بافت فرسوده نیمی از بیمارستان‌های کشور/ درمان بیماران زیر « سقف های لرزان»
بیشتر بیمارستان‌های ما قدمت ٥٠ تا ٦٠ ساله دارند که مستلزم صرف هزینه مقاوم‌سازی غیرسازه‌ای است.
پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- نیمی از بیمارستان‌های کشور فرسوده هستند، این موضوع را نه فقط نگرانی مسئولان وزارت بهداشت به‌عنوان متولیان سلامت که هشدارهای کارشناسان زلزله، هم تأیید می‌کند. آنها نگران‌اند، نگران یک حادثه مانند آتش‌سوزی یا زلزله. اتفاقی که اگر بیفتد، بیمارستان را بر سر بیماران و کارکنانش، خراب می‌کند. مراکز درمانی که محل مداوای حادثه‌دیدگان است، پس از یک زلزله تبدیل به گورستان می‌شود. این وضع ٥٠درصد بیمارستان‌های کشور است. خود مسئولان پیش از این بارها نسبت به همین فرسودگی، هشدار داده‌اند. این دغدغه بالاترین مسئولان حوزه سلامت هم است، وزرای بهداشتی که آمدند و رفتند و بر این مشکل تأکید کردند. وزیر بهداشت دولت دهم هم پیش از این نسبت به نامقاوم بودن بیمارستان‌ها، واکنش‌هایی نشان داده بود. مرضیه وحید دستجردی گفته بود که «٧٠درصد بیمارستان‌های كشور فرسوده‌اند. با این وضع مكان‌هایی كه هنگام بروز حوادث و بلایای طبیعی در نظر گرفتهمی شود بی‌شك اولین مأمن و پناهگاه مصدومان و مجروحان هستند.» حسن‌هاشمی، وزیر بهداشت دولت یازدهم، هم بر فرسوده بودن نیمی از بیمارستان‌های کشور، تأکید می‌کند. او می‌گوید که این بیمارستان‌ها نیاز به بازسازی و تعمیر دارند. وزیر بهداشت تنها به فرسودگی بیمارستان‌ها اشاره نمی‌کند. او تخت‌های بیمارستانی را هم فرسوده و قدیمی توصیف می‌کند. به‌طوری‌که به گفته او، ٥٠درصد تخت‌های بیمارستانی هم فرسوده هستند که باید جایگزین شوند.
زلزله مریض و غیرمریض نمی‌شناسد
بیشتر از ١٥٠سال از زمان ساخت‌اش می‌گذرد، بیمارستان سینا که به‌عنوان اولین مرکز آموزشی - درمانی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران به‌شمار می‌رود. بیمارستان ٤٠٠ تختخوابی که بیش از ٧٠٠ پرسنل در ٥ ساختمانش، مشغول فعالیت هستند. کمی آن طرف‌تر از میدان امام خمینی(ره) است، میان هیاهوی مردمی که برای خرید ابزارآلات، به حسن‌آباد می‌روند، بیمارانی هم هستند که راهشان را از میان جمعیت پیدا می‌کنند و به در ورودی بیمارستان می‌رسند. آجرهای نارنجی رنگ بیمارستان بیش از همه خودنمایی می‌کند، نمایی که نشان از معماری قدیمی این ساختمان دارد. «ورودی بیمارستان همان است که ١٠٠سال پیش ساخته شده بود.» این را راننده اورژانسی می‌گوید که سال‌هاست در همین بیمارستان مشغول به کار است. پایه‌های ساختمان‌های بیمارستان، همچنان بر ستون‌هایی بنا شده که بیش از ١٥٠سال دارند، ستون‌هایی که با هر تکانی، ساختمان را مخروبه می‌کنند. بیمارستان سینا اما بخش‌های جدیدی هم دارد، پشت همین ساختمان قدیمی، اما سازه‌ای بزرگ بنا شده، ساختمانی ١٤ طبقه که برخلاف ساختمان ورودی، مجهز و تازه است. «این‌جا را توپ هم نمی‌تواند تکان دهد.» اینها را مسئولان بخش‌های مختلف می‌گویند، زمانی که درباره استحکام بیمارستان می‌پرسد.
«محمود درایت»، پزشک مقیم بخش جراحی عمومی بیمارستان سیناست که از امنیت در ساختمان جدید می‌گوید: «من مدتی را در همان ساختمان قدیمی گذراندم حالا که به ساختمان جدید آمدم، در نوع خدمات تفاوتی ایجاد نشده، تنها احساس ایمنی بیشتری می‌کنم.» حالا یک سالی می‌شود که ساختمان جدید ساخته شده و هر چه دستگاه و تجهیزات پزشکی جدید و نو در بازار بوده، این‌جا آماده استفاده است.
«حمید ابویی»، پزشکی است که در گوشه‌ای از محوطه بیمارستان، به بیماری که روی ویلچر نشسته کمک می‌کند، او هنوز در همان ساختمان قدیمی مشغول به کار است. او نظری متفاوت با همکارش دارد: «کار در بیمارستان قدیمی آن چنان هم ایمن نیست، این ساختمان بیش از یک قرن عمر دارد، درمواقع بحران معلوم نیست که فرقی بین بیماران بد حال با ما باشد، زلزله مریض و غیرمریض نمی‌شناسد، زیرا آن زمان دیگر کمکی نه به بیماران و نه به خود ما می‌توان کرد.» بیمارستان سینا نخستین مرکز درمانی کشور است که در دوره ناصرالدین‌شاه به نام «مریض‌خانه دولتی» ساخته و یک فضای بیمارستانی ساخته شد که در دوره پهلوی اول به‌طور کامل تخریب و از آن زمان تا دوره پهلوی دوم به جای آن بیمارستان سینا بازسازی شد و توسعه پیدا کرد که پس از مدتی در فهرست آثار ملی نیز به ثبت رسید. بیمارستانی که به گفته پرسنل قدیمی آن، به نام «احمدی» شناخته می‌شد و پس از بازسازی، به «سینا» تغییر نام می‌دهد.
بیمارستان های فرسوده مقابل زلزله مقاوم نیستند
فرسودگی تنها برای ساختمان قدیمی بیمارستان سینا نیست، حالا خیلی از بیمارستان‌های پایتخت و سایر شهرهای کشور هستند که به دلیل فرسودگی، تبدیل به مرکز خطر شده‌اند. محمدعلی باباپور، کارشناس ارشد مدیریت بحران است. او از فرسودگی و قدیمی بودن ساختمان مراکز درمانی نگران است و هشدار می‌دهد. او می‌گوید: «زلزله یکی از بلاهای طبیعی به‌شمار می‌رود که آماده‌ترین ستادهای بحران و مقاوم‌ترین ساختمان‌ها را نیز تخریب می‌کند، چه برسد به ساختمان‌ها و بناهایی که مقاومت خوبی ندارند. تخریب تنها بخشی از حادثه است، احتمال وقوع انفجار هم پس از زلزله وجود دارد که میزان تخریب و آسیب‌رسانی را مضاعف می‌کند.»
او توضیح بیشتری می‌دهد: «مهم‌ترین بخش‌ها در زمان وقوع حادثه در هر کشوری، ستادهای بحران و بیمارستان‌های آن است که این موضوع در کشور ما به خودی خود معایب زیادی دارد.» به‌گفته باباپور، بافتی که امروز در بیمارستان‌های ما وجود دارد متعلق به ٥٠ تا ٨٠سال پیش است که در مواجه با اتفاقی کوچک یا زلزله‌ای سبک، تبدیل به خرابه‌ای عظیم می‌شود. «اتفاقی که پس از وقوع زلزله ممکن است رخ دهد این است که بیمارستان فرسوده، پس از حادثه، تبدیل به قبرستان بیماران می‌شود، بیمارستان‌های فرسوده در زمان زلزله شریان‌های حیاتی خود را از دست رفته می‌بینند. به‌گونه‌ای که آب، برق و گاز با هم تداخل پیدا می‌کند و یک فاجعه را به‌وجود می‌آورد.» کارشناس ارشد مدیریت بحران، به موضوع دیگری اشاره می‌کند.
او می‌گوید خروجی بیمارستان، مهم‌ترین بخش در ساختمان بعد از وقوع زلزله است، چرا که باید مسیری برای خروج افراد از ساختمان‌ها وجود داشته باشد، این درحالی است که بیمارستان‌های شهر به‌دلیل فرسودگی و قدیمی‌بودن، این خروجی‌ها را ندارند. «بیمارستان‌های ما به دلیل فرسودگی نظام ساختمانی در معرض خطرهای بسیاری قرار دارند، نوع بکارگیری مصالح در ساختمان‌ها تأثیر زیادی در مقابله با بلاهای‌طبیعی دارد. ساختمان‌های ما یا با سیمان ساخته شده‌اند یا با مصالحی مانند آهن و پیچ مهره، که بافت فرسوده ما عمدتا با سیمان‌های سطح پایین ساخته شده که با کمترین حرکت متلاشی می‌شود و از بین می‌رود.»
این کارشناس ارشد مدیریت بحران معتقد است در سازه‌های قدیمی ستون‌ها با فاصله هر ٩ متر با یکدیگر قرار دارند و در وقوع حادثه همان جا دفن می‌شوند. اما در سازه‌های پیشرفته‌تر و ایمن‌تر هر 4.5 متر ستون به کار می‌رود و در مدل جدید آن به نام ستون‌های هوادار، از مقاومت و ایمنی بیشتری برخوردار است که در بافت فرسوده یا همان بیمارستان‌های ما وجود ندارد.
از بیمارستان سینای ١٥٠ ساله گرفته تا شهدای تجریش ٥٨ ساله
بافت فرسوده بیمارستان‌ها، تنها به پایتخت محدود نمی‌شود. پیش از این هم خیلی از بیمارستان‌ها پس از زلزله بر سر بیماران و کارکنان‌شان، خراب شده. یکی از آنها همین زلزله ورزقان بود. زلزله 6.2 ریشتری که منجر به تخریب بیمارستان‌های اهر و هریس شد. بیمارستان‌هایی که پس از زلزله خراب شدند. یعقوبی، رئیس دانشگاه علوم‌پزشکی تبریز پیش از این درباره فرسودگی بیمارستان‌ها و تخریب‌شان در زمان زلزله، صحبت‌هایی کرده بود. «بسیاری از بیمارستان‌های شهرهای بزرگ کشور به دلیل سن بالا بافت فرسوده‌ای دارند، در تبریز هم این مشکل وجود دارد و این بیمارستان‌ها توانایی مقاومت در برابر زلزله را ندارند. نیاز است که سازه‌های بیمارستان‌ها بازسازی شود، به دلیل این‌که ممکن است در حوادث طبیعی خسارات جبران‌ناپذیری بروز کند.» معضل بافت فرسوده و به‌خصوص وجود این بافت در بیشتر بیمارستان‌های کشور سال‌هاست که حساسیت‌های زیادی را به‌وجود آورده، شرایط ولی در پایتخت بحرانی‌تر از شهرهای دیگر است، به‌طوری‌كه گفته می‌شود، بیش از ٨٠درصد بافت بیمارستانی آن را بیمارستان‌های فرسوده تشكیل می‌دهند؛ از بیمارستان سینای ١٥٠ ساله گرفته تا شهدای تجریش ٥٨ ساله. اكنون دو دستگاه دولتی در كشور بیمارستان‌سازی می‌كنند؛ وزارت راه و شهرسازی و وزارت بهداشت. ساخت‌وسازی كه وزیر بهداشت تاكید دارد براساس استانداردهای بیمارستان‌سازی دنیا باشد و به فونداسیون و مقاوم‌سازی آن توجه جدی شود تا در زمان بروز حوادث احتمالی، بیمارستان فرو نریزد.
فرسودگی، معضل امروز بیمارستان‌ها
شکل فرسودگی عمدتا در تهران و بیشتر شامل بیمارستان‌های دولتی می‌شود؛ بیمارستان‌هایی که اغلب ۵۰، ۶۰ سال پیش ساخته شده‌اند. مهدی نجفی دکترای سلامت بلایا دارد؛ او بافت فرسوده را یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در کشور می‌داند و معتقد است بیشتر مدیران ما در کشور به نوعی با این موضوع در ارتباط هستند. او می‌گوید: «معضل بافت فرسوده به‌خودی‌خود یک موضوع مهم قلمداد می‌شود، چرا که در مواقع بحران بیشترین آسیب را بافت‌های فرسوده می‌بینند. اما بیمارستان‌های فرسوده شاید حساس‌ترین و مهم‌ترین بخش در بافت‌های فرسوده باشند زیرا بیمارستان‌ها خودشان یکی از مهم‌ترین ارگان‌ها پس از بروز اتفاقات و بلایا در شهر محسوب می‌شوند.»
به‌گفته او، بیمارستان‌های ما پاسخگوی وضع طبیعی بیماران نیستند چه برسد در مواقعی مانند زلزله. درحال حاضر کسی این مسأله را جدی نمی‌گیرد. «مهم جلوه‌ندادن این موضوع توسط مسئولان باعث بروز فاجعه می‌شود. کافی است سری به بیمارستان‌های دولتی در شهرمان بزنید و طبقه به طبقه نگاه بیندازید و متوجه شوید که تا چه حد اجزای یک بیمارستان می‌تواند سست و فرسوده باشد.»
نجفی ادامه می‌دهد: «بیشتر بیمارستان‌های ما قدمت ٥٠ تا ٦٠ ساله دارند که مستلزم صرف هزینه مقاوم‌سازی غیرسازه‌ای است. این درحالی است که پرسنل بیمارستان‌ها کمترین آموزش‌های ایمنی هنگام بروز بلایا را دیده‌اند.» این متخصص سلامت بلایا، معتقد است که بافت فرسوده بیمارستان‌های کشور باعث می‌شود تا از پتانسیل‌های موجود در مراکز درمانی استفاده نشود. «در زمان بروز حوادث تمهیداتی خاص اتخاذ می‌شود تا به ظرفیت‌های مراکز درمانی اضافه شود اما این امکان در بافت فرسوده بیمارستان‌ها امکان‌پذیر نیست، زیرا ایجاد ظرفیت درمواقع حساس در بیمارستان‌های فرسوده باعث تخریب بیشتر آن می‌شود.» حسین جعفری، مدیر بیمارستان طالقانی هم صحبت‌هایی درباره بافت فرسوده بیمارستان‌ها می‌کند. او معضل اصلی این چند‌سال اخیر حوزه بهداشت و درمان را بافت فرسوده بیمارستان‌ها می‌داند و می‌گوید: «بی‌شک بزرگترین معضل امروز ما در بخش درمان بافت فرسوده بیمارستان‌هایمان است. زیرا این بافت فرسوده در زمان بروز حوادث باعث فاجعه و عدم‌جوابگویی بیمارستان‌ها به بیماران می‌شود.» جعفری ادامه می‌دهد: « بعد از صحبت‌های وزیر بهداشت درباره جایگزینی بیمارستان‌های فرسوده، قرار بر این شد تا در کنار بیمارستان‌هایی با فرسودگی بالای ٥٠ درصد، ساختمان جدیدی ساخته شود.» مسئولان وزارت بهداشت وعده داده‌اند تا بیمارستان‌های فرسوده و قدیمی، مرمت و بازسازی شوند. یکی از آنها مشاور اقتصادی وزیر بهداشت است که از تصمیم وزیر بهداشت برای مرمت و بازسازی ٨٠٠ بیمارستان فرسوده کشور خبر می‌دهد. حالا قرار است با اجرای این تصمیم‌ها، فرسودگی از بیمارستان‌های کشور رخت ببندد و بیماران با امنیت بیشتری زیر سقف مراکز درمانی، رفت‌و‌آمد کنند، بستری شوند و خدمات درمانی بگیرند. درست مانند همان اتفاقی که در مجتمع ولیعصر بیمارستان امام‌خمینی(ره) یا بیمارستان سینا رخ داده است.
ارسال نظر