هر لرزشی پارکینسون نیست

به گزارش پارس به نقل از جام جمازجمله بیماری‌هایی که بسیاری از افراد مسن به دلیل لرزش دست‌ها، نگران ابتلا به آن هستند، پارکینسون است. گرچه لرزش این افراد اغلب به علت پیری است و میان لرزش پارکینسون و لرزش پیری تفاوت وجود دارد.

دکتر محمد روحانی، متخصص مغز و اعصاب در این‌باره توضیح می‌دهد: در بیماری پارکینسون، لرزش اندام‌ها هنگام استراحت وجود دارد، اما لرزش پیری مواقعی اتفاق می‌افتد که فرد جسمی مانند یک سینی چای را در دست نگه می‌دارد. بعلاوه لرزش پیری اغلب دوطرفه است، ولی لرزش پارکینسون اغلب از یک طرف شروع می‌شود. از سوی دیگر، لرزش پارکینسون برخلاف لرزش پیری، با کندی حرکات همراه است. درواقع، کندی حرکات، علامت اصلی ابتلا به بیماری پارکینسون است.

بیماری پارکینسون، دومین بیماری شایع تخریبی مغز پس از آلزایمر است که به دلیل تخریب پیش‌رونده سلول‌های بخشی از مغز به نام ماده سیاه که واسطه شیمیایی به نام دوپامین ترشح می‌کنند، ایجاد می‌شود. یکی از وظایف مهم دوپامین تسهیل و تنظیم حرکات انسان است.

بیماری پیری که جوان‌ها را هم گرفتار می‌کند

با وجود آن که علت دقیق این تخریب سلولی هنوز نامشخص است، اما بررسی‌ها به نقش بعضی از عوامل محیطی و ژنتیکی در این زمینه اشاره می‌کنند.

این متخصص در گفت‌وگو با جام‌جم با تاکید بر این‌که بیشترین شیوع بیماری پارکینسون در دهه پنج و شش زندگی است، می‌افزاید: 5 تا 10 درصد بیماران در سنین پایین‌تر یعنی پیش از 40 و حتی پایین‌تر از 20 سالگی به این بیماری مبتلا می‌شوند که زیر 20 سال، احتمال تاثیر فاکتورهای ژنتیکی در ابتلا به پارکینسون بیشتر است. در دیگر بیماران مبتلا، بخصوص کسانی که در سنین بالاتر گرفتار این بیماری می‌شوند، نقش عوامل ژنتیک کمرنگ‌تر است.

کندی حرکات، علامت خطر پارکینسون

روحانی با تاکید بر این که به دنبال ابتلا به پارکینسون، کندی حرکات تمام بدن را درگیر می‌کند، توضیح می‌دهد: این کندی به صورت کاهش پلک زدن و کاهش میمیک صورت نمود پیدا می‌کند که در اصطلاح به آن «صورت ماسکه» می‌گویند. تکلم در مبتلایان به پارکینسون نیز کند و آهسته می‌شود. به گونه‌ای که صدای این افراد با تن پایین است. همچنین بلع مبتلایان نیز کند می‌شود تا جایی که به علت کندی بلع، بزاق از گوشه دهان بیرون می‌ریزد. کندی راه رفتن نیز به صورت قدم‌های کوتاه، آهسته و چسبیده به زمین همراه با قفل شدن قدم‌ها و خم شدن تنه به جلو ظاهر می‌شود. کندی حرکات دست، باعث اختلال در نوشتن می‌شود. حتی بدخطی و ریزشدن دستخط نیز در این بیماران شایع است.

وی تاکید می‌کند: از دیگر علائم اصلی این بیماری می‌توان به لرزش اندام‌ها در حالت استراحت، سفتی اندام‌ها و از بین رفتن رفلکس‌های تعادلی بدن اشاره کرد. البته کندی حرکات و لرزش، معمولا از یک طرف بدن (مثلا دست چپ) شروع می‌شود و بتدریج دیگر اندام‌ها را نیز گرفتار می‌کند.

پارکینسون فقط اختلال حرکتی نمی‌آورد

هرگز تصور نکنید بیماری پارکینسون فقط سیستم حرکتی را درگیر می‌کند؛ حدود 40 درصد بیماران مبتلا با گذشت زمان، دچار اختلال حافظه و فراموشی می‌شوند.

این متخصص مغز و اعصاب با تاکید بر این‌که درصد قابل توجهی از بیماران پارکینسونی دچار اختلالات خلقی هستند که مهم‌ترین آنها افسردگی است، می‌افزاید: اختلالات خواب به صورت بی‌خوابی، خواب‌آلودگی طی روز، دست و پا زدن و فریاد کشیدن حین خواب نیز در این بیماران شایع است. در مراحل پیشرفته بیماری به دنبال مصرف داروهای ضدپارکینسون در گروهی از بیماران، توهمات بینایی نیز ظاهر می‌شود.

پارکینسون، قابل کنترل و نه درمان

خوشبختانه برای درمان بیماری پارکینسون در چند دهه گذشته درمان‌های موثر و مفیدی کشف شده است که شامل درمان‌های دارویی و جراحی می‌شود. بیماری در حال حاضر نه‌تنها کشنده محسوب نمی‌شود بلکه بیماران مبتلا طول عمر تقریبا طبیعی دارند و کیفیت زندگی‌شان نیز بهبود قابل توجهی پیدا کرده است. البته امروزه توصیه می‌شود در مراحل اولیه و به محض تشخیص بیماری درمان دارویی شروع شود.

روحانی معتقد است از آنجا که بیماری پارکینسون یک بیماری تخریبی سیستم عصبی است در حال حاضر درمانی که بتواند سیر این بیماری را متوقف کند وجود ندارد. ولی درمان‌های موثری برای کنترل علائم این بیماری وجود دارد که حتی در مراحل پیشرفته بیماری نیز موثر خواهد بود. در حال حاضر بهترین درمان برای کنترل علائم حرکتی بیماری پارکینسون، استفاده از ترکیبات لوودوپا است. البته با گذشت زمان به دنبال مصرف این دارو عوارضی نظیر حرکات اضافه و نوسانات حرکتی ایجاد می‌شود که نیاز به درمان‌های دیگر را اجتناب‌ناپذیر می‌کند. جراحی از طریق کاشت الکترود در هسته‌های قاعده‌ای مغز و تحریک الکتریکی آن نیز از دیگر درمان‌های پارکینسون است که از ده سال قبل امکان این جراحی در ایران فراهم شده است.

برنامه‌ای خاص برای زندگی با پارکینسون

مبتلایان به بیماری پارکینسون باید تا حد امکان، فعالیت فیزیکی کافی و مناسب داشته باشند. ورزش منظم روزانه نظیر پیاده‌روی نیز به طور جدی به این بیماران توصیه می‌شود.

به گفته این متخصص مغز و اعصاب با توجه به شیوع بالای یبوست در مبتلایان به پارکینسون، علاوه بر تحرک کافی، مصرف آب و مایعات فراوان و غذاهای حاوی فیبر بالا نظیر سبزیجات و میوه‌جات توصیه می‌شود. همچنین لوودوپا که داروی اصلی این بیماری است باید با فاصله از غذا بویژه غذاهای پروتئین‌دار مصرف شود.

وی با اشاره به باورهای غلطی که در ارتباط با پارکینسون وجود دارد، می‌گوید: پارکینسون بیماری‌ای نیست که تحت تاثیر بیماری‌هایی چون پرکاری تیروئید یا شکستن قولنج انگشتان ایجاد شود، اما مواجهه با برخی مواد مسمومیت‌زا چون الکل صنعتی، منواکسیدکربن و سموم دفع آفات ممکن است به بروز نوعی از پارکینسون منجر شود.