مناقشه عجیب درباره تعداد بیکاران

مرکز آمار ایران به تازگی آمارهای جدیدی از تعداد بیکاران کشور ارائه کرده و معتقد است بیکاران مطلق کشور که تاکنون حتی یک ساعت هم تجربه کار نداشته اند ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر هستند. مقامات دولتی می گویند هرچند تعداد بیکاران افزایش یافته اما این موضوع ناشی از افزایش تعداد جمعیت متقاضی کار است و عملکرد دولت در زمینه اشتغال زایی قابل دفاع است!

کارشناسان بازار کار می گویند بیکاری شاخص مهمی است که نشان می دهد آیا سیاست‌های اقتصادی دولت در مسیر درست و پیشرفت قرار دارد و یا خیر؟ همچنین عنوان می شود افزایش تعداد بیکاران نشان دهنده بدتر شدن اوضاع اقتصادی و تولید است و در نقطه مقابل آن، خروجی بهبود فعالیت های اقتصادی رونق اشتغال و کاهش نرخ بیکاری خواهد بود.

با این وجود، سال‌هاست بازار کار ایران با سیل انبوهی از متقاضیان کار مواجه است که دستکم نیمی از آنها را فارغ التحصیلان دانشگاهی تشکیل می دهند. جوانانی که روزی به امید یافتن شغل بهتر و مناسب تر در آینده راهی دانشگاه ها شده اند و حالا چند سالی از بهترین دوران عمر خود را در پشت میزهای دانشگاه ها گذرانده اند؛ بنابراین آنها توقع دارند امکانات بهتری برای اشتغال متناسب با میزان تحصیلات خود داشته باشند.

واکنش‌های متفاوت به گزارش بیکاری دولت

در گزارش اخیر مرکز آمار ایران آمده است: میانگین نرخ بیکاری در سال ۱۳۹۳ معادل ۱۰.۶ درصد بود که میزان بیکاری سال ۱۳۹۴ رشد ۰.۴ درصدی نسبت به آن داشته است. نتایج این طرح نشان می دهد تعداد جمعیت فعال (شاغل و بیکار) در کشور ۲۴ میلیون و ۷۰۱ هزار و ۱۷۷ نفر است که از این تعداد ۲ میلیون و ۷۲۹ هزار و ۹۲ نفر بیکار هستند.

همچنین نرخ بیکاری برای سال ۱۳۹۴ در مناطق شهری کشور ۱۲.۲ و در نقاط روستایی ۸.۱ درصد گزارش شده است. بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، بیکاری جوانان ۱۵ تا ۲۴ ساله معادل ۲۶.۱ درصد است که برای مردان این گروه ۲۲.۳ و زنان ۴۲.۸ درصد اعلام شده است.

با این وجود، برخی می گویند آمارهای ارائه شده این مرکز درست نیست و اختلاف فاحشی با تعداد واقعی بیکاران دارد. معاون وزیر کار در روزهای گذشته در این باره گفته تعداد بیکاران کشور به دلیل فقدان مهارت به ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر رسیده است در حالی که روز قبل تر از آن مرکز آمار ایران تعداد بیکاران را ۲ میلیون و ۷۲۹ هزار نفر اعلام کرده بود!

همچنین رئیس اتاق بازرگانی در روزهای گذشته تعداد بیکاران را ۵ میلیون نفر دانسته و رئیس فراکسیون اشتغال مجلس هم با اشتباه خواندن گزارش مرکز آمار ایران درباره تعداد بیکاران و زیر سئوال بُردن مکانیسم بررسی شاغلان و بیکاران و تاکید بر اینکه یک ساعت کار در هفته نمی تواند ملاک درستی برای شاغل و یا بیکار خواندن افراد باشد، تعداد بیکاران را ۵ میلیون نفر دانست.

در عین حال، مرکز آمار ایران معتقد است تعداد واقعی بیکاران همان است که اعلام کرده و ۲ میلیون و ۷۲۹ هزار نفر درست است اما این سئوال پیش می آید که وقتی مجلسیان، فعالان بخش های اقتصادی و همچنین مقامات دولتی گزارش‌های مرکز آمار ایران را قبول ندارند، چگونه می‌توان آن را ملاکی برای تصمیم‌گیری‌ها و سیاست‌گذاری‌های آینده کشور دانست؟

بازی با آمار توسط دولتی‌ها

اگر مرکز آمار ایران معتقد است با استفاده از استانداردهای آماری و سازوکارهای جهانی آمارهای بیکاری را استخراج می کند، بنابراین سایرین نیز بگویند چگونه به این نتیجه رسیده اند که تعداد بیکاران دقیقا دو برابر چیزی است که مرکز آمار می گوید؟ اگر قرار باشد آماری به درست یا غلط از سوی مرکز رسمی آمار کشور اعلام و سپس مورد تمسخر قرار گیرد، آیا دیگر می توان به آماری اعتماد کرد؟

هر چند باید گفت بازی با آمارها و اعداد و ارقام رو خود مقامات دولتی در یکی دو سال اخیر آغاز کرده اند و به صورت ویژه درباره بیکاری بارها گفته اند بازار کار بزودی با ۴.۵ میلیون بیکار جدید مواجه می شود. همچنین پیش بینی تعداد بیکاران تا سال ۱۴۰۰ را بیش از ۱۰ میلیون نفر هم برآورد کرده اند. در این بین، اما تعداد بیکاران در آینده نزدیک ۷ تا ۸ میلیون نفر هم عنوان شده و همه اینها از سوی مقامات دولت تدبیر و امید بوده است.

برخی می گویند مقامات دولتی در جلسات خصوصی تعداد بیکاران را ۵ میلیون نفر می دانند ولی در اعلام های رسمی، این تعداد به مردم ۲.۷ میلیون نفر اعلام شده است اما با وجود همه این آمارها، نکته مهمی که در بین آمارهای مختلف گُم می شود وضعیت و آینده شغلی جوانان جویای کار است. واقعیت این است که این اعداد و ارقام هیچ فایده و کارایی برای بیکاران و جویندگان شغل کشور ندارد و چیزی که برای آنها مهم است اینکه چگونه خود را از برزخ بیکاری نجات دهند.

دانشگاه‌ها همچنان مدرک می‌دهند

آنها می خواهند شرایطی پیش آید که سایه بیکاری از سرشان کنار برود و بسیاری حتی حاضرند مشاغل غیر مرتبط با رشته تحصیلی و علایق خود نیز داشته باشند ولی بیکار نمانند. متاسفانه بیکاری در دهه های اخیر، خسارت‌ها و زیان‌های فراوانی در از بین رفتن سرمایه انسانی کشور داشته و هیچ یک از وعده های دولت‌ها نیز تاکنون درباره مقابله با بیکاری محقق نشده است.

اقتصاددانان می‌گویند تا رشد مثبت اقتصادی اتفاق نیفتد، نمی توان انتظار اشتغال جدید را داشت؛ بنابراین اگر یک درصد رشد مثبت اقتصادی داشته باشیم احتمالا ۱۰۰ هزار شغل جدید ایجاد شده است. البته مقامات دولت تدبیر و امید اخیرا ادعا کرده اند با ۷ دهم درصد رشد اقتصادی سال ۹۴ و ۳ درصد رشد سال ۹۳، بیش از یک میلیون و ۱۰۰ هزار شغل ایجاد شده است!

چند سالی است که زمزمه می‌شود باید بین آموزش‌های دانشگاهی، رشته های تحصیلی و نیازهای روز و واقعی بازار کار ارتباط برقرار کرد، همچنین لازم است تا بازنگری اساسی در رشته های دانشگاهی انجام شود ولی تا آن زمان در بسیاری از رشته های اشباع شده در اقتصاد ایران دانشجو پذیرش و همچنان مدرک صادر می شود و جوانان نیز هنوز متقاعد نشده اند وقت آن رسیده که برای آینده خودشان فکری بکنند.