"زلزله سنگین در تهران" ساخته و پرداخته فضای مجازی است

"سومین کنفرانس جامع مدیریت بحران" 28 اردیبهشت در تالار علامه امینی دانشگاه تهران برگزار شد.

در این کنفرانس اکبر نصراللهی مدیر گروه ارتباطات دانشگاه آزاد تهران‌شمال، در ردیف سخنرانی‌های "راهبردی" در خصوص "شایعات و جایگاه رسانه در مدیریت بحران" سخنرانی کرد.

از جمله سخنرانان این کنفرانس زارع، استاد پژوهشگاه زلزله شناسی و مهندسی زلزله، ستار محمودی، قائم مقام وزیر نیرو، استر کوئیش لاروش، رئیس دفتر منطقه ای یونسکو در ایران و شاهرخ فاتح، رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی کشور در نوبت صبح بودند.

نصرالهی نویسنده کتاب مدیریت پوشش اخبار در رسانه‌های حرفه‌ای با اشاره به شایعات اهمیت و جایگاه رسانه در بحران ها گفت: کشورهای مختلف در معرض بحران‌های گوناگون قرار دارند و هرجا بحران وجود دارد، قاعدتاً رسانه‌ها نیز هستند و اگر نباشند و یا حضور کم رنگ و غیرحرفه ای داشته باشند، به بروز و گسترش شایعه و سایر پیامدهای منفی منجر خواهد شد.

نصراللهی با اشاره به نقش دوگانه شایعه زا و شایعه زدای رسانه‌ها در بحران‌ها افزود: رسانه‌ها در بروز سوانح و حوادث نقش مهمی دارند. چسبندگی و مراجعه مردم در بحران‌ها به رسانه‌ها زیاد می‌شود و اگر رسانه‌ها وظیفه خود را درست انجام ندهند، خود با بحران "گریز مخاطب و کاهش اعتماد" مواجهه می‌شوند.

مؤلف کتاب راهنمای پوشش خبری، بحران‌های مختلف را بستر مناسبی برای ایجاد و گسترش شایعات دانست و تصریح کرد: بین عملکرد مسئولان رسانه ای و غیررسانه ای و گسترش بحران رابطه نزدیک وجود دارد.

نصراللهی «جلب توجه مردم و مسئولان به موضوع یا فرد خاص و برجسته سازی آنها»، «ارزیابی و سنجش واکنش مردم»، «ایجاد آمادگی در مردم و کم کردن شوک ناشی از خبر واقعی»، «حمایت یا تخریب شخصیت حقیقی یا حقوقی»، «منافع سیاسی و اقتصادی و اجتماعی»، «اعتبارزدایی از خبر»، «انحراف افکار عمومی، کنجکاوی و غیره» را از جمله اهداف شایع سازان اعلام کرد و یادآور شد: قدمت شایعات به خلقت انسان باز می‌گردد و علاوه بر اشاره آیات متعدد قرآن مجید در خصوص شایعات علیه پیامبر رحمت (ص)، در دوره‌های مختلف تاریخی به ویژه در بحران‌ها، از شایعات به عنوان تاکتیک عملیات روانی استفاده گسترده می‌شد.

وی یکی از ابزارهای تولید شایعات را تکنولوژی‌های جدید ارتباطی عنوان کرد و گفت: ایجاد و گسترش تکنولوژی‌های ارتباطی و استفاده گسترده از اپلیکیشن‌های موبایل نه تنها شایعات را از بین نبرد، بلکه تنوع و پیچییدگی آن را بیشتر و مقابله با آن را سخت تر کرده است.

مدیر گروه ارتباطات دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، شایعاتی مانند "زلزله سنگین تهران، آلودگی آب معدنی، مرگ برخی هنرمندان و غیره" را از شایعات ساخته و پرداخته فضای مجازی دانست.

نصراللهی عواملی همچون "نبود یا کمبود اطلاعات، نیاز مردم به اخبار از مجاری رسمی، انتظار و اضطراب مردم در بحران‌ها، عملکرد ضعیف و غیرحرفه ای رسانه‌های رسمی (تأخیر در اطلاع رسانی، اعتماد ناکافی مردم به رسانه‌های رسمی)، ناکارآمدی و پاسخگو نبودن مسئولان و باور ناکافی آنان به رسانه‌ها، بی اعتمادی یا اعتماد ناکافی مردم به مسئولان، فرهنگ شایعه سازی و شایعه پردازی در جامعه، وجود شکاف‌های سیاسی در جامعه و غیره" را از جمله دلایل ایجاد و گسترش شایعه در بحران‌ها دانست.

وی با اشاره به بررسی ماجرای اسید پاشی در اصفهان و هتل تارا در مهاباد گفت: اگر رسانه‌های رسمی و محلی در این خصوص به موقع به نیاز مردم پاسخ می‌دادند و مسئولان هم از ظرفیت رسانه‌ها برای مدیرت آنها استفاده می‌کردند، این حوادث در همان سطح محلی مدیریت می‌شد. اما "اقدام غیرحرفه ای و آستانه تحمل پائین مسئولان و شناخت ناکافی از ظرفیت رسانه‌ها" موجب شد بحران اسید پاشی از سطح محلی به ملی و فرا ملی تبدیل شود و موجی از شایعات و نامنی و ایران و اسلام هراسی را موجب شود.

نصراللهی تسهیل و تسریع در دسترسی رسانه‌های داخلی و مسئول به اطلاعات بحران‌ها، توجه به نیاز مردم به اطلاعات، سرعت عمل و شروع قبل از دیگران، استفاده از تاکتیک بمباران اطلاعات (به جای حبس و سانسور)، ارتباط مستمر با رسانه‌ها و مداخله دادن آنها در برنامه ریزی و مدیریت بحران، اتخاذ رویکرد تعاملی و راهبرد فعال و فوق فعال و بالا بردن سواد رسانه ای را از جمله راهکارهای رسانه‌ای مقابله با شایعات عنوان کرد.