به گزارش پارس به نقل ازخبرگزاری مهراستان سمنان در سال زراعی جاری با حدود ۱۱۹میلیمتر بارندگی در ردیف شش استان کم بارش کشور قرار دارد و دمای متوسط آن در هشت ماهه گذشته (ماه های سرد سال) با میانگین ۱۱.۳ درجه سانتیگراد نسبت به میانگین بلند مدت سال های دیگر، افزایش ۰.۰۷ درصد را داشته است.

مشکلات اخیر کم آبی، تغییر اقلیم و فزونی دما در استان سمنان موجب افزایش تعداد روزهای مشاهده پدیده ریز گرد و غبار شده به طوری که از ابتدای سال جاری تاکنون بالغ بر ۲۰روز، ریزگرد میهمان استانمان بوده اند این امر نسبت به مدت مشابه سال های قبل، چهار برابر افزایش داشته است از سوی دیگر باید در نظر داشت که ۹۰درصد از حوادث استان سمنان منشاء آب و هوایی دارند.

 بر اساس آمارهای منتشر شده توسط جهاد کشاورزی استان سمنان، ۵۵ درصد از خسارت استان طی ۱۷سال گذشته در بخش کشاورزی بوده است، این خسارات آن جا اهمیت خود را نشان می دهند که به گفته مدیر کل مدیریت بحران استانداری سمنان از مجموع ۴۵۵ میلیارد تومان خسارت ناشی از حوادث غیر مترقبه استان طی سال۹۳، ۳۲۰میلیارد تومان سهم خشکسالی بوده است.

امروز چالش خشکسالی از مهمترین دغدغه های کشور است که تمامی بخش ها اعم از محیط زیست، کشاورزی، دامداری، منابع طبیعی، آبخیزداری، آب شرب و ... را تهدید می کند لذا مسئولان امر سعی دارند به هر شکل ممکن مردم را از این خطر عظیم آگاه کنند، اما متاسفانه به نظر می رسد تا کنون موفقیت قابل توجهی در این زمینه به دست نیامده است.

جمع بندی این موضوعات به همراه بررسی اجمالی وضعیت خشکسالی امروز در استان سمنان و نیز دغدغه های آن بهانه ای شد تا با احمد طاهری مدیرکل مدیریت بحران استانداری سمنان به گفتگو بنشینیم.

*وضعیت خشکسالی به خصوص در بخش منابع طبیعی و ... را تشریح کنید؟

متاسفانه در پی خشکسالی ها پیاپی، پدیده ای را درباره دشت ها شاهد هستیم که می توان آنرا فرونشست نامید لیکن این مهم اثراث زیان باری را به همراه خواهد داشت که از سنوات بسیار دور در این استان پیدا بوده است. البته با توجه به اینکه  استحصال بی رویه آب به شدت روبه افزایش است، نگرانی آسیب رسانی به تاسیسات زیر بنایی از جمله راهها، ابنیه، راه آهن، پل ها، زمین های کشاورزی و ... دور از انتظار نیست.

نکته دیگر این است که شدت افت آب های زیر زمینی در حدی است که بعضی از مناطق استان بعضا سالی یکبار کف شکنی یا جابه جایی چاه های آب الزامی می شود که توسط نهادهای ذی صلاح انجام می پذیرد که این امر سابقا بی سابقه بوده است اما در نهایت باید گفت، فرو نشست دشت ها موجب از بین رفتن تاسیسات زیر بنایی، از بین رفتن زمین های زراعی، پیشروی کویر به سمت مناطق مسکونی، تخلیه یاکوچ  اجباری مردم از روستاها و در نهایت مشکلات اجتماعی را در پی خواهد داشت.

* ترسیم کلی شما از خشکسالی در استان سمنان چگونه است؟ 

در ابتدا باید بگویم خشکسالی زلزله خاموش است چرا که خشکسالی همه دستاوردهای انسان درحاشیه کویر را تحت تاثیر قرار می دهد و وسعت عظیمی دارد البته بخشی از این مسائل در اختیار مانیست، اما  بخش عمده ای از آن ناشی از عملکرد نامناسب و استفاده بی رویه از امکانات خدادادی و ذخیره منابع ما است.

در شرایطی که تکنولوژی های پیشرفته به خوبی می تواند در اختیار ما قرار گیرد تا با برنامه ریزی مناسب نسبت به این پدیده مقابله کنیم، متاسفانه با عدم جدی گرفتن شرایط، روز به روز شاهد تبعات منفی بیشتر خشکسالی در استان هستیم حدود شش درصد آب مصرفی استان، در بخش شرب مصرف می شود اما مصارف بی رویه در همین شش درصد نیز باعث شده تا کیفیت آب های استحصالی به شدت کاهش و مردم اغلب شهرها و روستاهای استان از کمیت و کیفیت آب شرب نالان باشند.

*دلایل این مهم را در چه می توان جست؟

متاسفانه به علت عدم برنامه ریزی، هزینه اعتبارات عظیم برای کف شکنی و جابه جای چاه ها، حفاری چاه ها براساس حدس و گمان، رعایت نکردن حفاری در مناطق ممنوعه، کم شدن دبی چاه ها به صورت مداوم، اعطای مجوز جابجایی و حفاری جدید، خارج شدن آب های سطحی ناشی از بارندگی از مدار ذخیره و ... از جمله عوامل مشکل زا برای ما در بخش تامین آب هستند لذا برداشتن هر کدام از این موانع و رفع یکی از این مشکلات می تواند راهکار باشد.

مسئولان ما باید درک کنند که ما چاره ای جز تصفیه فاضلاب ها و برگشت به چرخه استفاده، جداسازی آب شرب از غیر شرب، کنترل و در اختیار گرفتن کلیه آب ها اعم از با کیفیت و بی کفیت، تغییر نگاه به فضای سبز شهری از جمله حذف کاشت چمن در سطح استان، اصلاح فرهنگ مصرف آب شرب برای عموم مردم و بازسازی شبکه های آب شرب قدیمی و فلزی که حدود ۲۵درصد از هدر رفت آب را شامل می شوند، نداریم.

تغییر الگوی کشت به سوی گونه های با نیاز آبی کمتر، نصب شیرهای کنترل، کنتورهای هوشمند و ... تا حدودی در کنترل پدیده  خشکسالی موثر خواهند بود و اگر این موارد انجام نشود متاسفانه باز هم با مشکل روبرو خواهیم بود و باید در نظر بگیریم که خشکسالی موجب خسارت به دامداران و کشاورزان استان سمنان شده است.

با توجه به خشکسالی ۱۲سال گذشته و خسارات سنگین در این بخش، اقداماتی از سوی دستگاه های اجرایی از جمله تامین آب برای دامداران متکی به مراتع مخصوصا در فصول کوچ از قشلاق و ییلاق و برعکس صورت گرفته است اما تدابیری برای هماهنگی سررسید تسهیلات دریافتی آنها از بانک ها صورت نگرفته است لیکن از این روی تا کنون برای حدود ۲۵ هزار نفر دامدار، ۱۰۰ میلیارد تومان جمع بندی و برای تامین اعتبار به وزارت کشور ارسال شده است.

*تغییر الگوی کشت و ... نیازمند مشوق هایی است. برای این امر چه اقداماتی انجام شده است؟

برای این منظور در نظر گرفتن اعتبارات لازم در راستای تغییر اصلاح الگوی کشت از آبیاری قرقابی به آبیاری تحت فشار، به صورت ۸۵ درصد سهم دولت و ۱۵درصد سهم کشاورز انجام شده است همچنین نصب کنتورهای هوشمند بر روی چاه های کشاورزی برای جلوگیری از برداشت بی رویه، تامین علوفه با توجه به کاهش شدید این محصولات در مراتع استان، هماهنگی برای تضمین تسهیلات خرید علوفه دامداران طی یک دوره شش ماهه، در نظر گرفتن اعتبارات برای تامین آب شرب شهری و روستایی انجام شده است.

 آبرسانی سیار برای روستاهایی که منابع آب دچارمشکل بوده است، آبرسانی سیار برای دامداران عشایر استان، تامین اعتبار برای تامین بخشی از علوفه دام های عشایر، تامین اعتبار برای خرید علوفه و آبرسانی سیار برای وحوش و حوزه های تحت پوشش محیط زیست، تشکیل کمیته بحران آب و رصد پیوسته شبکه های آب شرب و صنعت استان به صورت مستمر و ... از جمله اقداماتی است که با توجه به استمرار پدیده خشکسالی در سالجاری نیز مانند سنوات پیشین با تمامی تلاش دستگاه های دولتی در حال انجام است.

* میزان خسارات ناشی از خشکسالی در استان سمنان چگونه است؟

باید بگویم در سال زراعی ۹۲-۹۳ بیش از ۴۵۰ میلیارد تومان خسارت ناشی از حوادث غیر مترقبه در استان تحمیل شد، که از این مبلغ حدود ۳۲۰ میلیارد تومان در بخش خشکسالی بوده است البته این اعتبارات تامین شده در سطح استان حدود ۲۷میلیارد تومان در بخش های آب شرب شهری و روستایی، بخش کشاورزی، منابع طبیعی، محیط زیست و سایر دستگاه های آسیب دیده توزیع شده است.

به نظر بنده، نام خشکسالی باید به خشک قرنی تغییر دهند متاسفانه هنوز خیلی از افراد خشکسالی را جدی نگرفته و آن را احساس نمی کنند که در پاسخ این افراد و مسئولان باید گفت، ما هم اکنون از ذخایر آینده و خدادای آیندگان در سفره های زیر زمینی برای بقا استفاده می کنیم.

تاکنون توانسته ایم حدودی بحث خشکسالی را تحت پوشش قرار دهیم که این هم برای مدت زمان کوتاه مانند مسکن عمل می کند، این مهم نشان دهنده عمق فاجعه است این ذخیره ها حق آیندگان است و این ما هستیم که به حق آنها اجحاف می کنیم البته این هم برای مقطع کوتاهی است، تا خودمان را از این نگرانی رها و تسکین دهیم هجمه خشکسالی در نهایت و طی بخش های مختلف روبه فزونی است و عنقریب دامان همه مان را می گیرد.

*در پایان برای مقابله با سیل، زلزله و خشکسالی در استان چه طرح هایی در دست اجرا دارید؟

برنامه خاص مدیریت بحران در بلند مدت بحث طرح پایش خشکسالی در سراسر کشور است که این طرح به عنوان کار اولویت دار از سوی وزارت کشور، مطرح شده است. در استان سمنان سابق بر این سه پدیده مهم زلزله، خشکسالی و سیل در اولویت کار قرار داشت که بحث، تهیه طرح و پهنه بندی زلزله با حدود ۴۰ درصد پیشرفت فیزیکی در حال انجام است.

مقدمات طرح پهنه بندی خطر خشکسالی و سیل نیز پیگیری می شود که در صورت تامین اعتبار نسبت به انجام این مطالعات در سطح استان با اولویت و در آینده نه چندان دور انجام خواهد شود همچنین تهیه طرح علل فرو نشست دشت های استان به صورت پایلوت در بخشی از مناطق جنوب شهرستان سمنان در حال اجرا است که با این برنامه ها می توان در آینده نیز اطلاعات خوبی از علل و عوامل ایجاد پدیده های طبیعی مانند خشکسالی بدست آورد و برای آن برنامه ریزی کرد.

استان سمنان خشکسالی رسانه زلزله مسکن