آشنایی با سرطان کبد

پايگاه خبري تحليلي «پارس»- آشنایی با سرطان کبد معمولا سرطان کبد سال‌ها پس از عفونت با یکی از این دو ویروس در فرد ظاهر می‌شود. در سرتاسر جهان، اصلی‌ترین عامل ابتلا به سرطان کبد، عفونت ناشی ازH.B.V. یا H.C.V. است. این دو ویروس از طریق خون (نظیر استفاده از سرنگ مشترک) یا رابطه جنسی منتقل می‌شوند.

کبد بزرگ‌‌‌‌ترین اندام درون شکم بوده که در سمت راست بدن و شکم قرار دارد. کبد نقش مهمی در سالم نگه داشتن بدن دارد و مواد مضر را از خون حذف می‌کند. صفرا و آنزیم‌‌‌‌هایی تولید می‌کند که به هضم غذا کمک می‌‌‌‌کنند. غذا را به موادی تبدیل می‌کند که برای زنده ماندن و رشد مورد نیاز هستند. کبد خون مصرفی خود را از دو رگ دریافت می‌کند. بیش‌ترین خون کبد از سیاهرگ باب کبدی (Hepatic Portal Vein) و بقیه خون از سرخرگ کبدی (Hepatic Artery) وارد می‌شوند.سرطان از سلول‌‌ها که اجزاء اصلی تشکیل‌دهنده بافت هستند، شروع می‌شود. بافت‌‌ها، اندام بدن را تشکیل می‌ ‌‌دهند. سلول‌‌های عادی رشد می‌كنند و تقسیم می‌‌شوند تا با توجه به نیاز بدن سلول‌‌های جدید را تولید کنند. هنگامی‌که سلول‌‌های عادی پیر می‌شوند یا آسیب می‌‌بینند، از بین می‌‌روند و سلول‌‌های جدید جای آنها را می‌‌گیرند. گاهی این روند به درستی پیش نمی‌‌رود. سلول‌‌های جدید هنگامی تشکیل می‌‌شوند که بدن به آنها نیاز ندارد و سلول‌‌هایی که پیر شده‌اند با وجود اینکه باید بمیرند، از بین نمی‌‌روند. جمع شدن سلول‌‌های اضافی معمولا باعث تشکیل توده‌‌ای از بافت می‌‌شود که به نام رشد بافتی غیرطبیعی، ندول یا تومور می‌شناسیم. تومور‌‌های کبد گاهی خوش‌‌خیم (غیرسرطانی) و گاه بدخیم (سرطانی) هستند. تومورهای خوش‌خیم به اندازه تومورهای بدخیم مضر نیستند.تومورهای خوش‌خیم معمولا تهدیدكننده حیات نیستند. می‌‌‌توان آنها را خارج کرد و معمولا دوباره رشد نمی‌‌‌کنند. به بافت اطرافشان حمله نمی‌‌‌کنند. به بخش‌‌‌های دیگر بدن منتشر نمی‌‌‌شوند.تومورهای بدخیم ممكن است تهدیدكننده حیات باشند. گاهی، می‌‌‌توان آنها را خارج کرد ولی امكان رشد دوباره آنها وجود دارد.معمولا به بافت‌‌‌ها و اندام‌‌‌های مجاور خود (نظیر معده یا روده) حمله می‌كنند و به آنها آسیب می‌رسانند. احتمال انتشار آنها به بخش‌‌‌های دیگر بدن وجود دارد. بیش‌تر سرطان‌‌‌های کبد اولیه از سلول‌های كبدی هپاتوسیت آغاز می‌‌‌شوند. به این نوع سرطان، کارسینومای هپاتوسلولار (Hepatocellular Carcinoma) یا هپاتومای (Hepatoma) بدخیم می‌گویند. سلول‌های سرطانی کبد با جداشدن از تومور اصلی (اولیه) در بدن منتشر می‌شوند. اکثر این سلول‌‌‌ها از طریق وارد شدن به رگ‌های خونی منتشر می‌‌‌شوند، ولی سلول‌‌‌های سرطانی کبد را می‌توان در غدد لنفاوی هم مشاهده کرد. گاه سلول‌های سرطانی به بافت‌‌‌های دیگر متصل می‌شوند، رشد می‌كنند و تومورهایی را ایجاد می‌کنند که می‌توانند به این بافت‌‌‌ها آسیب برسانند. برای به‌دست آوردن اطلاعات پیرامون سرطان کبدی که منتشر شده به بخش مرحله‌‌‌بندی (Staging) مراجعه کنید.
مطالعات انجام شده این عوامل خطرزا را برای سرطان کبد کشف کرده‌‌‌اند:
 
عفونت با ویروس هپاتیت B یا ویروس هپاتیت C
معمولا سرطان کبد سال‌ها پس از عفونت با یکی از این دو ویروس در فرد ظاهر می‌شود. در سرتاسر جهان، اصلی‌ترین عامل ابتلا به سرطان کبد، عفونت ناشی ازH.B.V. یا H.C.V. است. این دو ویروس از طریق خون (نظیر استفاده از سرنگ مشترک) یا رابطه جنسی منتقل می‌شوند. احتمال دارد این ویروس‌‌‌ها از طریق مادری که آلوده شده به نوزاد منتقل شوند. با وجود اینکه عفونت باH.B.V. وH.C.V. نوعی بیماری واگیر است، سرطان کبد مسری نیست. سرطان کبد از فرد دیگر به شما منتقل نمی‌‌‌شود. عفونت‌‌‌ اچ. بی. وی. و اچ. سی. وی. گاهی هیچ علامتی ندارد ولی می‌‌‌توان به‌وسیله آزمایش خون احتمال وجود این ویروس‌‌‌ها را در بدن بررسی کرد. در صورت وجود ویروس، پزشک درمان خاصی را پیشنهاد می‌دهد. علاوه براین، پزشک درباره روش‌‌‌های جلوگیری از آلوده کردن افراد دیگر با بیمار صحبت خواهد کرد. واکسن هپاتیت B از افرادی که تا کنون به عفونت باH.B.V. مبتلا نشده‌‌‌اند، محافظت می‌کند. پژوهشگران در تلاش برای پیدا کردن واکسنی هستند که بتوان از آن برای پیشگیری ازH.C.V استفاده کرد.

مصرف بیش از حد الکل: مصرف الکل خطر ابتلا به سرطان کبد و چند نوع سرطان دیگر را افزایش می‌‌‌دهد. خطر با توجه به مقدار مصرف الکل افزایش می‌‌‌یابد.
 
آفلاتوکسین (Aflatoxin): 
گاهی سرطان کبد به وسیله آفلاتوکسین، ماده‌‌‌ای سمی که انواع خاصی از کپک‌‌‌ها تولید می‌كنند، ایجاد می‌شود. آفلاتوکسین روی بادام زمینی، ذرت، پسته، و سایر حبوبات و دانه‌‌‌ها تشکیل می‌‌‌شود. در بخش‌‌‌هایی از آسیا و آفریقا سطح آفلاتوکسین زیاد است. در ایران باید اقدامات ایمنی برای محدود كردن افلاتوكسین در مواد غذایی مصرفی انجام شود.
 
بیماری ذخیره‌‌‌ای آهن: 
گاهی سرطان کبد در افرادی که مبتلا به نوعی از بیماری هستند که منجر به ذخیره مقدار بیش از حد آهن در کبد یا سایر اندام‌‌‌ها می‌‌‌شود، رخ می‌دهد.
 
سیروز (Cirrhosis): 
سیروز بیماری خطرناکی است و هنگامی رخ می‌‌‌دهد که سلول‌‌‌های کبد آسیب دیده و به وسیله بافت جوشگاه (Scar Tissue) جایگزین شده باشد. قرار گرفتن در معرض شرایط متعدد می‌تواند منجر به سیروز شود. از جمله این موارد می‌‌‌توان به عفونت با H.C.V یا H.B.V، مصرف بیش از حد الکل، ذخیره بیش از حد آهن در کبد، مصرف داروهای خاص و انواع خاصی از انگل‌‌‌ها اشاره کرد.
 
چاقی و دیابت: 
تحقیقات نشان داده‌‌‌اند که چاقی و دیابت عوامل خطر مهمی در ابتلا به سرطان کبد هستند.
 
هرچه عوامل خطر در فرد بیش‌تر باشد، احتمال ابتلا به سرطان کبد بیش‌تر خواهد بود. با وجود این بسیاری از افرادی که عوامل خطر شناخته شده را داشته‌اند به سرطان کبد مبتلا نشده‌اند.
 
سرطان کبد زودهنگام معمولا علامتی ندارد. هنگامی‌که سرطان رشد می‌‌‌کند، یک یا چند مورد از این علائم در بیمار مشاهده می‌شود: 
درد در بخش فوقانی شکم در سمت راست، توده یا احساس سنگینی در بخش فوقانی شکم، ورم شکم (نفخ)، از دست دادن اشتها و احساس سیری زودرس، از دست دادن وزن، ضعف یا احساس خستگی شدید، حالت تهوع و استفراغ، زرد شدن پوست و چشم‌‌‌ها، مدفوع کمرنگ، و ادرار تیرة ناشی از زردی (یرقان)، و تب. این علائم به دلیل سرطان کبد یا مشکلات دیگر به وجود می‌آیند. در صورت مشاهده هر یک از این علائم به سرعت پزشک خود را مطلع کنید تا مشکل شما در سریع‌‌‌ترین زمان ممکن مشخص و درمان شود.
 
تشخیص سرطان کبد
اگر شما علائمی را دارید که ممکن است نشانه سرطان کبد باشند پزشک شما می‌كوشد تا علت مشکل را پیدا کند. شاید لازم است یک یا چند مورد از آزمون‌های زیر را انجام دهید.
 
معاینه فیزیکی: 
پزشک ناحیه شکم شما را لمس می‌‌‌کند تا با بررسی وضعیت کبد، طحال و سایر اندام‌‌‌های مجاور، وجود توده یا هرگونه تغییر را در اندازه یا شکل در این قسمت‌‌‌ها تشخیص دهد. علاوه براین، پزشک شکم شما را از لحاظ به‌وجود آمدن آسیت (تجمع غیرعادی آب در شکم) بررسی می‌‌‌کند. همچنین معمولا چشم‌‌‌ها و پوست از لحاظ وجود علائم زردی معاینه می‌شوند.
 
آزمایش‌‌‌های خون: 
برای بررسی وجود مشکل کبد از آزمایش‌‌‌های خون متعددی استفاده می‌كنند. نوعی آزمایش خون میزان آلفا- فیتوپروتئین (Alpha-Fetoprotein: AFP) را تعیین می‌کند. سطح AFP بالا نشان‌دهنده وجود سرطان کبد است. آزمایش‌های خون دیگر، چگونگی عملکرد کبد را نشان می‌‌‌دهند.
 
سی.تی. اسکن: 
دستگاه اشعه ایکس متصل به کامپیوتر چند عکس از جزئیات کبد و سایر اندام‌ها و رگ‌های خونی ناحیه شکم شما تهیه می‌‌‌کند. نوعی ماده حاجب به شما تزریق می‌كنند تا کبد به خوبی در عکس‌‌‌ها قابل مشاهده باشد. احتمال دارد پزشک درسی‌.‌تی.‌اسکن، تومورهایی را در کبد یا نواحی دیگر درون شکم مشاهده کند.
 
ام.آر.آی: 
در ام.آر.آی از یک دستگاه بزرگ با آهنربایی قوی و متصل به کامپیوتر برای تهیه عکس‌‌‌هایی حاوی جزئیات از نواحی درون بدن استفاده می‌كنند. گاهی، مواد حاجب، باعث می‌‌‌شوند نواحی غیرعادی در تصویر واضح‌‌‌تر قابل مشاهده باشند.
 
سونوگرافی: 
دستگاه سونوگرافی از امواج صوتی ماورای صوتی كه با گوش انسان قابل شنیدن نیست، استفاده می‌‌‌کند. امواج صوتی پس از برخورد با اندام‌‌‌ها مجموعه‌ای از بازتاب‌ها (اِکو‌‌‌) را ایجاد می‌‌‌کنند. این بازتاب‌ها، تصویری (سونوگرام) از کبد و اندام‌های دیگر درون شکم ایجاد می‌‌‌کنند. تومورها بازتاب‌هایی را ایجاد می‌کنند که با بازتابی كه بافت‌های سالم تولید می‌كنند متفاوت است.
 
تکه‌برداری: 
معمولا برای تشخیص سرطان کبد نیازی به بیوپسی وجود ندارد، ولی در بعضی موارد پزشک نمونه‌‌‌ای از بافت را خارج می‌کند. آسیب‌‌‌شناس بافت را از لحاظ وجود سلول‌‌‌های سرطانی بررسی میكروسكوپی می‌‌‌کند.
معمولا پس از جراحی، بیمار برای بازیابی سلامتی نیاز به زمان دارد و این مدت زمان در هر فرد متفاوت است. داروها به مهار درد شما کمک می‌کنند. شما باید پیش از جراحی در مورد برنامه تسکین درد با پزشک یا پرستار صحبت کنید. در صورتی‌که پس از جراحی نیاز به داروی بیش‌تری برای مهار درد داشتید پزشک در برنامه شما تغییر ایجاد می‌کند. احساس خستگی و ضعف تا مدتی پس از جراحی عادی است. شاید هم مبتلا به اسهال شوید یا احساس پری در شکم داشته باشید. گروه مراقبت پزشکی از شما مراقبت می‌‌‌‌‌‌کنند تا در صورت بروز خونریزی، عفونت یا نارسایی کبد یا مشکلات دیگر اقدامات لازم را انجام دهند.
 
روش های درمان سرطان کبد
پیوند کبد
در صورتی از پیوند کبد استفاده می‌كنند که تومور کوچک باشد، به نواحی خارج از کبد منتشر نشده و بافت کبد مناسب اهدا شده قابل دستیابی باشد. بافت کبد اهدایی از فردی که فوت‌کرده یا از اهداکننده زنده کبد تهیه می‌‌‌‌‌‌شود. در صورتی‌که اهداکننده زنده باشد، بافت بخشی از کبد است و شامل یک کبد کامل نیست. در مدت زمانی‌که شما منتظر دسترسی به بافت کبد اهدایی هستید، گروه مراقبت‌های پزشکی بر وضعیت سلامتی شما نظارت می‌كنند و درمان‌‌‌‌‌‌های دیگری را برای شما فراهم می‌‌‌‌‌‌آورند. هنگامی‌که بافت کبد سالم از سوی اهدا کننده در دسترس قرار‌گرفت، جراح پیوند، کل کبد شما را خارج می‌‌‌‌‌‌کند (کبد‌‌‌‌‌‌برداری کامل) و بافت اهدا شده را به‌جای آن قرار می‌‌‌‌‌‌دهد. پس از جراحی، گروه مراقبت‌‌‌‌‌‌های پزشکی برای مهار درد داروهایی را به شما می‌دهند. شاید لازم باشد برای چند هفته در بیمارستان بستری شوید. در طی این زمان گروه مراقبت‌‌‌‌‌‌های پزشکی بر چگونگی پذیرش کبد جدید توسط بدنتان نظارت می‌كنند. شما برای جلوگیری از پس زدن (نپذیرفتن) کبد جدید توسط سیستم دفاعی از دارو استفاده می‌كنید. این داروها معمولا منجر به پف کردن صورت، بالارفتن فشارخون یا افزایش موهای بدن می‌شوند.
 
تخریب بافت
روش‌های تخریب، بافت سرطان را در کبد نابود می‌کنند. این روش‌‌‌‌‌‌ها شیوه‌هایی برای مهار سرطان کبد و طولانی کردن مدت زمان زندگی بیمار هستند. افرادی از این روش‌ها استفاده می‌كنند که منتظر انجام پیوند کبد هستند یا توانایی انجام جراحی یا پیوند کبد را ندارند. پیش می‌آید كه جراحی برای خارج کردن تومور به دلیل سیروز یا شرایط دیگری که منجر به عملکرد نامناسب کبد می‌‌‌‌‌‌شوند، امکان‌پذیر نباشد. علاوه براین، بعید نیست بیمار به دلیل محل تومور در کبد یا مشکلات پزشکی دیگر نتواند از جراحی استفاده کند. روش‌‌‌‌‌‌های تخریب بافت شامل این موارد هستند. تخریب بافت با امواج رادیویی: پزشک از کاوشگر مخصوصی که الکترودهای کوچکی دارد برای نابودی سلول‌های سرطانی به وسیله گرما استفاده می‌‌‌‌‌‌کند. برای هدایت کاوشگر به سمت تومور از اولتراسوند، سی.تی. یا ام.آر.آی استفاده می‌شود. معمولا پزشک کاوشگر را مستقیما از طریق پوست وارد بدن شما می‌کند و فقط نیاز به استفاده از بی‌‌‌‌‌‌حسی موضعی وجود دارد. گاهی لازم است از جراحی همراه با بیهوشی عمومی استفاده كنند تا پزشک کاوشگر را از طریق شکاف کوچکی در شکم (با استفاده از لاپاروسکوپ) یا از طریق شکاف بزرگ‌‌‌‌‌‌تری که شکم شما را باز می‌‌‌‌‌‌کند، درون بدن وارد کند. بعضی از بیماران پس از این عمل درد یا تب مختصری خواهند داشت، ولی معمولا نیاز نیست فرد در بیمارستان بستری شود. تخریب بافت با امواج رادیویی نوعی گرمادرمانی است. درمان‌‌‌‌‌‌های دیگری که از گرما برای از نابودی تومورهای کبد استفاده می‌کنند شامل لیزردرمانی یا مایکروویودرمانی است. استفاده از این روش‌‌‌‌‌‌ها کم‌تر از تخریب بافت با امواج رادیویی رایج هستند.
 
تزریق اتانول از طریق پوست
پزشک از اولتراسوند برای هدایت سوزنی نازک درون تومور کبد استفاده می‌‌‌‌‌‌کند. الکل (اتانول) به‌طور مستقیم در تومور تزریق شده و سلول‌های سرطانی را از بین می‌‌‌‌‌‌برد. از این شیوه یک یا دو بار در هفته استفاده می‌شود. در این روش، معمولاً از بی‌حسی موضعی استفاده می‌كنند ولی در صورتی‌که تعداد تومورها در کبد شما زیاد باشد، نیاز به استفاده از بیهوشی عمومی وجود دارد. معمولاً تزریق، تب یا درد در پی خواهد داشت. پزشک برای تسکین این مشکلات دارو تجویز می‌کند.
 
امبولیزاسیون
برای کسانی‌که نمی‌‌‌‌‌‌توانند از جراحی یا پیوند کبد استفاده کنند استفاده از امبولیزاسیون یا امبولیزاسیون شیمیایی (Chemoembolization) گزینه درمانی مناسبی است. پزشک کاتتر باریکی در یكی از سرخرگ‌های پای شما وارد کرده و کاتتر را به سمت سرخرگ کبدی حرکت می‌‌‌‌‌‌دهد. برای انجام امبولیزاسیون پزشک ذرات کوچکی را در کاتتر تزریق می‌‌‌‌‌‌کند. این ذرات جریان خون درون سرخرگ را مسدود می‌‌‌‌‌‌کنند. بسته به نوع ذرات استفاده شده، انسداد دایمی یا موقتی است. در صورت مسدود شدن جریان خون تومور از سرخرگ کبدی (Hepatic Artery)، تومور از بین می‌رود. اگرچه سرخرگ کبدی مسدود است، بافت سالم کبد، خون را از طریق سیاهرگ باب (Hepatic Portal Vein) دریافت می‌‌‌‌‌‌کند. برای انجام امبولیزاسیون شیمیایی، پزشک پیش از تزریق ذرات کوچک مسدودکننده جریان خون مقداری داروی ضدسرطان (شیمی‌‌‌‌‌‌درمانی) درون سرخرگ تزریق می‌‌‌‌‌‌کند. با مسدود شدن جریان خون، دارو مدت طولانی‌‌‌‌‌‌تری در کبد باقی می‌‌‌‌‌‌ماند. شما باید برای انجام این عمل از آرام‌بخش استفاده کنید ولی معمولاً نیازی به استفاده از بیهوشی عمومی وجود ندارد. به‌طور معمول به مدت 2 تا 3 روز پس از درمان در بیمارستان بستری خواهید شد. امبولیزاسیون معمولاً به درد شکمی، حالت تهوع، استفراغ و تب خواهد انجامید. پزشک برای تخفیف این مشکلات دارو تجویز می‌کند. بعضی از افراد تا چند هفته پس از درمان احساس خستگی شدید می‌کنند.
 
هدف‌درمانی
برخی از افرادی که نمی‌‌‌‌‌‌توانند از جراحی یا پیوند کبد استفاده کنند از داروهایی استفاده می‌کنند که به آنها هدف‌درمانی می‌گویند. سورافنیب (Sorafenib)یا، نکساوار (Nexavar) اولین هدف‌درمانی تأیید شده سرطان کبد بودند. هدف‌درمانی سرعت رشد تومورهای کبد را کاهش داده و علاوه براین مصرف خون آ‌‌‌‌‌‌نها را کم می‌کند. دارو از طریق دهان مصرف می‌‌‌‌‌‌شود. عوارض جانبی احتمالی شامل حالت تهوع، استفراغ، زخم دهان و از دست دادن اشتها هستند. گاهی، فرد دچار درد در ناحیه سینه می‌شود، مشکلات خونریزی دارد و یا دست و پای او تاول‌‌‌‌‌‌ می‌زند. گاهی هم دارو باعث افزایش فشارخون می‌شود. گروه مراقبت‌‌‌‌‌‌های پزشکی فشار خون شما را طی 6 هفته اول پس از درمان به‌طور مرتب اندازه می‌گیرند.
 
پرتودرمانی
در این روش درمانی، از اشعه‌‌‌‌‌‌های با انرژی زیاد برای نابودی سلول‌‌‌‌‌‌های سرطانی استفاده می‌شود. این روش برای تعداد کمی از افراد که نمی‌‌‌‌‌‌توانند از جراحی استفاده کنند، گزینه مناسبی است. گاهی از این روش همراه با شیوه‌‌‌‌‌‌های درمانی دیگر استفاده می‌كنند. همچنین می‌توان از پرتودرمانی برای تسکین درد ناشی از سرطان کبدی که به استخوان منتشر شده، استفاده کرد. 
پزشکان از دو نوع پرتودرمانی برای معالجه سرطان کبد استفاده می‌‌‌‌‌‌کنند. در پرتودرمانی خارجی، پرتوها از دستگاه بزرگی ساطع می‌‌‌‌‌‌شوند. دستگاه اشعه‌ها را به سمت سینه و شکم هدف می‌‌‌‌‌‌گیرد. در پرتودرمانی داخلی، پرتو ناشی از گوی‌‌‌‌‌‌های رادیواکتیو کوچک است. پزشک از کاتتر برای تزریق گوی‌‌‌‌‌‌های کوچک درون سرخرگ کبدی استفاده می‌کند. گوی‌‌‌‌‌‌ها منبع خون تومور کبد را نابود می‌كنند. عوارض جانبی پرتودرمانی شامل حالت تهوع، استفراغ یا اسهال است. گروه مراقبت پزشکی روش‌‌‌‌‌‌هایی را برای درمان یا مهار این عوارض جانبی به شما پیشنهاد می‌کند.
 
شیمی‌درمانی
گاهی از شیمی‌‌‌‌‌‌درمانی در درمان سرطان کبد استفاده می‌كنند. داروها معمولا از طریق رگ وارد بدن بیمار می‌‌‌‌‌‌شوند (درون وریدی). داروها وارد جریان خون شده و به این وسیله در بدن منتشر می‌‌‌‌‌‌شوند. شیمی‌‌‌‌‌‌درمانی در بخش بیماران سرپایی بیمارستان، مطب پزشک یا خانه اعمال می‌شود. به ندرت نیازی به بستری شدن در بیمارستان وجود دارد. عوارض جانبی شیمی‌درمانی وابسته به نوع دارو و مقدار آن است. عوارض جانبی رایج شامل حالت تهوع، استفراغ، از دست دادن اشتها، سردرد، تب و لرز و ضعف است.
بعضی از داروها سطح سلول‌های سالم خون را کاهش می‌‌‌‌‌‌دهند كه بعید نیست با مصرف آن‌ها دچار عفونت شوید، به آسانی خونریزی یا خون‌مردگی پیدا كنید یا دچار ضعف و خستگی شدیدی شوید.
 
شاید بخواهید پیش از شروع درمان، این موارد را از پزشک خود بپرسید :
بیماری در چه مرحله‌ای است؟ آیا سرطان کبد منتشر شده است؟ آیا برای تعیین امکان انجام جراحی نیاز به انجام آزمایش‌های بیش‌تری دارم؟ هدف درمان چیست؟ چه راه‌های درمانی برای من مناسب هستند؟ شما چه درمانی را برای من پیشنهاد می‌‌‌‌‌‌کنید؟ چرا؟ فواید مورد انتظار هر كدام از درمان‌ها چه هستند؟ خطرات و عوارض جانبی هریک از درمان‌هاچه هستند؟ چگونه می‌‌‌‌‌‌توان عوارض جانبی را مهار کرد؟ در صورت نیاز به بستری، چه مدت باید در بیمارستان بمانم؟

نظر دوم: شاید بخواهید پیش از آغاز درمان نظر دومی را راجع به تشخیص بیماری، مرحله سرطان و برنامه درمان دریافت کنید. شاید هم بخواهید مرکز پزشکی را پیدا کنید که تجربه زیادی در مورد درمان افراد مبتلا به سرطان کبد دارد. حتی شاید بخواهید با چندین پزشک مختلف درباره همه راه‌های درمانی، عوارض جانبی آنها و نتایج مورد انتظار صحبت کنید. مثلا می‌‌‌‌‌‌توانید پیرامون برنامه درمانی خود با یک جراح کبد و مجاری صفراوی، سرطان‌‌‌‌‌‌شناس پرتودرمان و پزشک سرطان‌شناس، صحبت کنید.

بعضی نگران این موضوع هستند که شاید پزشكشان در صورت مطرح کردن تقاضای گرفتن نظر دوم ناراحت شود. معمولا عکس این حالت درست است. بیشتر پزشکان از گرفتن نظر دوم استقبال می کنند. نظر دوم را كه گرفتید، شاید پزشک دوم با تشخیص و برنامه درمانی پزشک اول موافق باشد، شاید هم روش دیگری را پیشنهاد دهد. در هر صورت، شما اطلاعات بیشتری به‌دست خواهید آورد و احیانا احساس تسلط بیشتری بر شرایط خود خواهید داشت. در صورتی‌که بدانید، همه گزینه‌‌‌‌‌‌ها را بررسی کرده‌‌‌‌‌‌اید، نسبت به انتخاب خود احساس اطمینان بیش‌تری خواهید داشت.
معمولا جمع‌‌‌‌‌‌آوری مدارک پزشکی و ملاقات با پزشک دیگر مدت زمانی طول می‌كشد. در بیشتر موارد، صرف چند هفته وقت برای گرفتن نظر دوم مشکلی نخواهد داشت. تأخیر در شروع درمان در این حد معمولا باعث کم‌تأثیر شدن درمان نمی‌‌‌‌‌‌شود. برای اطمینان از این موضوع بهتر است درباره این تأخیر با پزشک خود مشورت کنید.

روش‌‌‌‌‌‌های متعددی برای پیداکردن پزشکی جهت گرفتن نظر دوم وجود دارد. شما می‌‌‌‌‌‌توانید نام پزشک متخصص را از پزشک خود، جامعه پزشکی محلی یا استانی، بیمارستانی در نزدیکی محل سکونت خود یا دانشگاه علوم پزشکی منطقه محل زندگی خود بگیرید.
 
مراقبت‌‌‌‌‌‌های حمایتی
سرطان کبد و درمان آن گاه منجر به بروز مشکلات پزشکی دیگری می‌شود. شما می‌‌‌‌‌‌توانید قبل، بعد یا در طی درمان از خدمات حمایتی بهره‌‌‌‌‌‌مند شوید. مراقبت حمایتی نوعی درمان برای مهار درد و سایر علائم بیماری و تسکین عوارض جانبی درمان است و به شما کمک می‌‌‌‌‌‌کند تا بتوانید احساسات ناشی از تشخیص ابتلا به سرطان را تحمل کنید. برای پیشگیری یا مهار این مشکلات و بهبود آسایش و کیفیت زندگی‌تان در طی درمان سرطان می‌توانید از مراقبت حمایتی استفاده کنید.
 
مهار درد
سرطان کبد و درمان آن معمولا منجر به بروز درد می‌شوند. پزشک یا یک متخصص در زمینه مهار درد یكی از این روش‌‌‌‌‌‌های متعدد را برای تسکین یا کاهش درد به شما پیشنهاد می‌کند:
 
داروهای مربوط به درد: معمولا داروها درد را تسکین می‌دهند. (این داروها گاه باعث ایجاد احساس خواب‌‌‌‌‌‌آلودگی یا یبوست می‌شوند، ولی استراحت کردن و استفاده از ملین‌‌‌‌‌‌ها به بیمار کمک می‌كند.)
 
پرتودرمانی:

پرتودرمانی با کوچک کردن توده به تسکین درد کمک می‌کند.
 
بلوک (انسداد) عصبی: 
دراین شیوه پزشک مقداری الکل را به نواحی مجاور اعصاب خاصی در شکم تزریق می‌کند تا درد را متوقف کند.
شاید گروه مراقبت پزشکی روش‌‌‌‌‌‌های دیگری را هم برای تسکین یا کاهش درد پیشنهاد کند. مثلا از ماساژ، طب سوزنی یا طب فشاری (Acupressure) همراه با سایر روش‌‌‌‌‌‌ها استفاده كنند. علاوه براین، می‌توانید آموزش ببینید تا از طریق استفاده از فنون تن‌‌‌‌‌‌آرمیدگی (ریلکسیشن) نظیر گوش دادن به موسیقی با ریتم آرام یا تنفس آرام، درد را تسکین دهید.
 
غمگین بودن و احساسات دیگر
طبیعی است که پس از تشخیص یک بیماری وخیم، شما احساس غم، اضطراب یا سردرگمی داشته باشید. بعضی از افراد صحبت کردن را درباره احساساتشان مفید تشخیص داده‌اند.
 
تغذیه
اهمیت زیادی دارد که به نیازهای غذایی خود قبل، بعد و در طی درمان سرطان توجه کنید. شما به مقدار مناسبی کالری، پروتئین، ویتامین و مواد معدنی نیاز دارید. دریافت موادغذایی مناسب باعث می‌‌‌‌‌‌شود، احساس بهتر و انرژی بیش‌تری داشته باشید. با وجود این شاید خسته باشید، احساس درد کنید یا تمایلی به غذا خوردن نداشته باشید. علاوه براین، شاید به عوارض جانبی درمان نظیر بی‌‌‌‌‌‌اشتهایی، حالت تهوع، استفراغ و اسهال دچار شوید. پزشک شما، کارشناس تغذیه معتبر یا متخصص در مراقبت‌‌‌‌‌‌های پزشکی، توصیه‌‌‌‌‌‌هایی پیرامون روش‌‌‌‌‌‌هایی برای داشتن برنامه غذایی سالم به شما ارائه می‌کند. انجام معاینات پزشکی را و برنامه‌‌‌‌‌‌ریزی دقیق اهمیت زیادی دارد. سرطان کبد و درمان آن معمولا هضم غذا و حفظ وزن مناسب بدن را برای شما دشوار می‌کنند. پزشک، شما را از لحاظ کمبود وزن، ضعف و کمبود انرژی معاینه می‌کند.
 
پیگیری سلامتی بیمار پس از درمان
شما باید پس از انجام درمان برای سرطان کبد به‌طور منظم (مثلا هر سه ماه یکبار) معاینه شوید. انجام این معاینات موجب می‌شود، مطمئن شوید که هرگونه تغییری در وضعیت سلامتی شما تحت‌نظر است و در صورت نیاز معالجه شده است. اگر در فاصله زمانی بین معاینات، مشکلات پزشکی داشتید با پزشک تماس بگیرید. گاهی سرطان کبد پس از درمان عود می‌‌‌‌‌‌کند. پزشک، معاینات لازم را جهت بررسی عود سرطان انجام می‌‌‌‌‌‌دهد. معاینات معمولا شامل معاینات فیزیکی، آزمایش‌‌‌‌‌‌های خون، اولتراسوند، سی.تی.اسکن، یا سایر آزمایش‌‌‌‌‌‌ها است.
 
پزشک افرادی را که از پیوند کبد استفاده کرده‌‌‌‌‌‌اند، از نظر چگونگی عملکرد کبد جدید آزمایش می‌کند.
 
علاوه براین، پزشک به طور دقیق و از نزدیک شما را زیر نظر می‌گیرد تا اطمینان حاصل کند که کبد شما پس‌نزده باشد. افرادی که از پیوند کبد استفاده کرده‌‌‌‌‌‌اند شاید بخواهند درباره نوع آزمایش‌‌‌‌‌‌های لازم برای پیگیری وضعیت سلامتی پس از درمان و زمان انجام آنها با پزشک صحبت کنند.
 
منابع حمایتی: 
اطلاع از ابتلا به سرطان کبد زندگی شما و نزدیکانتان را تغییر می‌دهد. معمولا کنارآمدن با این تغییرات دشوار است. طبیعی است که شما، اعضای خانواده‌‌‌‌‌‌ و دوستانتان برای تحمل احساساتی که پس از تشخیص سرطان به‌وجود می‌‌‌‌‌‌آید، نیاز به کمک داشته باشید. نگرانی در مورد درمان و مهار عوارض جانبی، بستری شدن در بیمارستان و هزینه‌‌‌‌‌‌های مربوط به خدمات پزشکی عادی است و بعید نیست درباره مراقبت از خانواده‌‌‌‌‌‌تان، حفظ شغل یا ادامه فعالیت‌‌‌‌‌‌های روزانه نگرانی‌‌‌‌‌‌هایی داشته باشید.

در ادامه راه‌هایی را که می‌‌‌‌‌‌توانید برای دریافت حمایت از آنها استفاده کنید، مطرح شده است: پزشکان، پرستاران و اعضای دیگر گروه مراقبت‌‌‌‌‌‌های پزشکی‌تان پاسخگوی سؤالات شما در مورد درمان، ادامه کار یا فعالیت‌‌‌‌‌‌های دیگر هستند. مددکاران اجتماعی، مشاوران در صورت نیاز به طرح احساسات و نگرانی‌‌‌‌‌‌هایتان به شما کمک می‌کنند. معمولا مددکاران اجتماعی منابعی برای دریافت کمک‌‌‌‌‌‌های مالی، حمل و نقل، مراقبت در منزل یا حمایت‌‌‌‌‌‌های روحی به شما معرفی می‌کنند.