یک بام و دوهوای انتقال آب "زاب" به ارومیه

از ایده و پیشنهاد انتقال آب زاب و مطالعات سد کانی سیب، بیش از یک دهه می‌گذرد و چند وقتی است مجدد این طرح مطرح شده و از ابتدای امسال نیز روی میز سازمان حفاظت محیط زیست جهت بررسی قرار گرفت که این سازمان ضمن اعلام نظر مثبت در مورد کلیات طرح، خواستار ارائه گزارش ارزیابی زیست محیطی جدید به منظور بررسی دوباره شد و اعلام نظر نهایی را منوط به آن کرد.

حالا بعد از گذشت چند ماه از این جلسه و در شرایطی که حمید جلالوندی، مدیر دفتر ارزیابی سازمان حفاظت محیط زیست طرح انتقال آب رودخانه زاب به دریاچه ارومیه را طبق چارچوب قانونی، فاقد مجوز زیست محیطی اعلام کرد و هر گونه اقدام اجرایی برای این طرح را تا زمان صدور مجوز نهایی بر خلاف نص صریح قانون دانست، عیسی کلانتری، دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه از انجام حفاری تونل‌ها و عملیاتی شدن پروژه خبر می دهد.

جلالوندی در گفت‌وگو با ایسنا در این باره از نامه‌ای سخن گفت که از سوی سازمان حفاظت محیط زیست به مجری طرح انتقال آب زاب ارسال شده و آنها را مکلف به ارائه گزارش ارزیابی در مدت دو ماهه کرده است؛ اما بعد از گذشت چند ماه هنوز این گزارش ارزیابی از سوی مجری طرح جهت بررسی در کمیته ماده 2 و ارائه نظر نهایی ارائه نشده است.

4 شرط محیط زیست برای مجری طرح انتقال زاب به دریاچه ارومیه

رونوشت نامه سازمان حفاظت محیط زیست به مجری، برای نماینده این سازمان در استان آذربایجان غربی نیز فرستاده شد تا در صورت شروع عملیات انتقال آب و هرگونه فعالیت اجرایی بر اساس آن برخورد شود.

حجت جباری، معاون فنی اداره محیط زیست استان آذربایجان غربی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، درباره طرح انتقال آب زاب به دریاچه ارومیه می‌گوید: در کمیته ماده 2 مربوط به بررسی طرح انتقال آب رودخانه زاب به دریاچه ارومیه، چهار شرط برای شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران به عنوان مجری این پروژه تعیین شد.

وی با بیان اینکه گزارش اولیه مجری طرح "انتقال آب زاب به دریاچه ارومیه" مربوط به سال های گذشته بوده است، ادامه می‌دهد: مجری ملزم شد تا نسبت به به‌روز رسانی کلیه آمار، نقشه‌ها و اطلاعات گزارش ارزیابی زیست محیطی این پروژه اقدام کند. همچنین آنها باید مدل رسوب برای سد و بند انحرافی ارائه کنند و با توجه به وضعیت دریاچه ارومیه این پروژه باید صرفا برای احیای دریاچه ارومیه باشد. سد کانی سیب نیز با هدف ایجاد هد هیدرولیک لازم برای تونل انتقال آب به دریاچه ارومیه به میزان 64 میلیون متر مکعب در سال ایجاد شود.

معاون فنی اداره محیط زیست استان آذربایجان غربی با اشاره به اینکه در تاریخ پنج مرداد 94 ضرورت رعایت شروط چهارگانه و ارائه گزارشات به‌روز رسانی شده به مجری طرح اعلام شد، می‌گوید: بعد از گذشت بیش ازچهار ماه، شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران هنوز جوابی به این درخواست نداده است، از سوی دیگر ستاد احیای دریاچه ارومیه نیز برای اجرای طرح انتقال آب زاب به این دریاچه، اعتباراتی صرف کرده و این طرح از دو ماه گذشته، با حضور مقامات شروع شده و در حال حاضر با توجه به خرید و ورود TBM به داخل کشور احداث تونل انتقال آب، آغاز و فعال شده و کار تا حدی هم پیش رفته است و منتظر هستند که TBM بعدی هم وارد کشور شود و کار با سرعت بیشتری انجام شود.

محدودیت‌های محیط زیست در مورد دریاچه ارومیه

جباری با تاکید بر اینکه حساسیتی که در بحث احیای دریاچه ارومیه وجود دارد، محدودیت‌هایی را برای اداره محیط زیست استان آذربایجان غربی ایجاد کرده است، می‌گوید: اگر اجرای طرح به تعویق بیافتد، زمان اعتبارات تمام می‌شود، از سوی دیگر مسئولین استانی و مقامات کشور نیز پیگیر احیای دریاچه ارومیه هستند و این پروژه جزو مصوبات ستاد احیای دریاچه ارومیه و هیئت دولت است.

قول محیط زیست به ستاد احیای دریاچه ارومیه

انتقاد ستاد احیای دریاچه ارومیه در مورد کندی سازمان حفاظت محیط زیست برای ارائه نظر کارشناسی خود درباره طرح انتقال زاب منجر به آن شد که نماینده سازمان حفاظت محیط زیست در ستاد احیا، برای بررسی سریع‌تر این پروژه در کمیته ماده 2 قول دهد.

فرهاد دبیری، معاون محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست و نماینده سازمان در ستاد احیای دریاچه ارومیه، با اشاره به انتقاد دبیر این ستاد در مورد تاخیر و کندی پیشرفت پروژه‌های احیای دریاچه ارومیه می‌گوید: به عنوان سازمان حفاظت محیط زیست در ستاد احیای دریاچه ارومیه قول دادم که بررسی مسائل مربوط به سازمان حفاظت محیط زیست در مورد این پروژه با سرعت بیش‌تری انجام شود.

وی با بیان اینکه در زمان برعهده گرفتن مسئولیت در سازمان محیط زیست متوجه شدم چهار ماه است که این پروژه در نوبت طرح کمیته ماده 2 قرار دارد، ادامه می‌دهد: از سازمان درخواست کردم صرف نظر از نتیجه بررسی، کار با سرعت انجام شود، بنابراین این پروژه به سرعت در دستور کار و در کمیته ماده 2 کلیات آن مورد تائید قرار گرفت و تنها در جزئیات آن اشکالاتی وجود داشت که در حال حاضر در دست بررسی است.

دبیری با تاکید براینکه سازمان حفاظت محیط زیست منتظر این است که مجری طرح گزارش خود را ارائه دهد، می‌افزاید: چون برنامه‌ریزی قبلی برای انتقال آب زاب به دریاچه ارومیه انجام شده بود و دستگاه‌های مورد نظر برای حفاری وارد کشور شده، مقدمات طرح در حال اجراست، اما کار اصلی این پروژه هنوز شروع نشده و در واقع برای انجام سریع‌تر کار منتظر نهایی شدن آن از سوی سازمان حفاظت محیط زیست هستند.

با وجود اینکه سازمان حفاظت محیط زیست کشور اجرای طرح انتقال آب رودخانه زاب به دریاچه ارومیه را مغایر نص صریح قانون می‌داند و نامه‌نگاری‌هایی نیز برای ادامه روند بررسی کارشناسی طرح انجام داده است،اما ستاد احیای دریاچه ارومیه به صراحت و به طور رسمی عملیاتی شدن پروژه انتقال آب را اعلام می‌کند.

اگرچه از احیای دریاچه ارومیه به عنوان یکی از دغدغه‌های دولت کنونی یاد می‌شود و سفر رئیس جمهور به استان آذربایجان غربی به عنوان اولین سفر استانی و تعیین مصوبه‌های دولتی برای احیای دریاچه ارومیه نیز نشانه‌ اهمیت دادن این دولت به سرنوشت این دریاچه محسوب می‌شود، اما عامل مهم موفقیت دولت در این پروژه عظیم ملی، وحدت نظر و هماهنگی میان دستگاه‌های مختلف نظارتی و اجرایی کشور است.

روشن است همین عدم هماهنگی‌ها و نبود وحدت نظر دستگاه‌ها، احیای دریاچه ارومیه را به تاخیر می‌اندازد یا در بدترین حالت تحقق احیای دریاچه را تنها به یک رویا بدل می‌کند.