پول خردهایی که میلیاردی از جیب مردم می‌رود

حمل و نقل شهری یکی از مولفه ها و شاخص های اساسی در تحقق توسعه پایدار جوامع به شمار می رود و به تعبیری می توان گفت یکی از مجاری اصلی نائل شدن به توسعه و شکوفایی شهری با تحقق حمل ونقل چابک،با کیفیت و ایمن میسر می شود و هر گونه خللی در این حوزه چرخ توسعه و پیشرفت شهری را با چالش و موانعی جدی مواجه می سازد.

امروزه اهمیت حمل و نقل شهری بر هیچکس پوشیده نیست و در واقع امر این بخش حساس و خطیر به ویترینی برای عملکرد مدیریت شهری مبدل شده است.

امروزه اگر از شهری همچون توکیو به عنوان یکی از پیشرفته ترین شهرهای جهان یاد می شود از مولفه های اساسی اثبات این ادعا به حوزه حمل ونقل شهری باز می گردد.

در کشور ایران نیز همچون دیگر جوامع اعم از توسعه یافته و یا در حال توسعه،حوزه حمل ونقل علیرغم مشکلات و نارسایی هایی که با آن مواجه است از بخش های حائز اهمیتی به شمار می رود که در صدر اولویت های مدیریت شهری و مسئولان ذیربط قرار دارد،اهمیت و حساسیت این حوزه طبیعتا در کلانشهرهایی همچون تهران بیش از پیش برجسته می شود.

ناوگان حمل ونقل عمومی در این شهر به عنوان یکی از بزرگترین و پرجمعیت ترین شهرهای غرب آسیا بواسطه اتوبوس،مترو و تاکسی محقق می شود.

آنچه که در ذیل این گزارش مورد توجه و تمرکز قرار می گیرد به حاشیه هایی از فعالیت تاکسی ها در تهران باز می گردد.

مطالبات و دغدغه های تاکسی رانان و مردم در حوزه تاکسیرانی بسیار است و پرداختن به تمامی آنها در این مجال نمی گنجد.

اما آنچه که ضرورت پرداختن به آن بیش از پیش احساس می شود به موضوع گردش مالی و معضلی به نام پول خرد معطوف می شود.

طبق آمار منتشر شده در رسانه ها،هر روز در پایتخت ایران،قریب به 18 میلیون سفر انجام می شود که بیش از 21 درصد از این میزان بواسطه تاکسی های فعال در پایتخت محقق می شوند.

به نوعی می توان گفت تردد با تاکسی در تهران برای برخی به مثابه حرکتی تجمل گونه به شمار می رود که شاید برای برخی امکان پذیر نیست،زیرا برای بخش قابل توجهی از چنین جابجایی هایی بواسطه مترو و اتوبوس انجام می پذیرد و طبیعتا هزینه های دریافت خدمات تردد روزمره با تاکسی بسیار فراتر از میزان مبالغ پرداختی برای استفاده از ناوگان حمل ونقل عمومی همچون مترو و اتوبوس است.

طبق برآوردهای انجام شده،مسافرت 3 میلیون و 800 هزار نفر در شهر تهران بواسطه تاکسی های فعال در خطوط تعریف شده مناطق متعدد و گوناگون این کلانشهر  انجام می شود.

پیرو یک معیار فرضی برای احتساب میزان هزینه کرد مسافران تاکسی ها،اگر هزینه تردد هر مسافر در شهر تهران 1500 تومان در نظر گرفته شود،میزان گردش مالی و مبالغ پرداختی از سوی مسافران متقاضی دریافت خدمات حمل ونقل از سوی تاکسی ها به رقمی بالغ بر 5 میلیارد و 700 میلیون تومان در روز می رسد،رقمی چشمگیر و خیره کننده که احتساب ریالی آن بصورت ماهیانه،فصلی و یا سالیانه بسیار فراتر و خیره کننده تر از این مقدار خواهد بود.

* پول خردی که حساب و کتاب ندارد

در میان این رقم و عدد خیره کننده،مبالغی نیز وجود دارد که چندان به چشم نمی آید،اما با توجه به کثرت مسافرت های درونی شهری با تاکسی ها،نداشتن پول خرد و احتساب مبالغ خرد 25 تومانی،50 تومانی،100 تومانی که بعضا نادیده گرفته می شود و عمدتا این نادیده انگاری نیز از سوی مسافران انجام می شود و این رانندگان هستند که در اکثریت قریب به اتفاق مواقع بدهکار می شوند،سنگین و قابل توجه به نظر می رسد.

این نارسایی با تعبیه و استقرار دستگاه ها و سیستم های کارت خوان در ناوگان حمل ونقل اتوبوس شهری پایتخت حل و فصل شده،ساز وکاری که تعبیه و توسعه آن در تاکسی های فعال در شهر تهران به شدت احساس می شود.

* از اجرای پایلوت تا تحقق فراگیر طرح

 قریب به 4 سال پیش،مسئولان مدیریت شهری،پیشنهاد نصب کارت خوان در تاکسی ها را مطرح کردند اما هر بار مشکلی در این خصوص ایجاد شد که مانع تحقق این امر شد.

در زمستان سال گذشته در لابه لای سطور اخبار رسانه ها،خبری با این مضمون منتشر شد که نصب کارتخوان بر روی خودروهای سبز و زرد رنگ پایتخت اجرایی می شود،همچنین مقرر شد،تا پایان سال 95 طرح پرداخت الکترونیک کرایه تاکسی ها در 15 هزار تاکسی شهر عملیاتی شود.

آنچنان که رضا قاضی،معاون برنامه ریزی و توسعه سازمان تاکسیرانی خبر داده،طرح مورد اشاره بصورت پایلوت بر روی تعدادی از تاکسی های پایتخت اجرایی شده،میزان قید شده برای اجرای پایلوت این طرح،در رسانه ها 100 دستگاه عنوان شده که ظاهرا در مناطق مرکزی شهر و در سه محور انقلاب-راه آهن،انقلاب-صادقیه و پیچ شمران-تجریش انجام می شود.

این در حالی است که پیش از این طرح پایلوت مورد اشاره بر روی 100 دستگاه فعال در ایستگاه مترو صادقیه عملیاتی شد که البته با نواقص و کاستی هایی همراه بود که ظاهرا مقرر است با رفع کاستی های موجود،اجرای طرح بر روی 15 هزار تاکسی اجرایی شود.

*تفاهم و توافق تاکسیرانی با بانک شهر

آنچنان که دراخبار منتشره به آن اشاره شده،اجرای طرح،پیرو تفاهم و توافق تاکسیرانی با بانک شهر عملیاتی می شود که مقرر است رانندگان و مالکان تاکسی ها از بابت نصب دستگاه های مذکور،هیچگونه مبلغی را پرداخت نکنند و تنها در صورت مفقود یا خراب شدن دستگاه مورد اشاره،فعالان این عرصه در حمل و نقل شهری،موظف و مکلف به پرداخت 30 درصد از هزینه کارتخوان می شوند و ما بقی هزینه آن را نیز یکی از شرکت های بیمه بر عهده می گیرد.

آنچه که در حال حاضر موردتوجه است بحث جامعیت،تنوع و گستردگی کارت ها است که باید ساز و کاری اندیشیده شود که امکان کاربری کارت های مذکور بگونه ای فراهم شود که علاوه بر اتوبوس و مترو در تاکسی ها نیز مورد استفاده قرار گیرد تا به نوعی مسافران و متقاضیان دریافت خدمات،مجبور نشوند کارت های متعددی را با خود جابجا کنند،امری که مورد توجه مسئولان ذیربط نیز قرار دارد.

قطعا با اجرای طرح مورد اشاره، معضل پول خرد و فقدان آن از سوی مسافران یا رانندگان تاکسی حل خواهد شد،موضوعی که در نگاه اول چندان به چشم نمی آید اما با احتساب تقریبی و تخمینی آن به رقمی سنگین بر می خوریم که بدون حساب و کتابی چندان دقیق،در گردش مالی روزانه این عرصه فعالیتی جای می گیرد.

بطور یقین ارائه و دریافت خدمات الکترونیک یکی از ضروریات شهرنشینی در دوران کنونی است،امری که ثمرات و مزایای آن پیشتر به اثبات رسیده و در این عرصه نیز بطور یقین میزان کارآمدی آن به تدریج مشخص و محرز خواهد شد.