همه چیز درباره دامپزشکی در روز دامپزشک/ مقایسه وضعیت استخدام و درآمد دامپزشک ها در ایران و جهان

پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- مجید حسین زاده- حتما تا به حال تخم مرغ، مرغ، گوشت یا ماهی خورده اید در حالی که معمولاً از چگونگی تایید سلامت آن بی خبر بوده اید و فقط آن را نوش جان کرده اید. امروز روز جهانی دامپزشکی است. چهاردهم مهر هر سال به پاس زحماتی که این قشر زحمتکش برای حفظ سلامت انسان ها می کشند، در سراسر جهان گرامی داشته می شود. دامپزشکانی که ضرورت حضورشان انکارناپذیر است اما کمتر به آن ها توجه می شود و کمتر فردی است که درباره شغلشان، حساسیت هایش، وظایفشان و سختی هایش چیزی بداند. پرونده این شماره زندگی سلام تقدیم می شود به همه افرادی که برای سلامتی انسان ها قدمی برمی دارند به ویژه دامپزشکان. در این پرونده سعی کرده ایم بیشتر با شغل آن ها، جزئیات و مشکلاتش آشنا شویم تا بهتر قدر کار آن ها را بدانیم.

تاریخچه، وظایف و نکاتی جالب درباره شخصیت دامپزشک ها/ همه چیز درباره دامپزشکی

دامپزشکی صرفا به معنای درمان یک بیماری در دام نیست بلکه این رشته نقش موثری در بهداشت عمومی و ارتقای سلامت جامعه دارد و با فقدان دامپزشکی، بدون شک بخشی از سلامت جامعه به خطر خواهد افتاد. ادامه این مطلب به شما کمک می کند تا اطلاعات جالبی را درباره دامپزشکی و دامپزشک ها به دست آورید.

تاریخچه دامپزشکی

علم دامپزشکی همزمان با رواج اهلی کردن حیوانات ایجاد شده و روز به روز اهمیت بیشتری پیدا کرده است. با این حال دامپزشکی نوین در ایران به سال ۱۲۹۰ هجری شمسی برمی گردد که ایران تصمیم گرفت تشکیلات ژاندارمری نوینی را پایه گذاری کند و از دولت سوئد، عده ای کارشناس نظامی برای تاسیس ژاندارمری استخدام کرد. در کنار افسران سوئدی 2 دکتر دامپزشک نیز بودند و این 2 افسر دامپزشک اقدام به تاسیس مدرسه دامپزشکی برای تربیت کادر موردنیاز ارتش کردند. در سال ۱۳۰۴ پس از همه گیری طاعون گاوی و ایجاد خسارات زیاد در وزارت کشاورزی، اداره ای به نام سازمان دفع آفات حیوانی تاسیس شد. در سال ۱۳۱۴ با توجه به ضرورت کنترل بیماری های مهلک دامی و نظارت بهداشتی دام و فرآورده های دامی، اداره کل دامپزشکی جایگزین مؤسسه دفع آفات حیوانی شد. در تشکیلات کنونی وزارت جهاد کشاورزی، سازمان دامپزشکی کشور به عنوان سازمانی مستقل وابسته به آن وزارت شناخته شده و رئیس سازمان دامپزشکی کشور مستقیما تحت نظارت وزیر به انجام وظیفه می پردازد. در استان ها نیز ادارات کل دامپزشکی و در شهرستان ها شبکه دامپزشکی است که به طور عمودی زیر نظر سازمان مرکزی دامپزشکی و به شکل افقی با سازمان جهاد کشاورزی و مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان مرتبط است.

مهم ترین وظایف دامپزشک ها

اگر تا به حال تصور می کردید که یک دامپزشک فقط وظیفه معاینه کردن دام ها را دارد، سخت در اشتباه بوده اید.

دامپزشک حیوان را به صورت دوره ای معاینه می کند و در صورت نیاز بیماری اش را تشخیص می دهد و درمان می کند. همچنین معاینات منظم به منظور بررسی سلامت حیوانات، آزمایش و واکسیناسیون آن ها را برای مقابله با بیماری ها انجام می دهد.

زخم های حیوانات را شست و شو می دهد و مداوا می کند. همچنین شکستگی ها را درمان و در صورت نیاز با استفاده ازتکنیک های جراحی حیوان را جراحی می کند.

به صاحب حیوان درباره تغذیه و نگهداری صحیح مشاوره می دهد. به علاوه به صاحب حیوان روش های پیشگیری از بیماری های مشترک با انسان را مانند هاری و بروسلوز می آموزد.

برای تشخیص بیماری های ناشناخته تر حیوانات، از آن ها نمونه می گیرد و به آزمایشگاه دامپزشکی ارسال و نتایج را تحلیل می کند.

بررسی محل زندگی حیوانات و مشاوره دادن در خصوص راه های جلوگیری از گسترش بیماری، از دیگر وظایف دامپزشک است.

مدیریت و نظارت بر پرستاران و پرسنل مراقب حیوانات را نیز بر عهده دارد.

ویژگی های شخصیتی دامپزشک ها

شاید از مهم ترین ویژگی های یک دامپزشک خوب، علاقه مندی به حیوانات باشد زیرا در غیر این صورت امکان موفقیت در این شغل کمتر می شود. با این حال، دامپزشک ها چند ویژگی دیگر هم دارند که در ادامه به آن اشاره می شود.

توانایی کار در ساعات طولانی و نامنظم: زیرا گاهی ممکن است برای معالجه بیماری منتشر شده در یک گاوداری یا مرغ داری یا هر مرکز دیگر نگهداری حیوانات، ناچار باشد ساعات طولانی بدون وقفه کار کند.

داشتن توانایی جسمی، مهارت های عملی و قدرت مشاهده خوب: گاهی اوقات برای معاینه حیوانات بزرگی مثل اسب و گاو داشتن توانایی جسمی مناسب به دامپزشک کمک می کند و ضروری به نظر می رسد.

توانایی تصمیم گیری منطقی و سریع: همچون پزشکان توانایی تصمیم گیری از مهارت های مورد نیاز برای درمان مناسب حیوانات بیمار است.

داشتن روش دلسوزانه و صبورانه در برخورد با صاحبان حیوانات: زیرا در بسیاری از مواقع صاحبان حیوانات نسبت به حیوان دست آموز خود احساس دلبستگی زیاد پیدا می کنند و در هنگام معالجه و درمان باید به این نکته توجه زیادی داشت.

فعالیت شبانه روزی دامپزشک ها بدون هیاهو

دکتر «احمد شریعتی» رئیس نظام دامپزشکی استان خراسان رضوی- آن چه معمولاً پس از شنیدن عبارت دامپزشک به ذهن متبادر می شود، وظیفه درمان بیماری های حیوانات است که اگرچه وظیفه ای بسیار ارزشمند، اخلاقی و مهم است اما وظایف بسیار مهم دیگری هم بر عهده دامپزشک است که شاید بسیاری از مردم جامعه حتی فرهیختگان از آن بی اطلاع باشند. دلیل این امر هم فعالیت شبانه روزی دامپزشک ها بدون هیاهو اما مقتدرانه و شجاعانه برای خدمت به بهداشت و اقتصاد جامعه است. آن چه در تحقیقات علمی و مراجع بین المللی به تایید رسیده است، نشان می دهد که بیش از 60 درصد بیماری های عفونی، 75 درصد بیماری های نوپدید و 80 درصد عوامل بیماری زا در جامعه انسانی منشاء حیوانی دارد. همچنین بیش از 700 نوع بیماری مشترک بین حیوان و انسان وجود دارد و دامپزشکان با کنترل بیماری در حیوانات از سرایت آن به انسان جلوگیری می کنند که در واقع به علاج واقعه قبل از وقوع می پردازند. از مهم ترین وظایف دامپزشکان پیشگیری از بروز و شیوع بیماری های قابل انتقال بین انسان و حیوان است. بیماری هایی مانند تب کنگو، هاری، جنون گاوی و ده ها بیماری دیگر که هر کدام می توانند یک کشور را دچار بحران کنند، با اقدام به موقع دامپزشکان قابل کنترل و پیشگیری می شود. تامین غذای سالم برای انسان ها از هدف های دامپزشکان است. در راستای این هدف، پیشگیری و درمان بیماری های حدود 60 گونه حیوان اعم از دام های بزرگ شامل گاو، گوسفند، بز، اسب، شتر و غیره، حیوانات خانگی نظیر سگ، گربه و غیره، پرندگان اعم از طیور صنعتی نظیر مرغ گوشتی و تخمگذار و پرندگان خانگی نظیر طوطی، قناری و غیره، خزندگان، آبزیان نظیر ماهی و غیره توسط دامپزشکان انجام می شود. دامپزشکان برای ایجاد امنیت غذایی نقش خود را با حضور مستمر در مراکز تولید و پرورش دام و طیور، تلاش شبانه روزی در کشتارگاه ها و مراکز بسته بندی انواع گوشت و فرآورده های خام انجام می دهند تا هر خانواده ایرانی در هر 3 وعده غذایی خود نقش دامپزشک را در تامین بهداشت مواد غذایی درک کند. یکی از سختی های این حرفه تنوع حیوانات است و دامپزشکان چه در زمان تحصیل و چه در زمان کار، باید اطلاعات جامعی را در این باره فرابگیرند و به کار برند. دامپزشک باید توانایی رسیدگی، معاینه، درمان و پیشگیری از بیماری را در حداقل 60 گونه از حیوانات داشته باشد. از دیگر سختی های این حرفه، کار در مسیرهای صعب العبور، فعالیت در سرما و گرمای بیش از حد هوا، حضور در دامداری ها به عنوان خط مقدم مقابله با میکروب ها -که از نظر بهداشتی محیط ناسالمی است- و برخورد با دام هایی است که قابل کنترل نیست و هر لحظه ممکن است به دامپزشک آسیب برساند. در پایان جا دارد این روز را به همه دامپزشکان تبریک بگوییم و به همکاران دامپزشکی که به دلیل مخاطراتی مانند ضربه های سنگین لگد اسب، شاخ زدن گاو، دریده شدن توسط سگ یا مبتلا شدن به انواع بیماری های مشترک بین دام و انسان، آسیب دیده اند یا متاسفانه جانشان را در راه انجام وظیفه از دست داده اند، درود بفرستیم.

مقایسه وضعیت استخدام و درآمد دامپزشک ها در ایران و جهان

یک دامپزشک که به صورت تخصصی در این زمینه تحصیل کرده باشد می تواند در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، دانشگاه های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی، مراکز بهداشتی و درمانی و بیمارستان های وابسته به دستگاه های دولتی، انستیتو پاستور، انستیتو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی، وزارت جهاد کشاورزی، سازمان تحقیقات و ترویج کشاورزی، موسسه سرم و واکسن سازی رازی یا سازمان دامپزشکی کشور استخدام شود. البته دامپزشک در بخش های مختلف غیر دولتی نیز می تواند کار کند. برخی از آن ها که در حوزه سلامت عمومی فعالیت دارند مسئول پیشگیری و کنترل بیماری های دام هستند. برخی دیگر که در صنعت هستند، مسئول آزمایش و نظارت بر تولید دارو، محصولات شیمیایی و بیولوژیکی مربوط به حیوانات هستند. همچنین یک دامپزشک می تواند با موافقت مراجع دولتی نسبت به تأسیس مطب، داروخانه دامپزشکی، آزمایشگاه دامپزشکی یا مرکز واکسیناسیون دام و طیور اقدام کند. در ضمن مسئولیت بررسی بهداشت و رعایت استانداردها در باغ وحش ها، مغازه های فروش حیوانات خانگی، بازارهای فروش حیوانات و ... از دیگر شغل های دامپزشکان است.

وضعیت استخدامی های این شغل

ایران: هرچند دامپزشکی یکی از پرطرفدارترین رشته های کنکور سراسری برای دانش آموزان رشته تجربی است اما طبق آخرین آمارها، تقریبا 20 درصد از تحصیل کردگان این رشته بیکار هستند.

آمریکا: پیش بینی ها نشان می دهد میزان استخدام دامپزشکان بین سال های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰ در آمریکا، رشد ۳۶ درصدی خواهد داشت؛ در حالی که متوسط این رشد برای همه مشاغل ۱۴ درصد خواهد بود.

استرالیا: در بازه زمانی ۵ سال گذشته، میزان استخدام در این شغل در استرالیا رشد ۲۲ درصدی داشته و رشد زیاد در آینده برای آن پیش بینی شده است.

میزان درآمد دامپزشک ها در ایران و جهان

ایران:

اطلاعات دقیقی از میزان درآمد دامپزشکان در کشور در دسترس نیست. درآمد آن ها با توجه به محل کارشان متفاوت است. دامپزشکانی که در استخدام دولت هستند، مطابق با قانون مدیریت خدمات کشوری حقوق دریافت می کنند. در بخش خصوصی، وضعیت درآمدی متفاوت است. برخی در کلینیک های دامپزشکی در شهرها درآمد بسیار خوبی دارند و برخی نیز در مراکز دامپزشکی خارج از شهرها - با وجود سختی کار زیاد- درآمدهای کمی کسب می کنند.

آمریکا:

متوسط درآمد سالانه این شغل 82 هزار دلار در سال ۲۰۱۰ و مطابق با آخرین آمارها در سال 2014، 84 هزار دلار بوده است.

استرالیا:

متوسط درآمد سالانه دامپزشکان استرالیایی 79 هزار دلار قبل از کسر مالیات است.

انگلستان:

متوسط درآمد سالانه در این شغل برای افراد تازه کار حدود 46 هزار دلار، برای افراد با تجربه 73 هزار دلار و برای افراد خبره 76 هزار دلار است.