آلودگی صوتی پایتخت در آستانه بحران

به گزارش پارس به نقل از مهر، چشمانت را ببندیدی و گوش بسپاری به صدای این شهر، تنها بوق ماشین می شنوی و غرش موتورسیکلت ها. صدایی که در چهار دیواری خانه هم امانی ازآن نیست. صوت دائمی است. این هیاهو و شلوغی. شاخصه این شهر است و پیدا کردن گوشه دنج و آرام آرزوی هر شهروند.

بوق ماشینها بیمارمان کرده، سردرد و زخم معده کمترین ارمغان صداهای این شهر است برای ساکنانش است. برخی کارشناسان نیز افزایش پرخاشگری در میان پایتخت نشینان را از عوارض آلودگی صوتی در تهران می دانند. موضوعی که یوسف رشیدی  مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران نیز آن را تایید می کند و می گوید: وضعیت آلودگی صوتی پایتخت از مرز هشدار به اضطرار رسیده و دیگر وقت آن رسیده برنامه جامعی برای کاهش آلودگی صوتی تدوین و اجرایی شود.

خودروها و موتورسیکلتها عامل اصلی آلودگی صوتی 

آلودگی صوتی را می توان به هر نوع صدای ناخواسته ای که باعث بر هم زدن آرامش و تمرکز افراد در حین انجام کار می شود عنوان کرد. عمده ترین منابع سر و صدا در محیطهای شهری ناشی از وسایل حمل و نقل است  که عمدتا به سه گروه اصلی ترافیک جاده ای، ترافیک هوایی، ترافیک ریلی تقسیم می شوند. در این بین سر و صدای ناشی از وسایل حمل و نقل جاده ای شامل موتورسیکلت، ماشینهای سواری، ماشینهای سنگین و نیمه سنگین سهم عمده ای در تولید آلودگی صوتی شهرها بخصوص شهر تهران دارند.

سهم متهمان اصلی آلودگی صوتی در ایجاد هیاهوی پایتخت

در شهر تهران ۲۵ درصد وسایل حمل و نقل جاده ای را موتورسیکلت ها تشکیل می دهند که صدایی نزدیک به ۸۳ دسیبل در فاصله ۱۰ متری خود تولید می کنند ۶۰ درصد وسایل حمل و نقل جاده ای را خودروهای سواری در بر می گیرد که در بین آنها خودروی پیکان طبق اندازه گیری های بعمل آمده صدای۸۱.۶ دسیبل را در فاصلة ۷.۵ متری، تولید می کند.   با توجه به اطلاعات حاصله در شرکت کنترل کیفیت هوا در خیابانها و اتوبانهای شهر تهران نزدیک به ۴۷.۸ درصد خودروهای سواری صدایی بالاتر از ۸۱ دسیبل ایجاد می کنند در حالیکه استاندارد آلودگی صوتی برای خودروهای سواری ۷۴ دسیبل است.

تهران در صدر شهرهای پر سر و صدای جهان

دومین منبع صدا بعد از خودروهای سواری در حال حاضر موتورسیکلت ها هستند که اگزوز آنها  بدون استفاده از سایلنسر صدایی بیش از  ۹۰ دسیبل ایجاد می کند. در مناطق مرکزی شهر تهران تعداد موتورسیکلت ها به مراتب بیشتر است و با توجه به تردد بیش از ۳ میلیون خودرو در شهر تهران این  شهر از لحاظ آلودگی صوتی در صدر کشورهای جهان قرار می گیرد.

با اندازه گیریها و مدلسازیهای انجام شده توسط واحد مدیریت و پایش آلودگی صدا، مقادیر تراز صدا در بدنه بزرگراههای تهران در دوره روز حدود ۷۰  الی ۸۰ دسیبل آ است  که ۱۵ دسیبل از حد مجاز مناطق مسکونی یعنی ۵۵ دسیبل آ بالاتر است. این وضعیت برای مراکز درمانی و آموزشی بسیار بغرنج تر است. بزرگراهها بعلت تردد تعداد خودرو بیشتر و سرعت بالاتر، دارای آلودگی صوتی بالاتری هستند. بر پایه همین اطلاعات میزان تراز صدا در ده سال گذشته ۸ الی ۹ دسیبل آ افزایش پیدا کرده است.

در نقشه های مدلسازی نزدیک به ۱۷۰۰ مرکز آموزشی و درمانی در ۲۰ منطقه شهرداری تهران در معرض آلودگی صوتی بالاتر از حد مجاز قرار دارند. بر پایه آمار تحلیل شده توسط این واحد، ۷۶ درصد مراکز درمانی و ۳۲ درصد مراکز آموزشی دارای آلودگی صوتی بالاتر از حد مجاز، در شرایط بحرانی آلودگی صوتی قرار دارند. یعنی میزان آلودگی صوتی آنها بیش از ۱۵ دسیبل آ از حد مجاز فراتر است. کاهش این میزان تراز صدا بسیار مشکل و در بعضی موارد غیر ممکن است.

میزان آلودگی صدای موتورسیکلت های در حال تردد طی سنجش های بدست آمده توسط شرکت کنترل کیفیت هوا برابر با ۸۳ دسیبل آ است، در حالی که میزان حد مجاز باید ۷۷ دسیبل آ باشد. میزان تراز صدای اگزوز موتورسیکلت های موجود بطور متوسط ۹۲ دسیبل آ است که طبق استاندارد باید به ۸۶ دسیبل آ برسد.

۱۰منطقه پر سر و صدای تهران

براساس آخرین بررسی ها از وضعیت آلودگی صوتی پایتخت آلوده ترین قسمت شهرها از لحاظ آلودگی صوتی، مناطق مرکزی و پرترافیک، مناطق جنوبی و پرجمعیت بویژه مناطقی که ریل راه آهن از آنها می گذرد یا در مسیر پرواز هواپیماها قرار دارند، است.

رشیدی نیز در این رابطه بیان اینکه بررسی ها نشان می دهد مراکز آموزشی در کلانشهرها از گزینه های اصلی هستند که در معرض آلودگی صوتی قرار دارند، ادامه می دهد: در تهران ۹۵ درصد مراکز درمانی در معرض آلودگی صوتی بیش از حد مجاز قرار دارند.

مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران اضافه می کند: در شهر تهران بالغ بر ۴۰ بزرگراه وجود دارد که عبور و مرور خودروها در این بزرگراه ها و صدایی که تولید می کنند، مهم ترین عامل آلودگی صوتی است که در بسیاری مواقع آلودگی صوتی در این محل ها به ۷۵ تا ۸۵ دسی بل می رسد، بنابراین می توان گفت شهروندانی که منازل مسکونی آنها در اطراف بزرگراه هاست از لحاظ آلودگی صوتی در شرایط بحرانی قرار دارند.
به گفته رشیدی براساس بررسی های صورت گرفته طی ۱۰ سال گذشته میزان متوسط آلودگی صوتی در تهران ۸ تا ۹ دسیبل افزایش پیدا کرده است.

آخرین گزارش از وضعیت آلودگی صوتی در پایتخت نشان می دهد: به ترتیب ده منطقه پر سر و صدای شهر تهران ۶،۱۰،۱۱،۱۲،۷، ۱۳،۳، ۱۹،۱۸ و ۲ هستند که با توجه به تعداد و سرعت خودروها در این مناطق، مقدار کیلومتر پیمایش خودروها و توزیع نوع آنها، در هر منطقه و میزان اتوبانهای موجود این تقسیم بندی انجام شده است.

رشیدی با تاکید بر اینکه تهران در کشور رتبه اول آلودگی صوتی را از آن خود کرده است، تاکید کرد: آلودگی صوتی در شهر تهران ۱۵ تا ۲۵ دسیبل فراتر از حد مجاز بوده و این به معنای شرایط اضطرار آلودگی صوتی است.

آلودگی صوتی شهروندان را پیر می کند

ساده ترین و ملموس ترین عارضه ای که صدای آزاردهنده برای انسان به ارمغان می آورد، کاهش قدرت شنوایی است، از دیگر اثرات ناطلوب سر و صدا ناراحتی عصبی، خارش، انعقاد رگهای خونی، سکته قلبی، فشار خون بالا، سردرد، کج خلقی، سوء هاضمه، زخم معده، بی نظمی بیوشیمیایی و سایر عوارض را می توان نام برد.

مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران با بیان این که یک گوش سالم ارتعاشاتی را می شنود که فرکانس آن بین ۲۰ تا ۲۰ هزار هرتز باشد به مهر می گوید: مهم ترین تاثیر آلودگی صوتی، سرعت گرفتن روند پیری در انسان است، آلودگی صوتی عمر مفید شهرنشین ها را به طور قابل ملاحظه ای کاهش می دهد. چنانچه فردی به طور مداوم طی هشت ساعت در معرض سر و صدای بالای ۷۰ دسی بل قرار گیرد، فشار خون وی ۵ تا ۱۰ میلی متر جیوه افزایش پیدا می کند.

راهکارهای ایستادگی در مقابل آلودگی صوتی

نگرانیها درخصوص افزایش آلودگی صوتی در پایتخت کار را به جایی رساند که پروژه دیوارهای صوتی در تعدادی از بزرگراههای شهرمان به اجرا گذاشته شد، راهکاری که امتحان خود را در بسیاری از شهرهای دنیا که با معضل آلودگی صوتی دست به گریبان بوده اند پس داده، اما اجرای آن بسیار هزینه بر است.

نصب هر دیوار صوتی بسته به طول آن گاه تا ۱.۵ میلیارد تومان هزینه می برد این در حالیست که بزرگراه های شهر از جمله بزرگراه شهید همت نیازمند نصب دیوار صوتی است.

رشیدی در این رابطه توضیح می دهد: بزرگراه های کردستان، حکیم و چمران سه بزرگراه پایتخت هستند که در گام اول دیوار صوتی در آنها نصب شده است و با توجه به نقش ۲۰ درصدی در کاهش آلودگی صوتی منطقه نصب دیوار صوتی در بزرگراه های در حال ساخت شکل گرفته است بطوری که اکنون بزرگراه طبقاتی صدر مجهز به دیوار صوتی شده اند.

راهکارهای مدیریتی و کنترل در منبع صدا، تبدیل به احسن کردن خودروهای فرسوده، جلوگیری از تردد شبانه خودروهای سنگین در خیابانهای فرعی، ۳ الزام گذراندن استانداردهای محیطی آلودگی صوتی توسط سازندگان خودرو، مدیریت ترافیک، ساماندهی مشاغل مزاحم و انتقال سریع کارخانجات صنعتی به خارج از شهر، تعیین محدوده های لازم در خارج از محدوده شهر جهت انتقال مراکز تولید کننده آلودگی صوتی، استفاده از طراحان و مهندسان ترافیک درخصوص طراحی فضای مناسب برای پارکینگ، احداث پارکینگ بیشتر برای جلوگیری از ترافیک، عدم صدور مجوز احداث اماکنی که حتی درصد کمی ایجاد آلودگی صوتی دارند در داخل محدوده شهری، نهادینه کردن فرهنگ عدم تولید آلودگی صوتی، جانمایی و پراکنش مناسب کاربریهای شهری و رعایت نحوه دسترسی آنها، طراحی سطوح کاربریها بر اساس میزان تولید آلودگی صوتی، سازماندهی مناسب پلان ساختمان، ساماندهی حاشیه شهر و تقویت آن جهت جذب مراکز تولید آلودگی صوتی به لحاظ جمعیتی، مکانی، دسترسی و… از دیگر پیشنهادات رشیدی برای کاهش آلودگی صوتی در پایتخت است.

رشیدی تاکید می کند: استاندارد آلودگی صوتی پایتخت نیازمند بازنگری است چرا که منابع انتشار آلاینده صوت و نحوه انتشار و میزان آنها به مراتب نسبت به گذشته تغییر کرده لذا باید استاندارد آلودگی صوتی بازنگری شده و برای کاهش الودگی صوتی برنامه عملی تدوین شود تا دستگاه ها براساس ضوابط تعیین شده در برنامه در جهت کاهش الودگی صوتی اقدام کنند.

او ادامه می دهد: برنامه جامعی که برای کاهش الودگی هوا تدوین شده و راهکارهای کاهش الودگی هوا در ان تاکید شده برای کاهش الودگی صوتی پایتخت نیز باید برنامه جامع تدوین شود راهکارها و منابع کاهش آلودگی صوتی در آن لحاظ شود و به مرحله اجرا در آید.

تهیه نقشه های صوتی در پایتخت

بر اساس قوانینی که در سال ۲۰۰۲ توسط ۱۵ عضو اتحادیه اروپا به تصویب رسید تا سال ۲۰۰۷ باید تمامی شهرهای دارای جمعیتی بالغ بر ۲۵۰ هزار نفر، جاده هایی با میزان تردد بیش از ۶ میلیون خودرو در سال، ریلهای قطار با تردد بیش از ۶۰ هزار قطار در سال و فرودگاههایی با بیش از ۵۰ هزار پرواز در سال  بایدنقشه های صوتی داشته باشند و تا سال ۲۰۰۸ باید در طرحهای تفصیلی خود این نقشه ها را در جهت کاهش آلودگی صوتی استفاده کنند. نقشه های صوتی می بایست هر ۵ سال تکرار شود.

در تهران نیز نقشه های صوتی برای مناطق ۱،۲، ۳،۴، ۶،۷، ۸،۹، ۱۰،۱۱،۱۲و۱۳ در سالهای گذشته و تهیه نقشه های صوتی برای مناطق ۵،۱۷ و ۱۸ در سال جاری تهیه شده است که بر اساس آن تعدادمراکز آموزشی خارج از حد استاندارد در ۱۲ منطقه نامبرده ۷۶۱ است. تعدادمراکز درمانی خارج از حد استاندارد در ۱۲ منطقه نامبرده ۱۹۱ است.

    تهران چه زمانی آرام می گیرد

به گفته رشیدی دیوارهای صوتی نصب شده کاهشی در حد ۱۰-۱۵ دسیبل را ایجاد کرده اند ودر طول روز ساعات ۷-۸ صبح و ۵ تا ۸ بعد از ظهر بدلیل رفت و آمد بیشتر و اوج ترافیک تراز صدا بالاتر است وتهران در ساعات نیمه شب یعنی ۱۱ شب تا ۶ صبح تراز صدای پایین تری نسبت به سایر ساعات دارد و روزهای جمعه نیز تراز صدا پایین تر است.

طی ۱۰ سال گذشته میزان متوسط آلودگی صوتی در تهران ۸ تا ۹ دسیبل افزایش پیدا کرده است و به گفته مسئولان به مرز بحران رسیده است که اگر چاره ای برای آن اندیشیده شود شاید روزی بیاید که کمیته اضطرار برای آلودگی صوتی در پایتخت تشکیل شود و شهر را برای کمی آرامش تعطیل کنند.