سرنوشت زنان معتاد بعد از شفق، پاتوق یا بهاران؟

آذرماه امسال طرح جمع آوری معتادان زن متجاهر از سطح پایتخت آغاز شد و قرار بر این شد تا این زنان مدتی را در کمپ ترک اعتیاد شفق که توسط شهرداری تهران بازسازی و مجهز شده بود بگذرانند و بعد از پاکی به مراکز بهاران شهرداری تهران منتقل شوند تا تحت حمایت های بازپروری قرار گیرند اما این مراکز آماده نشدند و زمان ماندگاری زنان معتاد در شفق طولانی تر شد.

این زمان طولانی موجب شد تا حواشی بسیاری پیرامون مسائلی که در این مرکز اتفاق می افتد، بوجود بیاید. حواشی که از حضور مردان در میان آنها تا بی اطلاعی مسئولان کمپ از بارداری تعدادی از مددجویان بوجود آمد البته این حواشی گرچه توسط برخی اعضای شورای شهر تأیید شدند،اما از سوی ستادمبارزه با مواد مخدر تکذیب شدند.

**آغازماجرا با طرح جمع آوری معتادان زن متجاهر

29 آذر سال گذشته سردار حسین ساجدی‌نیا،فرمانده انتظامی تهران بزرگ درمیان خبرنگاران حاضر شد و با اشاره به اجرای طرح موفقیت‌آمیز جمع‌آوری معتادان متجاهر از سطح شهر تهران با همکاری همه دستگاه‌های ذیربط در امر مبارزه با موادفروشان و معتادان، گفت: آمار رو به رشد معتادان متجاهر و خطرناک در سطح شهر باعث شده تا این موضوع به یکی از دغدغه‌های اصلی مردم به ویژه پایتخت‌نشینان تبدیل شود.

وی با اشاره به اینکه معتادان متجاهر بیشتر از سایر شهرهای کشور به پایتخت هجوم می‌آورند، افزود: این افراد بنا به ادعای خودشان بارها توسط پلیس جمع‌آوری شده‌اند اما به دلیل نبود امکانات کافی و همچنین کمبود محل نگهداری مناسب، بعد از گذران دوره‌ای کوتاه، دوباره به چرخه اعتیاد و انجام بزه بازگشته‌اند.

رئیس پلیس پایتخت با اشاره به اینکه با ایجاد قرارگاه مبارزه با معتادان متجاهر با عضویت تمامی دستگاه‌های متولی اعم از بهزیستی، استانداری، فرمانداری، ستاد مبارزه با مواد مخدر، پلیس مبارزه با مواد مخدر، فرماندهی نیروی انتظامی تهران بزرگ و شهرداری اقدامات موثری برای جمع‌آوری معتادان انجام شده است، افزود: امیدواریم با اجرای این طرح، معضل اعتیاد و حضور معتادان متجاهر ریشه‌کن شود.

وی افزود: ماه‌های گذشته پلیس تهران که شعار «مردم‌مداری» را در جبهه فعالیت‌های خود اعلام کرده، بارها اعلام کرده بود می‌تواند تمام معتادان متجاهر را در کمتر از یک هفته جمع‌آوری کند و تنها برای این اقدام، منتظر همکاری سازمان‌های ذیصلاح و آماده بودن زیرساخت‌ها و زمینه‌های مناسب برای بازپروری معتادان بود که خوشبختانه با آغاز به کار این قرارگاه، زیرساخت‌های لازم فراهم شد و از شب گذشته با اجرای یک طرح هماهنگ و سراسری، جمع‌آوری معتادان متجاهر در تمام نشانی‌های پایتخت در دستور کار ماموران قرار گرفت و از شب گذشته تاکنون بیش از سه هزار معتاد متجاهر اعم از زن و مرد از سطح بوستان‌ها جمع‌آوری شده‌اند.

ساجدی‌نیا درباره موضوع معتادان مرد متجاهر و خطرناک در پایتخت نیز گفت: خوشبختانه طی جلساتی که با مسئولان شهری تهران و سایر سازمان‌های مربوطه داشتیم، زمینه‌های لازم برای جمع‌آوری معتادان انجام شده و با اجرای این طرح ضربتی که بیشتر در مناطق مرکزی پایتخت از جمله خیابان‌های شوش، مولوی، محله هرندی و محدوده بازار به انجام رسیده، معتادان شناسایی شده، جمع‌آوری و پس از تکمیل فرم‌های شناسایی، به کمپ‌های مخصوصی که از سوی شهرداری و ستاد مبارزه با مواد مخدر و بهزیستی در اختیار نیروهای انتظامی قرار دارد، منتقل شده‌اند.

فرمانده انتظامی تهران بزرگ همچنین افزود: پس از اتمام طرح قبلی و آماده شدن کمپ‌های لازم، طرح جمع‌آوری همه معتادان با جدیت ادامه پیدا خواهد کرد تا جایی که در حال حاضر پلیس کمبودی برای جمع‌آوری معتادان ندارد و فقط منتظر تکمیل ظرفیت کمپ‌هایی هستیم که قرار است در اختیارمان قرار دهند.

وی با اعلام اینکه تا پایان هفته قرار است کمپی با ظرفیت ۲۵۰۰ نفر در اختیار نیروی انتظامی قرار گیرد، افزود: طی برآوردهای صورت گرفته، اکثر قریب به اتفاق معتادان متجاهر تهرانی از شهرستان‌های اطراف به تهران مهاجرت کرده‌اند. با اجرای این طرح، معتادان شهرستانی شناخته شده و بعد از طی مراحل ابتدایی درمان، برای سیر دوره‌ بازپروری، به شهرستان محل سکونت خود فرستاده می‌شوند.

وی درباره جمع‌آوری معتادان زن نیز گفت: از زمان اجرای اولیه این طرح تاکنون تعداد 500 نفر معتاد زن شناسایی شدند که این تعداد برای طی مراحل ترک اعتیاد و بازپروری، به کمپ شفق تحویل داده شده‌اند.

**در انتظار بهاران

بعد از آغاز طرح جمع آوری معتادان و انتقال زنان به مرکزترک اعتیاد شفق، دوره پاک سازی مددجویان آغاز شد و روزها از پی هم سپری شدند اما آنچه همگان منتظر بودند، اتفاق نیفتاد.

باهماهنگی های صورت گرفته قرار بود مراکز بهاران توسط شهرداری در مناطق مختلف شهر تهران راه اندازی شود تا با انتقال مددجویان بعد از سم زدایی، دوره های حمایتی و بازپروری برای آنها به اجرا در بیاید اما این اتفاق نیفتاد تا زنان مدت بیشتری را در بهاران سپری کنند.

پرویز افشار، سخنگوی ستاد مبارزه با موادمخدر در این خصوص در یکی از نشستهای خبری با خبرنگاران درباره آخرین وضعیت ساماندهی معتادان متجاهر جمع‌آوری شده اظهار کرد: در آذرماه امسال طرح ساماندهی آغاز شد و 5700 نفر جمع‌آوری شدند که 161 نفر از آنها از اتباع خارجی بودند و تعدادی از متکدیان بودند که به سامان‌سراهای شهرداری منتقل شدند. 4240 نفر در مراکز ماده 15 و 16 ما پذیرش شدند. متاسفانه حدود 3 ماه از اجرای این طرح می‌گذرد و علی‌رغم آنکه شهرداری متعهد شده بود که 44 مرکز تحت عنوان «بهاران» هرکدام به ظرفیت 150 نفر در 22 منطقه تهران راه‌اندازی کند، تا این افراد پس از یک دوره سم‌زدایی به این مراکز منتقل شوند،‌انجام نشدد و تاکنون تنها 3 تا 4 مرکز افتتاح شده است.

معاون کاهش تقاضا و توسعه مشارکت‌های ستاد مبارزه با موادمخدر ادامه داد: شهرداری به ما اعلام کرده که 12 مرکز آماده افتتاح است و تا پایان سال تعداد آن به 25 مرکز می‌رسد. باید منتظر بمانیم تا این وعده‌ها محقق شود. معتقدیم که هیچ‌کدام از افراد جمع‌آوری شده نباید بدون توانمندسازی رها شوند و باید همه به مراکز توانمندسازی بهاران بروند و دوره‌های توانمندسازی را حتما بگذرانند.

**دانشور و ادعای حضور مردان در شفق

فاطمه دانشور، عضو شورای شهر تهران در دویست و چهل و هشتمین جلسه علنی شورای شهر تهران درخصوص آخرین وضعیت زنان کارتن‌خواب در پایتخت اظهار کرد: زنان کارتن‌خواب تهران با همکاری دستگاه‌ها، شهرداری و نیروی انتظامی جمع‌آوری و به مرکز شفق منتقل شدند. قرار بود پس از پایان روند ترک آنها را به مرکز بهاران منتقل کنیم و شهرداری در این خصوص باید برنامه‌ زمان‌بندی‌شده‌ای را ارائه می‌داد.

وی با اشاره به حضورش در مرکز شفق و بازدید از این مرکز افزود: اما اقداماتی که در این خصوص انجام شد خلاف برنامه‌ریزی‌های پیش‌بینی شده بود. پیمانکارانی که در مرکز شفق رفت‌وآمد می‌کنند و در محوطه حضور دارند آقایان هستند که بدون ملاحظه در این مرکز تردد می‌کنند.

این عضو شورای شهر با بیان اینکه زمانی که من وارد محوطه نگهداری زنان معتاد شدم تعدادی مرد نیز به همراه من بدون رعایت شئونات وارد این مرکز شدند، عنوان کرد: زنان بدون روسری در مرکز حضور داشتند و آنهایی که دارای اعتقاد مذهبی بودند ملحفه به سر می‌کشیدند.

دانشور ادامه داد: در این خصوص نامه‌های مکتوبی را به شهردار تهران و رییس شواری شهر ارائه کردم. در آنجا حتی بهداشت عمومی هم رعایت نمی‌شود. قرار بود شهرداری مرکز بهاران را هرچه سریع‌تر آماده کند تا زنان پس از ترک به آنجا منتقل شوند، اما چنین اتفاقی نیفتاد. درست است که امروز مددکار اجتماعی و پزشک از طرف وزارت بهداشت در این مرکز وجود دارد، اما این حضور بی‌فایده است.

رییس کمیته اجتماعی شورای شهر تهران ادامه داد: پزشکی که در مرکز شفق حضور داشت نتوانست تشخیص دهد یکی از خانم‌های بستری در این مرکز باردار است و این موضوع بسیار خنده‌دار به نظر می‌رسد که یک پزشک نتواند بعد از غربالگری متوجه باردار بودن یک خانم شود.

وی با بیان اینکه نقد تنها به شهرداری وارد نیست و در این زمینه همه دستگاه‌های مربوط مورد انتقاد هستند، عنوان کرد: شخص مقام معظم رهبری به آسیب‌های اجتماعی حساس شدند و در اردیبهشت‌ماه باید دستگاه‌های مختلف در این خصوص گزارش ارائه دهند. دستگاه‌ها نمی‌توانند به خودشان نمره دهند. این مردم هستند که باید به آنها نمره دهند و در این خصوص و در حوزه زنان و آسیب‌های اجتماعی مربوط به آن دستگاه‌های دولتی نمره خوبی را دریافت نمی‌کنند.

دانشور تصریح کرد: بهاران راه‌اندازی شد اما چرا اولویت به زنان داده نشد. زنان خود به تنهایی مورد بحث نیستند وقتی پای زنان وارد بحثی می‌شود بحث زایمان و دیگر آسیب‌های اجتماعی هم نیز مطرح است. در گذشته 385 زن معتاد در مرکز شفق حضور داشتند که امروز این تعداد به 185 نفر کاهش پیدا کرده است.

وی ادامه داد: قبل از عید دختر 19 ساله‌ای را دیدم که قبلا در مرکز شفق حدود چهار ماه بستری بود، اما پس از اینکه پاک شده بود او را از کمپ ترخیص کرده و او مجددا به کوچه‌های دروازه‌غار برگشته بود.

**بی اطلاعی از بارداری زنان در شفق

در این میان اخباری در مورد حضور زنان باردار در شفق و بی اطلاعی مسئولان از این موضوع به گوش رسید که هر بار توسط ستاد مبارزه با مواد مخدر تکذیب شد.

اما با وجود آنکه باردیگر موضوع وجود زنان باردار در کمپ های ترک اعتیاد تکذیب شد، زنی 21 ساله در یکی از بیمارستان های تهران فرزندی به دنیا آورد که محصول کارتن خوابی در خیابان های شهر بود. پیگیری های برخی رسانه ها  نشان داد که این خانم فاصله 5 تا 8 ماهه دوران بارداری خود را در کمپ شفق سپری کرده و مسئولان کمپ در بدو ورودش متوجه بارداری اش نشده اند.

فاطمه دانشور هم با تایید این اتفاق دراینستاگرام خود نوشت که «این دختر 21 ساله اهل اراک 10 بار سابقه فرار از خانه  دارد. پدر کودکش را نمی شناسند و آن طور که دختر 21 ساله گفته، پدرش او را نمی خواهد.» دانشور گفت که این کودک تازه متولد شده حاصل کارتن خوابی مادرش در خیابان های شهر است. وی به صحبت های 20 دقیقه ای اش با دختر 21 ساله اشاره کرده که این دختر گفته اعتیاد به مواد مخدر داشته و در کمپ شفق پاک شده است، اما مسئولان کمپ متوجه بارداری‌اش نشده اند واکنون یک فرزند پسر به دنیا آمده ،  می‌خواهد بدون کودک به اراک برگردد. بیمارستان هم کودک را به بهزیستی خواهد سپرد تا زندگی اش را در بهزیستی ادامه دهد.

**هیچ زن بارداری در شفق نیست

پرویز افشار اما در واکنش به این اخبار در مورد تردد مردها در شفق گفت: ما در مراکز اقامتی 3 گروه خدماتی داریم که اولین آنها که لایه بیرونی است، مأموران هستند که باید مرد باشند، لایه دوم که کارهای خدماتی مانند تعمیر وسایل آشپزی و... را انجام می‌دهند که مرد هستند؛ چراکه تعمیرکار زن پیدا نمی‌شود، اما لایه سوم که مستقیماً با مددجویان ارتباط دارند، همگی خانم هستند و هیچ مردی به لایه سوم نفوذ نکرده است.

افشار در مورد وضعیت بارداری مددجویان نیز گفت: ما هنگام ورود زنان از آنها تست حاملگی می‌گیریم و تنها مشخص شد که 4 تا 5 مورد باردار بوده‌اند که به شفق راه پیدا نکردند. اینکه 4 یا 5 مورد باردار باشند و پزشکان اطلاع نداشته باشند، درست نیست.

**مرگ 5 نفر در شفق

معاون کاهش تقاضا ستاد مبارزه با موادمخدر  در مورد میزان مرگ‌ومیر در شفق گفت: از اول راه‌اندازی شفق تا روز چهارشنبه، مجموعاً 5 نفر فوت شده‌اند که 3 نفر در خود کمپ جان باخته‌اند و 2 نفر نیز در بیمارستان. جسد این افراد برای تعیین علت فوت به پزشکی قانونی فرستاده شده و ما همچنان منتظر نتیجه تعیین علت فوت هستیم.

**سرانجام پایان جنجالها

حاشیه های بسیاری در مورد شفق بوجود آمد حتی ستادمبارزه با مواد مخدر تهدید به شکایت از افرادی مانند دانشور، چمران و مسجد جامعی به علت اظهارات نادرست کرد و به خبرنگاران وعده بازدید از شفق را داد اما به ناگاه خبر رسید که شفق از زنان خالی شده و به مرکز ترک اعتیاد مردانه تبدیل شده است.

محمد آذرنیا دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر تهران در این مورد گفت که زنان حاضر در شفق یا تحویل خانواده هایشان شده اند و یا به بهاران منتقل گشته و یا به مراکز ماده 15 فرستاده شده اند.

این صحبتها خبر از تعطیلی تنها مرکز ماده 16 ترک اعتیاد زنان می داد تا همه جنجال ها بدون مشخص شدن اصل ماجرا پایان یابد.