آيا پرداخت نفقه در دوران عقد، واجب است؟

پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- محمد علي ندائي- در نظام حقوق خانواده در اسلام به موضوع تمکين توجه ويژه اي شده است. دليل اين امر، اهتمام اسلام به عفاف جامعه و نيز استحکام خانواده است. 

رابطه بين نفقه وتمکين
در کتاب هاي فقهي تصريح شده است که تمکين و نفقه، دو حق و وظيفه خانوادگي متقابل زن ومرد نسبت به يکديگر است. به اين معنا که وجوب تأمين نفقه زن ازسوي مرد، منوط به تمکين زن نسبت به مرد است؛ چنان که آيت ا...مکارم شيرازي در مسئله( 2063) توضيح المسائل تصريح مي کند که: «اگر زن در کارهايى که در مسئله پيش گفته شد(موارد تمکين) اطاعت شوهر نکند گناهکار است و حقّ غذا و لباس و منزل و همخوابى او از بين مى رود ولى مَهر او از بين نمى رود.»با اين حال، تمکين زن، مشروط به دادن نفقه ازسوي مرد نيست و زن درصورت ندادن نفقه هم بايد تمکين کند. آيت ا...مکارم شيرازي در پاسخ به استفتايي به اين نکته تصريح مي کند: «سؤال: آيا درست است که اگر شوهر نفقه در شأن همسرش را تامين نکند چه عمداً و چه به خاطر فقر و ... زن مادامي که زن اوست بايد تمکين داشته باشد؟جواب: پرداختن نفقه وظيفه اي است و تمکين وظيفه اي ديگر و تمکين مشروط به پرداخت نفقه نيست ولي زن مي تواند به حاکم شرع مراجعه کرده و حقوق خود را استيفا کند يا جدا شود.» ايشان درباره وجوب تمکين زن درصورت امتناع مرد از پرداخت نفقه هم تاکيد مي کند: «سؤال: عدم تمکين زن، در صورت امتناع مرد از پرداخت نفقه، چه حکمى دارد؟جواب :احتياط واجب آن است که زن از تمکين خوددارى نکند ولى مى تواند با اجازه حاکم شرع از اموال او به مقدار نفقه خود بردارد.»بنابراين اگرزني نافرماني کرد وناشزه شد ،حق نفقه اش ساقط مي شود،البته درصورتي که اين نشوز، ناشي از عذر موجه شرعي نباشد.

نفقه در ايام عقد
با توجه به ارتباط متقابل تمکين ونفقه، سؤالي که دراين جا مطرح مي شود آن است که آيا در دوران عقد که با توجه به عرف جامعه، تمکين تام امکان ندارد، مرد بايد نفقه بدهد يا نه؟ پاسخ اين سؤال بستگي دارد به اين که مقصود از تمکين مستوجب نفقه ، تمکين تام يعني امکان انجام عمل زناشويي است يا اعم ازتمکين تام و ديگر تمتعات (بهره مندي هاي) جنسي است؟ در صورتي که تمکين را اعم از تمکين تام بدانيم، بايدگفت که تامين نفقه زن برمرد لازم است ؛ چون در دوران عقد، امکان تمکين به معناي تمتعات جنسي وجود دارد. اما اگر تمکين رابه تمکين تام محدود بدانيم،دراين صورت تامين نفقه در ايام عقد برمرد واجب نيست.فقها و مراجع عظام درباره صدق تمکين در دوران عقد، دوگونه اظهارنظر کرده اند؛ برخي فارغ ازواقعيت هاي عرفي جامعه که دراين دوران ،تمکين تام ميسر نيست ،فتوا داده و برخي با لحاظ اين واقعيت اظهار نظرکرده اند. در همين زمينه، آيت ا...سيستاني ،پرداخت نفقه در ايام عقد را با توجه به اين که عرفاً زمينه تمکين تام فراهم نيست، واجب نمي دانند و در پاسخ به استفتايي چنين فتوامي دهند: «پرسش: آيا پرداخت نفقه زوجه اي که در عقد بستگي [دوران عقد] تمکين تامّ نمي کند بر زوج لازم است ؟پاسخ: چنانچه مقصود، زماني است که دختر هنوز به خانه شوهر نرفته چنانچه شرط شده که زن مي تواند تمکين تامّ نکند ولو از باب شرط ارتکازي[عرفي] ناشي از تعارف بر او تمکين تام لازم نيست وشوهر، هم که شرط عدم انفاق در اين مدت کرده ولو از همان باب شرط ارتکازي انفاق بر او هم واجب نيست.»از فتواي آيت ا... سيستاني چنين برداشت مي شود که ايشان، تمکين تام را معيار وجوب نفقه مي دانند ،ازاين رو درايام عقد که تمکين تام ميسرنيست ،پرداخت نفقه را هم برمرد واجب نمي دانند.