پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- سید مرتضی حسینی- رییس جمهور روزگذشته و درهفتصدوپنجاه‌وسومین جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی  با انتقاد از آنچه که تحت عنوان «پایان‌نامه فروشی» و یا «کپی‌برداری متون علمی» از آن یاد می‌شود، گفت:« شان علمی کشور به هیچ وجه نباید زیر علامت سوال قرار گیرد و لذا دستگاه‌های مرتبط باید برای مقابله با این گونه اقدامات فعال شوند». دغدغه ای که دکتر روحانی  مطرح کرد، زخم کهنه ای است که در سال های اخیر به عفونت رسیده و در فرآیند پیشروی خزنده خود کالبد نظام آموزش عالی کشور را فراگرفته است. زخمی که اگر به هنگام و به شکلی موثر درمان نشود چه بسا کلیت این کالبد حساس را با تهدید جدی مواجه سازد.

سودای علم آموزی و سوداگری علم فروشان
این روزها بازار فروش پایان نامه ها و مقاله های علمی داغ تر از همیشه است؛ بازاری که گرمای آن به قیمت سرد شدن انگیزه و امید کسانی تمام می شود که همه ی وقت و دغدغه ی خود را صرف تولید و توسعه ی علم و دانش می کنند.

اگر سری به خیابان های اطراف دانشگاه های معتبر کشور بزنیم (خیابان انقلاب تهران نمونه معروف این مورد است) شاهد تجارت آشکار مبتنی برتقلب و رونویسی هستیم. فروش تحقیق و پژوهش های علمی، سفارش مقالات علمی جهت چاپ در مجلات علمی-پژوهشی و فروش پایان نامه، بازار فعالی را تشکیل داده است. جنبه مجازی این بازار در اینترنت، خود دنیایی فراخ و پر پیچ و خم است که در آن هرکس می تواند با مراجعه به یکی از سایت های بی شمار که بدین منظور طراحی شده اند و با پرداخت پول به کالای علمی خود دست یابد. کالایی که در واقع قرار است نشان دهنده میزان تسلط فرد نسبت به رشته ای باشد که قصد فارغ التحصیلی از آن یا ارتقا علمی را دارد!

این فاجعه زمانی پررنگ تر می شود که بدانیم بسیاری از مجلات خارجی هم با توجه به گرایش روزافزون نظام دانشگاهی ایران به ثبت مقالات، به این تجارت پرسود روی آورده اند. آن ها نیز در ازای دریافت مبالغی بعضا گزاف اقدام به چاپ و یا صدور تاییدیه مقاله برای متقاضیان می کنند.نبود ساز و کاری قانونی همراه با ضمانت اجرای واقعی برای رویارویی با متخلفان و بازاریاب های ماهر در زمینه ی فروش پایان نامه ها و تولیدهای علمی تا جایی است که گویی این امر شکلی رسمی به خود گرفته است.

البته چندی پیش «اسماعیل قادری فر» مدیرکل دفتر حمایت و پشتیبانی پژوهشی و فناوری وزارت علوم، از شکل گیری کمیته ی اخلاق پژوهشی در این وزارتخانه به منظور ایجاد راهکارهای قانونی برای رویارویی با سرقت های علمی و جرایم پژوهشی همچون فروش پایان نامه، مقاله و غیره خبر داد.

آماده سازی و فروش پایان نامه به دانشجویان با سرقت از منابع و تولیدهای علمی دیگران تا جایی رواج یافته است که مورد توجه و واکنش مجامع دینی کشور نیز قرار گرفته است.در سال های گذشته آیت الله «صافی گلپایگانی» از مراجع بزرگ تقلید در پاسخ به پرسشی درباره ی این نوع از خرید و فروش تولیدهای علمی اظهار داشت: این عمل در صورتی که موجب ورود ضرر و زیان اجتماعی یا شخصی به افراد و اختلال امور یا معرفی غیر صالح به جای صالح بشود، جایز نیست.

چرایی معضل فروش علم در کشور
 میل افسارگسیخته به مدارج علمی بدون تلاش در این مسیر، باعث شده است تا بسیاری از افراد تلاش کنند تا از راه های بدون دردسر و زحمت به تهیه ی مقاله و تولیدهای علمی بپردازند.

در این زمینه « امان الله قرایی مقدم» جامعه شناس در گفت وگوی خود با خبرگزاری ایرنا خاطر نشان کرد: متاسفانه مدرک گرایی در کشور بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است و پایان نامه فروشی و خرید پایان نامه نیز جزیی از این مدرک گرایی است.با این وجود نمی توان در رواج این معضل علمی در کشور جهت اتهام را فقط به طرف دانشجویان نشانه گرفت؛ چرا که کمبود اعضای هیات علمی و استادیار در دانشگاه ها خود می تواند یکی دیگر از دلایل رواج چنین امری در جامعه باشد.

این استاد دانشگاه با اشاره به کمبود مدرس در دانشگاه ها و اینکه استاندارد نظارت بر پایان نامه ها برای هر استاد در هر ترم دو پایان نامه است، گفت: با توجه به اینکه هر استاد در نیمسال تحصیلی، ۶ تا هفت پایان نامه در اختیار می گیرد، احتمال اینکه نظارت کمتری به دلیل نبود وقت بر آن داشته باشد زیاد می شود.

دغدغه مدنظر رییس جمهور، زخم کهنه ای است که در سال های اخیر به عفونت رسیده و در فرآیند پیشروی خزنده خود، کالبد نظام آموزش عالی کشور را فراگرفته است

 فروش تولیدهای علمی کشور  پیامدهای ناگواری برای فضای علمی کشور به همراه خواهد داشت؛نخستین پیامد منفی فروش دستاورد های علمی و فکری دانشجویان و مدرسان دانشگاه، خدشه دار شدن حیثیت نظام آموزشی کشور است که در آینده می تواند سیر صعودی پیشرفت علمی در کشور را متوقف سازد. این وضعیت همچنین باعث ایجاد حس بی اعتمادی در میان محققان کشور می شود؛ زیرا فرد محقق نمی تواند نسبت به امنیت دستاورد علمی و فکری خود در آینده اطمینان داشته باشد.

راهکارهای روشن اما مهجور
یکی از راهکارهای مقابله با این معضل شناسنامه دار کردن پایان نامه ها و ایجاد وبسایتی جامع و مرجع با نرم افزاری هوشمند است که همه ی پایان نامه های دانشگاهی در آن ثبت شوند و امکان ردیابی اطلاعات در آن وجود داشته باشد.

تصویب قوانینی که دارای ضمانت اجرای لازم برای برخورد با متخلفان باشد، می تواند یکی از اقدام های موثر برای حل معضل موجود در فضای علمی کشور به شمار رود. اگر چه قوانین شرعی ما نیز تکلیف افرادی را که به سرقت اموال خصوصی دیگران می پردازند مشخص کرده است.

با توجه به اینکه فروش کار دیگران دزدی و حد آن در شرع اسلامی مشخص است، بنابر این برای فردی که مقاله ی دیگران را با نام خود چاپ می کند نمی توان عنوانی غیر از دزد به کار برد و این افراد باید مجازات شوند.کاربردی کردن تحقیق های دانشجویی و توجه بیشتر به مضامین و محتوای این تحقیق ها به لحاظ کشش و جذابیت نیز می تواند سبب انگیزه برای پژوهشگران باشد که خود به تولید علم بپردازند.

یکی دیگر از عواملی که به رواج پدیده ی فروش پایان نامه و مقاله های علمی در جامعه منجر شده است، خلأ قانونی در برخورد با دفاتر تهیه ی آنها است. از این رو مسوولان باید با تدوین یک قانون حقوقی بتوانند نحوه ی برخورد با این مراکز و افراد را به شیوه ای شفاف بیان کنند.

بار سنگین مسئولیت اساتید و غفلتی نامطلوب
اگرچه نمی توان به صورت مطلق، مقالات علمی و رساله هایی که در دوران گذشته در نظام دانشگاهی کشور تولید می شد را خالی از ایراد و تقلید و تقلب دانست اما روشن است که با افزایش افسارگسیخته حجم دانشجویان و مراکز آموزش عالی در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری از میزان کیفیت و صحت این تولیدات به نحو قابل توجهی کاسته شده است. اساتیددانشگاه هم به عنوان اولین و مهم ترین فیلتر نظارتی در این فرایند،باتوجه به کثرت دانشجویان و مشغله های علمی و غیرعلمی خود عموما ترجیح می دهند از موشکافی و به اصطلاح  مته به خشخاش گذاشتن در مسئله ای به ظاهر معمولی اما سرنوشت ساز بپرهیزند.

 این در حالی است که اساتید دانشگاه در خط مقدم مبارزه با این پدیده نامطلوب قرار دارندو نحوه برخورد آنان با این منکر علمی، قطعا در کاهش میزان آن موثر خواهد بود. تعمیق و اختصاص وقت کافی برای رساله ها و مقالات تولید شده توسط دانشجویان عاملی است که دانشجو را به تلاش بیشتر و انجام کاری جدی ترغیب می کند. اما اگر دانشجویان به این نتیجه تلخ برسند که اساتید بیشتر به دنبال پرکردن رزومه کاری خود بوده و نظارتی در حدرفع تکلیف بر تدوین رساله ها دارند طبیعی است که برای خلق یک اثر قابل تامل و بدیع زحمتی نکشند و به تهیه آن از آشفته بازار فروش پایان نامه ها بسنده کنند.

ایران پول جامعه خرید و فروش درمان رییس جمهور علم و دانش فناوری کارشناسی ارشد وزارتخانه