٥٥٠ میلیارد تومان بود و هم ٦٥٠ میلیارد تومان ارایه دادند. به صورت شفاهی هم مبالغی از ٣٠٠ میلیارد تا ٧٥٠ میلیارد تومان گفته شده است.

وی همان زمان در مصاحبه‌ای گفته بود: امنیت تونل توحید را باید به خدا سپرد چرا که در بافت شهری موجود در مسیر تونل توحید حفره‌هایی وجود دارد که یک‌بار موجب ریزش تونل شده است و این حفره‌ها می‌توانند برای بار دیگر نیز مشکل‌آفرین باشند. بنابراین باید دعا کنیم که حفره‌ای وجود نداشته باشد زیرا می‌تواند موجب بروز اتفاقات دردناک باشد.

اما اینها تنها انتقادهایی نبودند که شکیب به ساخت تونل داشت. وی که بارها درباره احتمال فرو ریختن این تونل هشدار داده بود، معتقد بود شهرداری به جای تغییر مسیر قنات‌های اطراف تونل آنها را مسدود کرده اما «آب بالاخره راه خود را پیدا می‌کند» و در آینده باعث سستی تونل می‌شود.

وی معتقد بود که‌ تونل باید زهکشی شود وگرنه آب به درون تونل هدایت می‌شود. این انتقاد هم هیچگاه جدی تلقی نشد، ولی با این وجود سال‌های بعد و بارندگی‌های زمستانی که بارها باعث تعطیلی تونل شدند، نشان داد که این انتقادها سیاسی نبوده است.

***اختلاف بر سر زمان افتتاح

تونل توحید در همان سال‌هایی ساخته و به بهره‌برداری رسید که شهرداری تابلوهای روزشمار اتمام پروژه‌هایش را در بالای سر پروژه نصب می‌کرد تا نشان دهد که به قول خود پایبند است. گفته می‌شود که در زمان ساخت تونل توحید خیلی‌ها به قالیباف تذکر داده بودند که تونل توحید را نباید با عجله ساخت چرا که می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری را برای شهر و شهروندان به دنبال داشته باشد. با این وجود شهردار مثل همیشه پایش را در یک کفش کرده بود که باید این تونل در همان بازه دو ساله افتتاح شود. ٣٠ ماه از مراسم کلنگ‌زنی تونل گذشت تا اینکه قرار شد قالیباف در مراسمی در روز عید غدیرخم سال ٨٩ تونل را افتتاح کند.

همان زمان مهدی چمران، رییس شورای اسلامی شهر وقت تهران معتقد بود که امکان افتتاح آن در این روز وجود ندارد. همچنین گروهی از کارشناسان معتقد بودند که برخی ملاحظات فنی در ساخت این تونل دیده نشده و لازم است که پیش از افتتاح و بازگشایی آن برای استفاده عموم مردم، موارد فنی و ایمنی لازم لحاظ شود. با تمام این تفاسیر مراسم افتتاحیه در روز مقرر برگزار شد و خودروهای نوستالژی قدیمی، نخستین ماشین‌هایی بودند که به صورت نمادین از این تونل عبور کردند تا اشک شوق قالیباف را درآورند.

***آب راه خود را باز می‌کند

بعد از گذشت مدتی از بهره برداری تونل توحید، هم چنانکه شکیب گفته بود، آب راه خود را پیدا کرد و از کوچکترین منفذهای دیواره و سقف تونل بیرون زد. گفته شد بخشی از سقف تونل ریزش کرده و کف تونل هم آبگرفته حتی دیواره ها نیز شوره زده بود و این مردمی که هر روز ار تونل رد می‌شدند را نگران و نگران تر می‌کرد.

***به دنبال عایق بندی تونل

 علیرضا جاوید، معاون فنی عمرانی شهردار تهران در این مورد ضمن تشریح روند ساخت تونل در مورد دلیل واترپروف نبودن تونل گفت: عموما تونل‌هایی که زیر آنها آب‌های زیر زمینی وجود دارد دیوارهای‌شان عایق می‌شود ولی اگر تونل پایین‌تر از آب‌های سطحی باشد، سقف آن هم عایق خواهد شد، از آنجایی که تونل توحید هم در ردیف تونل‌های اول است سقف آن عایق نشده بود.  

البته الان به کمک یکی از دانشگاه‌های کشوربه دنبال بررسی امکان آب‌بندی تونل از داخل هستیم.

وی با تاکید براینکه با تمام این تفاسیر تونل توحید به هیچ عنوان مشکل فنی خاصی ندارد و ما دایم آن را رصد می‌کنیم درباره جلسات دادگاه و شکایت‌هایی مالی در خصوص اختلاف‌های حساب با پیمانکار تونل گفت: «این دادگاه به دلیل اختلاف حساب مالی بین پیمانکار و ناظر شهرداری تشکیل شده که همچنان در حال پیگیری و در جریان است.»

حال با وجود تمامی این چالش‌ها و اختلاف‌ها چند روزی است که دوباره تردد در تونل توحید به حالت عادی درآمده و جلوی نشت آب و ریزش آن به داخل تونل گرفته شده است اما باید دید باتوجه به نزدیک شدن به فصل بارش و سرما این شرایط عادی ادامه پیدا می‌کند.

***توضیحات قالیباف درباره علت نشت آب در تونل توحید

محمدباقر قالیباف شهردار تهران در شهریور 94 در مورد نواقص تونل توحید و  در پاسخ به اینکه چرا تونل توحید که یکی از پروژه‌های فاخر شهرداری محسوب می‌شد در مدت کوتاهی از عمرش دچار نشت آب شده است،‌ اظهار داشت: نشت آب تونل به معنای مشکل فنی آن و اینکه تونل در حال ریزش است، نیست.

وی ادامه داد: تونل‌‌هایی که در گذشته احداث می‌شد واترپروف نبودند،‌ در واقع کاور ضد آب روی آنها کشیده نمی‌شد چراکه هزینه‌ زیادی در بر داشت. این در حالی است که بسیاری از تونل‌هایی که خارج از شهر و کشور ساخته می‌شود نیز اینطور هستند.

شهردار تهران تصریح کرد: یک لوله آب شهری نیز بالای این پروژه است که نشت دارد اما این آب آثار تخریبی ندارد ولی بر اساس تصمیمات اخذ شده قرار است این محل نیز واترپورف شود بنابراین تأکید می‌کنم هیچ مشکل فنی وجود ندارد.

وی در پاسخ به اینکه آیا این مسئله ارتباطی با مطالعات پروژه که گفته می‌شود ناقص بوده است،‌ دارد یا خیر، تأکید کرد: اصلا این مسئله ارتباطی به مطالعات آن ندارد‌، این مسئله را دنیامالی (معاون اسبق فنی و عمران شهردار و عضو کنونی شورای شهر تهران) هم می‌داند.

قالیباف مطرح کرد: اگر دقت کرده باشید قرار شد تونل‌‌های شهری که بعد از توحید ساخته می‌شود را ولو اینکه هزینه‌های گزاف در بر داشته باشد،‌ واترپروف احداث کنیم. بعد از توحید همه تونل‌ها ضد آب ساخته شده است.

وی گفت: مشاور پروژه در حال انجام اقدامات لازم است اما نقص فنی مطرح نیست و دوستان حوزه عمران هم می‌توانند درباره آن توضیح دهند.

***دلایل ایجاد ترک‌های تونل توحید  

سیدمهدی پورهاشم جانشین مجری طرح های تونلی سازمان مهندسی و عمران شهر تهران درباره ترک های ایجاد شده تونل توحید، اظهار داشت: ساخت تونل توحید به صورت طرح و ساخت بود یعنی پیمانکار هم طراح و هم سازنده بوده است. در زمان طراحی این پروژه نظر پیمانکار این بود که نیازی به استفاده از لایه های آب بند که در پروژه های تونل نیایش، حکیم و غیره استفاده شد، وجود ندارد.

 وی ادامه داد: پیمانکار تونل توحید اعلام کرد تراز آب های زیر زمینی پایین تر از تراز کف تونل است و آب زیر زمینی وارد پروژه نخواهد شد.

پورهاشم مطرح کرد: قطر ستون های موجود در تونل توحید یک و نیم متر است و از بتن آرمه ساخته شده یعنی بتنی است که داخل آن از فولاد استفاده شده و بسیار مقاوم است. روی این بتن با لایه ای دو سانتی نما ایجاد شده و ترک های رخ داده روی این پوسته است در واقع ترک مربوط به سازه نیست که برای آن مشکل ایحاد کند.

جانشین مجری طرح های تونلی سازمان مهندسی و عمران شهر تهران با اشاره به اینکه عمر پروژه های تونلی بیش از 100 سال است، اظهار داشت: عمر 100 ساله شامل حال تونل توحید نیز می شود و احتمال ریزش این تونل وجود ندارد وهیچ خطری آن را تهدید نمی کند.  

وی در پاسخ به سوالی مبنی  بر اینکه آیا مطالعات لازم درباره آن صورت گرفته بود یا خیر، اظهار داشت: همانطور که گفتم تونل توحید به صورت طرح و ساخت احداث شد؛ در این صورت زمانی که شروع به ساخت و طراحی می شود، مطالعات اولیه ای صورت می گیرد و همزمان با ساخت مطالعات تکمیلی انجام می شود.

پورهاشم ادامه داد: در این قسمت از کار نظرمان این بود که پروژه باید آب بند شود که البته در پروژه هایی که بعد از تونل توحید احداث شد مانند نیایش، امیرکبیر و حکیم آب بندی کامل صورت گرفته و هیچ آبی امکان نفوذ به آنها را ندارد. در پروژه توحید پیمانکار بر این باور بود که آب وارد تونل نمی شود اما در حال حاضر به این نتیجه رسیده ایم که باید آب بند شود.

***سرانجام اتمام عایق بندی

سرانجام روزگذشته علیرضا جاوید، معاون فنی عمران شهرداری تهران از رفع مشکل ریزش آب تونل توحید تا شهریور امسال خبر داد و گفت:هزینه ۳ میلیاردی انجام این کار از پیمانکار کسر می‌شود.

وی در خصوص ریزش آب در بخش‌هایی از تونل توحید گفت: در حال ترمیم مشکل هستیم و تا پایان شهریور امسال مشکل آب‌دهی تونل توحید در حد قابل توجهی برطرف می‌شود.

جاوید با تأکید بر این موضوع که تونل توحید مشکل سازه‌ای ندارد،‌ گفت: در طراحی به دلیل اینکه تونل شمالی و جنوبی بوده نیاز به آب  بندی کامل دیده نشده بود و بعد از اجرا ‌آب‌های سطحی بالای تونل در صورتی که لوله آبی می‌ترکید به داخل تونل ریزش می‌کرد.

معاون فنی عمران شهرداری تهران در خصوص هزینه‌های صرف‌ شده برای رفع مشکل تونل توحید، گفت: قرارداد اولیه 3 میلیارد تومان بوده است که البته با بحث خرید مصالح قیمت افزایش پیدا می کند.

وی در پاسخ به این پرسش که پیمانکار تونل توحید باید مشکلات تونل را برطرف می‌کرد ولی این امر صورت نگرفت، گفت: بنا بر صورت جلسه انجام شده با پیمانکار قرار است این 3 میلیارد تومان از حساب پیمانکار کسر شود.

***تکلیف قنات‌ها چی می‌شود؟

با توجه به گفته های حمزه شکیب، قنات‌هایی که در مسیر تونل توحید قرار داشتند، برایشان مسیر جدیدی احداث نشد و تنها مسدود شدند. این جمله شکیب که آب راه خود را پیدا می‌کند، محقق شد و از سقف و دیوار تونل آب بیرون زد تا مسئولان شهرداری خیلی دیر به فکر عایق بندی دیواره ها و سقف تونل بیفتند.

اما اکنون که عایق بندی به اتمام رسیده و دیگر به گفته مسئولان از سقف و دیوار آبی چکه نمی‌کند، تکلیف آب قنات‌های مسدود شده چه می شود؟ آیا برای آنها نیز فکری شده است یا اینکه باید منتظر باشیم تا آب از جای دیگری بیرون بزند و حادثه ای دلخراش را به وجود بیاورد.