مدّت‌ها باید بگذرد تا بفهمند مُرده اند

سیدناالاستاد مرحوم علامه طباطبایی (رضوان الله علیه) می‌فرمود: خیلی‌ها اصلاً بعد از مرگ نمی‌فهمند که چطور شده است! مدّت‌ها باید بگذرد تا بفهمند مُرده اند، لذا دفعتاً می‌بیند صحنه عوض شد.

آنهایی که می‌دیدند الآن اینجا نیستند و اینهایی که اینجا هستند اینها نمی‌شناسد. نه اینجا را می‌شناسند و نه افراد را می‌شناسند. بعد از مدّت‌ها تازه می‌فهمند مُرده اند. لذا اینکه در قبر به این مُرده می‌گویند «أنّ الموت حقٌّ» یعنی تو مُردی بدان این مرگ حق است، ما هم می‌میریم. این را برای دیگران نمی‌گویند که موعظه باشد، چون این تلقین میّت مستحب است ولو هیچ کس هم نباشد و فقط آن مُلقِّن باشد. باید به این بیچاره گفت این حالتی که به تو دست داده حالت موت است. بدان این مرگ حق است «حقٌّ» یعنی «موجودٌ»، حق در نظام عالَم ثابت است، مرگ در نظام عالم ثابت است، پیش از تو هم مُرده اند بعد از تو هم می‌میرند و تو الآن مرده‌ای «أنّ الموت حقّ».

به ما هم که گفته اند شما شب‌های جمعه یا غیر جمعه در فرصت‌های مناسب حالا اختصاصی به روز و شب جمعه ندارد بروید قبرستان، چرا که قبرستان مدرسه است. بسیاری از ماها نمی‌دانیم اصلاً قبرستان رفتن برای آ‌ن درس‌گیری است خیال می‌کنیم برای آمرزش اموات است البته آمرزش اموات و موعظه هم در آن هست.

حضرت آیت الله جوادی آملی، درس اخلاق 91/8/4

تصویر:
پیکر مطهر علامه در منزلشان. علامه حسن زاده آملی و آیت الله جوادی آملی هم در تصویر دیده می شوند.