«شکاف جنسیتی» در ایران بالاتر از عربستان است؟!

به گزارش پارس به نقل از فرجام، مجمع جهاني اقتصاد (WEF)، بنيادي غيردولتي و بين‌المللی، مستقر در ژنو سوئيس است که بررسی کیفیت و شیوه‌های «روند جهانی شدن» از اهداف اصلی این مجمع می‌باشد.

این مجمع از سال2006 به طور سالانه اقدام به انتشار  گزارشی از شکاف جنسیتی در جهان(The Global Gender Gap Report) می‌کند. این گزارش اکنون به عنوان شاخصی برای بررسی تبعیض جنسیتی در سطح جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این شاخص چهار زیربخش دارد، که میزان برابری دو جنس(زن و مرد) در محورهای اقتصادی، سلامت، آموزش و تحصیلات و اثرگذاری سیاسی را مقایسه و بررسی می‌کند.

شاخص شکاف جنسیتی عددی بین صفر و یک است که هرچه این رقم بالاتر باشد دلالت بر شکاف کمتر جنسیتی و هرچه پایین تر باشد دلالت بر شکاف بیشتر جنسیتی دارد.

به گزارش خبرنگار اجتماعی فرجام، مشارکت زنان و مردان در نیروی کار، میزان درآمدهای متوسط هر جنس، درصد هر جنس در مشاغل رده بالاو رده پایین، نرخ سواد و موقعیت آموزشی زنان در سطوح اولیه، ثانویه و سطح دانشگاهی و تعداد زنان در پارلمان و کابینه و میزان واقعی حضور زنان در این پست ها از محورهای اصلی این زیر بخش‌ها هستند.

طبق گزارش 2014(گزارش نهم) این مجمع که مقایسه بین 142 کشور صورت گرفته است، در سال جاری 10کشوری که در بالاترین سطوح برابری جنسیتی قرار دارند عبارتند از: ایسلند، فنلاند، نروژ، سوئد، دانمارک، نیکاراگوئه، رواندا، ایرلند، فیلیپین و بلژیک. رتبه برخی کشورها در این شاخص عبارت است از: آمریکا۲۰، انگلیس۲۶، اسپانیا۲۹، اوکراین۵۶، تایلند۶۱، چین۸۷، هند۱۱۴، قطر۱۱۶، ترکیه۱۲۵، عربستان۱۳۰ و ایران 137 .

یمن در این گزارش به عنوان کشوری شناخته شده که بیشترین نابرابری بین زن و مرد را دارد.

در همین راستا دکتر مریم اردبیلی، پژوهشگر حوزه‌ی زنان در این رابطه گفت: بررسی تبعیض جنسیتی در این کنگره، هرساله به منظور کاهش این گپ جنسیتی بین تمام کشورهای دنیا محاسبه شود.

وی افزود: شاخص‌گذاران این مجمع ادعا دارند که بدون در نظر گرفتن سطح توسعه یافتگی کشورها این شاخص را تعیین می‌کنند.

این استاد دانشگاه اظهار داشت: این شاخص دارای ایرادات کارشناسی و نقص زیادی است.

در هیچ جای این شاخص، مقوله فرهنگ لحاظ نشده است.

دکتر اردبیلی با اشاره به اهمیت فرهنگ و اثرگذاری فرهنگی فرد در جامعه گفت: در این شاخص علاوه بر اقتصاد و سلامت، تحصیلات و مشارکت سیاسی هم لحاظ شده اما هیچ نگاهی به فرهنگ و مباحث «فرهنگی-اجتماعی» و «فرهنگی-تربیتی» نشده است.

وی تصریح کرد: تأثیر فرهنگی زنان و مردان و مقایسه ی آن ها با هم اصلا در هیج بخشی از این شاخص دیده نمی‌شود؛ درحالیکه ما عقیده داریم که عمده تأثیر گذاری زنان در جامعه، مربوط به ابعاد فرهنگی و تربیتی می باشد. ولی در این شاخص‌گذاری این مقوله اساساً دیده نشده است.

وی گفت: در کشورهای برتر این شاخص شاید ابعاد اقتصادی و سیاسی بالا باشد اما بی‌شک ابعاد همسری و مادری و درکل نقش فرهنگی آن زن بسیار کمرنگ شده است.

تهدید نسل سازی از اثرات منفی این شاخص است

آینده پژوه حوزه زنان و خانواده همچنین افزود: یکی از آیتم های مهم در شاخص گذاری توسعه یافتگی حتی با دیدگاه غربی باید حتماً لحاظ شود، بحث نگاه به آینده(future study) است. « نسل سازی» و سهم زنان و مردان که زیرشاخه ی این مطالعات می‌باشد نیز در این ایندکس بررسی نشده است.

این پژوهشگر گفت: اساساً به نظر می رسد سهم انسانی در نسل سازی برای آینده رو به کاهش است و «نسل‌سازی» در مسیر توسعه جای خود را به فناوری، رسانه و نهادهای اجتماعی می‌رساند و سهم پدری و مادری به مرور کم‌رنگ می‌شود.

اردبیلی ادامه داد: در نسل های گذشته والدین هم‌زمان با رشد فرزندان در کنار آن‌ها بودند و در ساختار تربیتی آن‌ها دخالت مستقیم داشتند اما الان این جایگاه را با نقش‌های اجتماعی تقسیم کرده‌اند. و چون سهم زنان بسیار کم‌رنگ شده است، این موضوع بسیار برجسته شده است.

وی گفت: توسعه به ما می‌گوید ما باید فرصت های شغلی بیشتری را ایجاد کنیم و زنان را بیشتر به این مسیر سوق دهیم، و باید دغدغه‌ی آنها در منزل کمتر شود تا حداکثر انرژی را در مسیر توسعه صرف کنند.

مدیر‌کل سابق امور زنان و بانوان استان شیراز گفت: وقتی یک موضوع شاخص جهانی شود، در واقع متولیان آن سعی در جهت‌دهی جوامع به سمت و سویی خاص دارند و به دنبال کاهش این گپ با ایجاد خط مشی مورد نظر خودشان هستند.

وی در ادامه گفت: وقتی آن ها در این شاخص فرهنگ و تربیت را لحاظ نکرده‌اند و نقش‌های تربیتی مرد و زن را در این شاخص جای نداده‌اند، به مرور این فرهنگ سازی در کشورها اتفاق می افتد، که اهمیت فرهنگ و مقوله‌ی تربیت بسیار کم و نزدیک به صفر است.

وی تصریح کرد: این دیدگاه سعی دارد به ما القا کند که اگر در کشورتان یک نفر نماینده ی زن را بیشتر کنید، بسیار ارزشمندتر از سی میلیون زن است که «مادری» بهتری را انجام می دهند. بنابراین نخبگان کشورها به سمتی حرکت خواهند که اولویت‌های فرهنگی و بومی خود را کنار گذاشته و اولویت های این شاخص را تحقق ببخشند.

در نحوه ی محاسبه‌ی محورهای شاخص نیز ایراداتی وجود دارد

این پزشک با انتقاد از منفعت‌طلبی سیاسی در این گزارش بیان کرد: اغلب کشورهای مسلمان در پایین ترین رده های این ایندکس قرار دارند و کشورهای غیر مسلمان بالاتر هستند. این یعنی شاخص هایی که اسلام برای تعالی انسان‌ها (کرامت و ارزش انسان) دارد موجب افت اجتماعی آن‌ها می‌شود و این رویکرد به تمام مردم دنیا القا می کند که بیشترین تبعیض و گپ بین جنسیتی در بین مسلمانان وجود دارد، که این امر موجب دلزدگی به این دین می‌شود.

وی با اشاره به وضعیت نگران‌کننده‌ی مشارکت اجتماعی-سیاسی و ارزش زنان در عربستان گفت: تمام زنان عربستان سعودی می توانند ادعا کنند که در حداقل احترام و مشارکت اجتماعی قرار دارند و این‌که عربستان در این ایندکس در جایگاه بالاتری نسبت به ایران قرار دارد  مانند یک طنز سیاسی است.

اردبیلی ضمن اعلام سطح بالای تحصیلات زنان ایرانی و درصد بالای امید به زندگی در بانوان ایرانی گفت: کشورهای بسیار زیاد دیگری هم هستند که از لحاظ توسعه و حتی سطح سواد زنان کمتر از پنجاه درصد هستند، با این حال مشاهده می‌کنیم که در جایگاه بالاتر از ایران قرار می گیرند و این اشتباهات محاسباتی موجب افت اجتماعی و سیاسی ایران در مجامع بین المللی می‌شود.

نخبگان این موضوع را بررسی کنند

این استاد دانشگاه با اشاره به کشوری که بزرگترین کشتار نسلی جهان در آن اتفاق افتاده است گفت: کشور رواندا که بزرگترین کشتار نسلی جهان در آن اتفاق افتاده جزو ده کشور اول قرار گرفته است و این موضوع نشان از دقت پایین این شاخص دارد، بنابراین نخبگان و پژوهشگران باید با نگاه کارشناسی این شاخص را بررسی کرده و با بررسی نقاط قوت و ضعف آن، ابعاد و اثرات جهانی آن را مورد پژوهش قرار دهند. در همین راستا برگزاری کنفرانس‌های جهانی در دقت بیشتر این شاخص تأثیرگذار خواهد بود.

مریم اردبیلی در ادامه گفت: قبل از هرکاری باید نگاه متحجرانه و التقاطی که در بسیاری از کشورهای اسلامی وجود دارد و شأن زنان را کاهش می‌دهد، اصلاح شود تا فرصت سوء‌استفاده‌ی بیگانگان را فراهم نکند.

آیا باید زنان و مردان در همه‌ی نقش ها برابر یکدیگر باشند؟

عضو شبکه هپاتیت کشور همچنین گفت: فلسفه و هویت اصلی گپ بین جنسیتی در جهان به‌درستی تبین نشده و نباید این شکاف باید به‌طور کامل صفر شود؛ این موضوع نه فقط با نگاه دینی ما بلکه از تمام نگاه‌های پست مدرن هم در تمام جهان به تفاوت جنسیتی قائلند.

وی با ذکر نگاه مردمحورانه در این شاخص افزود: که مهمتر از همه اینکه این نگاه توسعه طلبانه کاملاً مرد محورانه است به ترتیب که هویت زن است که باید با شاخص‌های مردانه تغییر کند و زن باید مرد شود تا به اولویت های این شاخص نزدیک شود.و این یعنی به رسمیت نشناختن ارزش‌های زنانه.

این پژوهشگر با ذکر این موضوع که رتبه ی بالا در این شاخص ملاک خوشبختی نیست، گفت: باید دید که زنان کشورهایی که در جایگاه‌های بالای این ایندکس قرار گرفته اند، واقعاً احساس خوشبختی می کنند؟ مثلاً زنان رواندایی که رتبه ی بالایی دارند واقعاً در این چند سال اخیر خوشبخت‌تر شده‌اند؟ فضایی که اکنون از این کشورها مشهود است، نشان‌دهنده‌ی احساس خوشبختی در زنان این کشورها نیست و پژوهش های کیفی دلیلی بر این مدعاست.