ماجراي نزول سوره منافقين چه بود؟
به گزارش پارس به نقل از حج غزوه بني مُصْطَلِق، يا مُرَيسيع از غزوات پيامبر (ص) با يكي از قبايل يهودي در منطقه فُرع، ميان راه مدينه به مكه، در سال پنجم يا ششم هجري است. بني مصطلق قبيله‌اي يهودي بودند كه در نزديكي مكه ساكن شدند و پس از ظهور اسلام، مانند مشركان مكه به رويارويي و جنگ با مسلمانان پرداختند. در غزوه‌اي كه به غزوه بني‌مصطلق معروف شد، مسلمانان آنان را شكست داده، فتنه را سركوب نمودند.
از نكات قابل توجه در اين جنگ، كارشكني و تفرقه‌افكني برخي از منافقان بود، كه به دليل همين تفرقه‌افكني‌ها «سوره منافقون» پس از اين جنگ بر پيامبر (ص) نازل شد.
قبيله بني مُصْطَلِق
نسب اين طايفه به جَذيمه پسر سعد بن عمرو بن رَبيعه مي‌رسد. [۱] ابن دُرَيد، [۲] وجه تسميه جذيمه به مُصْطَلِق را به سبب صداي زيبا و بلند او مي‌داند كه مشتق از «صلق»، به معناي قوت صوت است. اين طايفه در نزديكي آب‌هاي مُرَيسيع در ناحيه قُدَيد، سكونت داشتند. [۳] و چون با طوايف بني حارث و هُون هم پيمان بودند، به «اَحابيش» شهرت يافتند. [۴]
دليل وقوع جنگ
غزوة بني مُصْطَلِق يا غزوه مريسيع در شعبان سال پنجم [۵] و يا ششم هجري [۶] روي داد. به پيامبر اكرم خبر رسيد كه حارث بن ابي ضِرار، رئيس طايفة بني مُصْطَلِق، قوم خود و گروه‌هايي از طوايف عرب را گردآورده و براي جنگ با مسلمانان آماده شده است. [۷] پيامبر (ص) پس از آگاهي و اطمينان از درستي خبر به سوي آنان لشكركشي كرد. عده‌اي از منافقان نيز به دليل نزديكي محل جنگ و براي به دست آوردن غنايم به سپاه پيامبر پيوستند. كشته شدن يكي از جاسوس‌هاي بني مُصْطَلِق به فرمان حضرت محمد (ص) در محل بَقْعاء، نزديك مدينه، سبب وحشت كافران و پراكندگي عده‌اي از آنان شد. پيامبر در كنار آب مريسيع آماده جنگ شد. در اين جنگ پرچمدار انصار، سعد بن عُباده و پرچمدار مهاجران، ابوبكر، يا عَمّار ياسر، بود.
سرنوشت جنگ
همين كه جنگ به فرمان پيامبر درگرفت، بني مُصْطَلِق گريختند. عده‌اي از آنان كشته شدند و زنان و فرزندان و اموالشان به دست سپاه اسلام افتادند. [۸] پس از پايان جنگ، پيامبر دستور داد با اسيران به عطوفت و نرمي رفتار كنند. [۹] جُوَيريه، دختر حارث بن ابي ضرار كه از اسيران بود، سهم ثابت بن قيس و يا پسرعموي او شد. جويريه براي آزادي خويش از پيامبر ياري خواست. پيامبر نيز سهم مُكاتبه (بهاي آزادي بنده) او را پرداخت و با او ازدواج كرد. [۱۰] پس از اين ازدواج، مسلمانان اسيران بني مُصْطَلِق را آزاد كردند. [۱۱]
نزول سوره منافقون
ماجراي منافقان پس از پايان اين جنگ اتفاق افتاد. در اين ماجرا، عبداللّه بن اُبي با طعنه‌هاي خود بين مهاجران و انصار اختلاف انداخت و پيامبر اكرم را خشمگين كرد. البته وي به خاطر انكار ظاهري سخنانش عفو شد. سوره منافقون به همين مناسبت بر پيامبر نازل شد. [۱۲] خبر اِفك نيز در بازگشت از اين سفر روي داد. [۱۳]
پانويس
ابوعبيد، ص۲۹۱
ج۲، ص۴۷۶
ياقوت حموي، ج۵، ص۱۱۸
ابن هشام، قسم۱، ص۳۷۳
واقدي، ج۱، ص۴۰۴.
ابن هشام، قسم۲، ص۲۸۹.
واقدي، همانجا.
همان، ج۱، ص۴۰۴ به بعد
همان، ص۴۱۰
ابن اسحاق، ص۲۶۳
واقدي، ج۱، ص۴۱۱
ابن هشام، قسم۲، ص۲۹۱۲۹۲
همان، قسم۲، ص۲۹۷ به بعد
منابع
ابن اسحاق، كتاب السيروالمغازي، چاپ سهيل زكار، دمشق، ۱۳۹۸/ ۱۹۷۸، چاپ افست قم، ۱۳۶۸ش.
ابن دُرَيد، كتاب الاشتقاق، چاپ عبدالسلام محمدهارون، بغداد، ۱۳۹۹/۱۹۷۹.
ابن هشام، السيرة النبوية، چاپ مصطفي سقا، ابراهيم ابياري و عبدالحفيظ شلبي، بيروت، بي‌تا.
ابوعبيد، قاسم بن سلام، كتاب النسب، چاپ مريم محمد خيرالدرع، بيروت، ۱۴۱۰/۱۹۸۹.
واقدي، محمد بن عمر، كتاب المغازي، چاپ مارسدن جونز، لندن، ۱۹۶۶.
ياقوت حموي، معجم البلدان، بيروت، ۱۳۹۹/۱۹۷۹.
ارسال نظر