فرونشست دشت‌های کشور جدی است

بارندگی های سال 94 و بهار امسال در وانفسای خشکسالی و بی آبی کشور،بارقه های امید را برای طراوتی دوباره در طبیعت این مرز و بوم زنده کرد.

اگرچه طبق اظهارات کارشناسان با وجود افزایش بارش ها و نزولات آسمانی،همچنان معضل و چالش کم آبی در زیر پوست طبیعت در جریان است زیرا میزان تبخیر و هدر رفت آب در بارندگی هایی که بصورت باران بر زمین فرود می آید در مقایسه با برف،بسیار بالا است و به تعبیری می توان گفت چاره اساسی تامین و افزایش تراز سفره های زیرزمینی را باید در دانه های سفید برف جستجو کرد،اما با همه اوصاف در شرایطی که منابع طبیعی ایران در عطش و تشنگی سنگینی فرو رفته بود،بارندگی های اخیر و افزایش آب سدها،غنیمتی بزرگ به شمار می رود که باید شکرگزار آن بود.

با این وجود،معضل و بحران کم آبی همچنان در زیر پوست طبیعت کشور در جریان است،پدیده ای طبیعی که دشت قزوین از نمادها و مصادیق آن به شمار می رود و چالش های پیش روی منطقه مذکور، باعث نگرانی دوستداران طبیعت و فعالان زیست محیطی  شده است.

در شرایطی که بر اساس ارزیابی های انجام شده،سالانه 24 سانتیمتر بر نشست دشت قزوین افزوده می شود،می توان گفت مرگ تدریجی دشت های این خطه از کشور،پدیده ناگوار و نامبارکی است که آرام آرام این محدوده از عرصه خاکی و طبیعی کشور را با مرگ و خاموشی همنشین می سازد.

چندی پیش حمید قزوینی،مدیر عامل شرکت آب منطقه ای قزوین در خصوص معضل کم آبی در این محدوده جغرافیایی عنوان کرد:از سال 43 تا سال 73،تنها شاهد افت 20 سانتیمتر تراز آبی در خطه مذکور بوده ایم در حالی که از سال 73 تاکنون،آب چاه ها،سالیانه یک و نیم متر اُفت و کاهش داشته است.

وی می افزاید:با توجه به تدابیر انجام شده،صرفه جویی 220 میلیون متر مکعبی در این خطه از کشور حاصل شده، امری که با مدیریت یک هزار و 357 حلقه چاه محقق شده است.

قزوینی می گوید:هزار چاه در طول 18 ماه گذشته پلمپ شده و عمده هدفگذاری ما در این منطقه به افزایش صرفه جویی آب از 220 میلیون متر مکعب به 800 میلیون متر مکعب معطوف و استوار می شود.

به نظر می رسد آنچه در وهله اول،از انتشار چنین اعداد و ارقامی به ذهن متبادر می شود معطوف به بحرانی است که باید به مدیریتی سازنده آن را مهار کرد و پشت سر گذاشت.

*  کاهش 30 تا 40 متری سفره های آب  زیرزمینی قزوین

علیرغم تمهیدات پیش بینی شده،اما فرونشست دشت قزوین از نمونه دغدغه هایی به شمار می رود که نگرانی دوستداران طبیعت را در پی داشته ،کاهش 30 تا 40 متری سطح آب سفره های زیرزمینی،پدیده ای نیست که بتوان به سادگی از آن چشم پوشی کرد یا آن را نادیده اِنگاشت.

طبق اظهارات برخی از کارشناسان،فرو نشست دشت قزوین بی ارتباط با کاهش سطح سفره های زیرزمینی آب نیست،زیرا این فرآیند به متراکم شدن آبرفت هایی منتهی می شود که فرو نشست زمین را در پی دارد،فرونشستی که با افزایش بی سابقه قریب به 18 تا 22 سانتیمتری همراه بوده است،اما نکته تلخ و تاسف آور در خصوص این نشست ها به غیر قابل جبران بودن آسیب های آن بازمی گردد،امری که به اعتقاد مدیر آب منطقه ای قزوین خسارات جبران ناپذیر مذکور می تواند به مرگ دشت قزوین منتهی شود.

* ضرورت اصلاح الگوی مصرف آب در قزوین

بر اساس اظهارت کارشناسان حوزه زیست محیطی آب،زمین و هوا سه عنصر اصلی تشکیل دهنده طبیعت هستند که متاسفانه در هر سه عرصه ،کشور ما با مخاطرات و مشکلاتی جدی مواجه است.

دامنه این مخاطرات کم و بیش به قزوین نیز رسوخ پیدا کرده که شاید عمده آن به دغدغه های آبی در این  منطقه باز می گردد.

بر اساس مطالعات انجام شده،بخش قابل توجهی از مصرف آب به عرصه فعالیت های کشاورزی باز می گردد وتا زمانی که شیوه های سنتی در این عرصه جاری و ساری است،نمی توان به مدیریت قاعده مند و اصولی در مصرف بهینه آب نائل شد.

صاحبنظران معتقدند در شرایطی که بحران کم آبی یکی از اصلی ترین نارسایی های حوزه منابع طبیعی و محیط زیست محسوب می شود،بهره گیری از شیوه های نوین آبیاری از راهکارهایی است که می تواند بحران و معضل کم آبی را در بسیاری از نقاط کشور همچون دشت های قزوین مرتفع سازد،در غیر اینصورت تبعات وعوارض کم آبی و خشکسالی به میزانی خسارت آفرین و مخرب خواهد بود که ابعاد و زوایای آن غیر قابل تصور و پیش بینی خواهد بود.