جنگل های ایران در معرض نابودی، چه باید کرد؟

به گزارش پارس به نقل از شهرخبر، از گذشته های دور تا کنون شاعران و داستان سرایان ایران زمین همواره در مدح نواحی سرسبز و پر دار و درخت شعرها سروده اند و داستان سرایی ها کرده اند و همین مساله نشان از پیوند عمیق ایرانی ها با فضای سبز و درختان دارد. در واقع ریشه ارتباط و علاقه انسان به گیاهان و درختان از سال های بسیار دور و شاید از دوران انسان های اولیه نشات می گیرد.

در طول تاریخ استفاده از گیاه مسیر تکاملی و اشتقاق علمی گسترده ای داشته است. در این راستا از زمان مهاجرت قوم ماد به فلات ایران، به گوته تاریخ مردم این سرزمین همواره در توسعه فضای سبز و کاشت گیاهان کوشا بوده اند به طوری که روزگاری ایران به نام کشور گل و بلبل شهرت داشت که البته با داشتن ۴ فصل و جنگل ها و مراتع بسیار این مساله چندان دور از ذهن نیست.

بر اساس آمار سه میلیون و چهار صد هزار هکتار جنگل در دامنه های شمالی کوه های البرز و استان های ساحلی دریای خزر وجود دارد. مساحت جنگل های دیگر که پراکنده درسایر نقاط کشور هستند تا سه میلیون هکتار است.

از این جنگلها تنها ۱،۳ میلیون هکتار برای بهره برداری صنعتی قابل استفاده است، بقیه جنگل ها به سبب کمبود در نگاهداری درست و یا آسیب های طبیعی مورد بهره برداری نیستند.

براساس اسناد و مدارک موجود، ایران از زمان باستان تا آغاز قرن هیجدهم دارای جنگل های بسیار و گوناگون بود. پهنه جنگل های موجود در ایران با مرزهای کنونی در زمان هخامنشیان به بیش از ۱۶ میلیون هکتار می رسید.

از بین بردن جنگل های ایران از زمان حمله مغول آغاز گشت و به ویژه در سه قرن گذشته به بالاترین مرتبه خود رسید. در زمان قاجار بین سالهای ۱۲۸۱ و ۱۲۹۱ نزذیک به ۱۳۰ هزار تن ذغال چوب از بریدن درختان جنگلی ایران تولید شد و به خارج از کشور صادر شد.

در سال های اخیر نیز جنگل ها و به اصطلاح قدیمی ها دار و درخت مورد بی مهری فراوان قرار گرفته اند تا جایی که خطر نابودی آنها را تهدید می کند.

هر روز هزاران اصله درخت در جنگل ها و مناطق حفاظت شده قطع می شوند و در۵۰ سال اخیر یک سوم جنگل های ایران نابود شده اند. بر اساس نظر کار شناسان و مسئولان در این سال ها بین شش تا ۱۲ میلیون هکتار جنگل طبیعی و ۲ / ۵ میلیون هکتار جنگل دست ساز از بین رفته اند.

آمار جدید اما می گوید، در هر ثانیه ۳۶۰ متر مربع از سطح جنگل ها و مراتع کشور تخریب می شود. به بیان دیگر در هر پنج سال یک میلیون هکتار از جنگل های ایران نابود می شود یا سالانه یک و نیم درصد از جنگل های ایران از دست می رود. اگر این روند ادامه یابد در ۶۰ سال آینده اثری از جنگل های امروزی ایران باقی نخواهد ماند.

درحال حاضر با تخریب ۳۳ درصد از جنگل های ایران، وسعت ۱۸ میلیون هکتاری این جنگل ها به ۴/۱۲ میلیون هکتار کاهش یافته است و سهم هر ایرانی از جنگل به ۲/۰ هکتار یعنی یک چهارم میزان جهانی آن (۸/۰ هکتار) رسیده است که این آمار حاکی از فقر و کمبود شدید کشور در این زمینه است. کشور ایران درحال حاضر بین ۵۶ کشور دارای جنگل در جهان‏ ، مقام چهل و پنجم را داراست.

بر پایه گزارش کارشناسان فائو (سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد) چنان چه سطح جنگل های یک کشور از ۲۵ درصد خاک آن کمتر شود آن کشور از نظر وضعیت محیط زیست انسانی در وضعیت بحرانی به سر می برد. این درحالی است که سطح پوشش جنگل و مرتع در ایران ۵/۷ درصد از مساحت کشور است. حال با این شرایط، اجرای طرح ملی نهضت سبز نیز چندان جدی گرفته نشده است.

در حال حاضر مساحت مناطق چهارگانه طبیعی (مناطق حفاظت شده پارک ملی، آثار طبیعی و پناهگاه های حیات وحش) در ایران تنها ۴۸/۴ درصد از کل سرزمین است. درحالی که طبق استانداردهای جهانی حداقل سطح این مناطق باید معادل با ۱۰ درصد از مساحت هر سرزمین باشد.

قاچاق سوخت، ساخت و سازهای عمرانی مانند خانه سازی و جاده سازی، بیماری و آفت از مهمترین عواملی هستند که جنگل های ایران را تهدید می کنند.

به این ترتیب است که همه این عوامل دست به دست هم داده اند تا در ۵ دهه اخیر به طور متوسط سالانه ۱۰۰ هزار هکتار از جنگل های کشور تخریب شود یا کیفیت خود را از دست بدهند و با کاهش سطح جنگل ها در این دوره زمانی، از ۱۸ میلیون هکتار به ۱۴ میلیون هکتار کاهش بیم آن می رود که درآینده ای نه چندان دور بخش عظیمی از اراضی کشور تبدیل به بیابان شوند.

نابودی جنگل ها و درختان در حالی است که حتی کودکان مقطع ابتدایی نیز به نقش درختان در کاهش آلودگی هوا واقفند و می دانند درختان دی اکسید کربن جذب می کنند و اکسیژن بیرون می دهند.

از منافع ارزشمند پوشش گیاهی و جنگل ها اما « حفظ خاک» است. جنگل ها و درختان، از سیلاب جلوگیری می کنند؛ چرا که با ریزش باران روی برگ ها و شاخه های درختان، از سرعت آن کاسته می شود و خاک جنگل هم پوشیده از شاخ و برگ گیاهان و درختان پوسیده است که آب را به خوبی جذب می کنند و جویبارهایی با آب زلال به وجود می آورند. افزون بر این، ریشه گیاهان و درختان، از فرسایش خاک در برابر باد و باران محافظت می کند.

البته درختان کارکردهای مهم دیگری هم دارند که در این میان می توان از جذب پرتوها، جذب گرد و غبار، تولید فیتونسید، تعدیل آب و هوا و حتی کاهش آلودگی صوتی به عنوان کارایی های درختان نام برد.

با این تفاسر درختان همچنان قطع می شوند، جنگل ها ویلا می شوند و جاده ها احداث می شوند اما محیط زیستی ها به فکر نیستند و مردم هم از یاد برده اند طبیعت چه نعمت بزرگ خدادای است.