سیاست مطلوب ارزی بررسی می‌شود

به گزارش پارس ، دنیای اقتصاد در دی ماه سال جاری، سومین دوره از همایش های سالانه خود تحت عنوان کلی « همایش سیاست‎ های پولی و چالش های بانکداری و تولید» را با محوریت بررسی « سیاست های ارزی مطلوب برای اقتصاد ایران» برگزار می کند. « مسعود نیلی» ، مشاور اقتصادی رییس جمهور و « محمد هاشم پسران» ، اقتصاددان سرشناس ایرانی و گزینه نوبل اقتصاد سال جاری در این همایش دیدگاه های خود را در خصوص مسائل کنونی در بازار کشور و مسیر بهینه سیاست گذاری ارزی در آینده مطرح خواهند کرد. دو دیدگاه به نوسان های ارزی چالش فعلی در سیاست گذاری ارزی کشور از سال ۱۳۸۹ و پس از آن شروع شد که به دنبال یک دوره چندساله « تثبیت نرخ اسمی ارز» و وضع برخی از محدودیت ها بر مبادلات ارزی و تجارت نفتی، بازار ارز در ایران دچار نوسان زیادی شد و قیمت ها نیز یک مسیر نوسانی و افزایشی را در پیش گرفتند.

این روند تا پایان بهار سال جاری ادامه داشت، اما با روی کار آمدن دولت جدید و بهبود فضای روانی، نرخ ارز از اوایل تابستان به بعد روند باثبات تر و متمایل به کاهشی را طی کرد تا در نرخ های کنونی ۳۰۰۰ تومانی در اوایل پاییز به ثبات رسید و نوسان وارد دامنه بسیار محدودی شد. در این دوره و در واکنش های مثبت و منفی صورت گرفته به روند قیمت در بازار آزاد، کارشناسان کشور نیز به موضع گیری در خصوص جهت مطلوب تغییرات و سیاست گذاری بهینه ارزی پرداختند. برخی از کارشناسان، کاهش بیشتر نرخ ارز را با توجه به شرایط اقتصادی کشور، رخدادی منفی قلمداد کردند و در مقابل، گروهی دیگر معتقد بودند نرخ دلار در اقتصاد ایران باید تا سطوح پایین تری کاهش پیدا کند.

نرخ ارز و چالش سیاست گذاری در یک دسته بندی کلی، اقتصاد ایران را می توان تحت تاثیر دو گروه از عوامل بررسی کرد. عوامل درونی که با تصمیمات سیاست گذاری اقتصادی داخلی مشخص می شود و عوامل بیرونی که بیشتر در ارتباط با حوزه دیپلماسی است. گفته می شود خصوصا در بازارهایی مثل بازار ارز، نقش عوامل بیرونی و چشم انداز روابط آینده کشور، می تواند اثرگذاری بالایی داشته باشد.

با وجود برخی از امیدواری ها با روی کار آمدن دولت جدید در خصوص گشایش روابط دیپلماتیک و بهبود شرایط اقتصادی، برخی از کارشناسان معتقدند در شرایط کنونی اقتصادی کشور وجود عنصر « نااطمینانی» همچنان پررنگ است. به عنوان مثال، با وجود اینکه تحریم های وضع شده علیه ایران، محدودیت هایی را برای دسترسی کشور به بازارهای جهانی ایجاد کرده است، اما در شرایط فعلی، نشانه هایی در خصوص احتمال کاهش محدودیت ها در آینده دیده می شود.

با این حال با قطعیت نمی توان در خصوص میزان بهبود شرایط تصویری را مشخص کرد و زمان خروج از وضعیت فعلی نیز بر کسی روشن نیست. در این موقعیت، سیاست گذاری برای نرخ ارز بیش از هر چیز اهمیت یافته و بازار ارز، با تحولات بسیاری می تواند، روبه رو شود که اهمیت سیاست گذاری را بیشتر می کند. به عنوان مثال، در ماه گذشته به نظر می رسید بازار « علامت های امیدوارکننده» از بهبود شرایط دریافت کرده و فشارهایی برای کاهش نرخ ارز وارد شد. این علامت ها در جهت کاهش نرخ ارز عمل کرد، هر چند علامت های بسیاری نیز ممکن است بازار را در جهت افزایش نرخ تحت فشار بگذارد. واکنش مناسب چیست؟ کارشناسان معتقدند یکی از مهم ترین سوالات پیش روی سیاست گذاری اقتصادی کشور، « واکنش مناسب به رویدادهای ارزی جاری و آتی» است.

یعنی چه واکنشی باید در قبال هر یک از تحولات احتمالی آینده صورت بگیرد و جهت مطلوب نرخ ارز از دیدگاه سیاست گذار، چگونه باید باشد تا به بهبود اقتصاد اقتصادی کشور کمک کند. توجه به این موضوع خصوصا از آن جهت ضروری است که عدم قطعیت های زیاد کنونی، اثرات زیادی روی بازار ارز (به دلیل آینده نگری که در ماهیت بازار وجود دارد) به جای می گذارد. در این زمینه، برخی از کارشناسان به روندهای پیشین و به ویژه، به دو تجربه سیاست گذاری در گذشته کشور اشاره می کنند که یکی از آنها با فشار مثبت و دیگری با فشار منفی روی جهت تغییرات بهای ارز همراه بوده است. یکی تجربه سیاست گذاری تثبیتی در دهه ۸۰ که به کاهش نرخ اشتغال زایی و تضعیف رقابت پذیری اقتصاد ایران (با کاهش نرخ حقیقی ارز به دلیل تعدیل نشدن نرخ اسمی با تورم) منجر شد. تجربه دیگری که مورد بحث قرار می گیرد، روند کاهش قابل ملاحظه نرخ ارز پس از قطعنامه ۵۹۸ بود که البته پایداری چندانی نیز نداشت، و مجددا قیمت به سطوح قبلی خود پس از این رخداد بازگشت.

مواردی از این دست و مقایسه آنها با شرایط فعلی، این سوال مهم را مطرح می کند که « سیاست گذاری مناسب در ماه های آینده در خصوص بازار ارزی ایران چه می تواند باشد؟ » فراخوان برای بحث ارزی در مهرماه سال جاری، مسعود نیلی، اقتصاددان و مشاور اقتصادی رییس جمهور، فراخوانی برای بحث کارشناسی در خصوص نرخ ارز را در « سرمقاله روزنامه دنیای اقتصاد» مطرح کرد. نیلی در این سرمقاله که در تاریخ ۱۴ مهر سال جاری منتشر شد، با اشاره به موضع گیری ارزی بانک مرکزی در قبال مسیر قیمت دلار در بازار، به دو « رویکرد» در مواجهه با این وقایع اشاره و با توجه به مبانی استدلالی آنها، سوالاتی را در این خصوص مطرح کرده بود. به گفته مشاور اقتصادی رییس جمهور، « حساسیت شرایط عمومى کشور به اندازه ای هست که ایجاب کند همه کسانى که نظرات قابل طرحى دارند، براى ارائه « پاسخ مسوولانه» و رسیدن به بهترین راه حل هاى ممکن و حتی الامکان همگرا؛ حرکت کنند. نیلی همچنین به نظریات اقتصادی مطرح در خصوص نرخ ارز اشاره و سه نوع رفتار نرخ و سه نوع عامل اثرگذار بر نرخ ارز را مطرح کرده بود. نیلی یکی از شرکت کنندگان در همایش سال جاری « دنیای اقتصاد» است که قرار است دیدگاه و پاسخ خود به سوالات موجود را در سخنرانی خود مطرح کند. سخنران دیگر این همایش، محمدهاشم پسران، اقتصاددان برجسته کشور و یکی از سرشناس ترین چهره های آکادمیک اقتصادی ایران در محافل جهانی است که از وی به عنوان یکی از شانس های دریافت نوبل اقتصاد سال جاری نیز نام برده می شد.

پسران در گفت وگویی که چندی پیش با « دنیای اقتصاد» انجام داده بود، با ارائه بخشی از دیدگاه های خود در خصوص سیاست های ارزی، توصیه هایی را نیز برای ایجاد ثبات و رشد در اقتصاد کشور مطرح کرده بود. محور اصلی اظهارات پسران در این گفت وگو را بحث های ارزی تشکیل می داد و قرار است در همایش دی ماه دنیای اقتصاد، مشروح دیدگاه ها و موضع گیری های این چهره اقتصادی در خصوص مباحث ارزی کشور ارائه شود. پسران در گفت وگو با « دنیای اقتصاد» ، یکی از اولویت های مهم بانک مرکزی را « سیاست گذاری صحیح برای حرکت به سمت ایجاد بازار ارز تک نرخی» اعلام کرده بود، هر چند افزوده بود که « رسیدن به بازار ارز تک نرخی» ممکن است قدری زمانبر باشد. وی با اشاره به اینکه « نرخ برابری ریال به دلار در میان مدت قطعا براساس تئوری برابری قدرت خرید تعیین می شود» افزوده بود: « بنابراین اصلا منطقی نیست که نرخ تورم داخلی برای چندین سال حداقل ۱۰ درصد بیشتر از میانگین جهانی باشد، بعد هم بخواهیم با اجبار نرخ برابری ریال به دلار را ثابت نگه داریم. » علاقه مندان می توانند برای شرکت در همایش و کسب اطلاعات بیشتر به سایت http: //events. den. ir مراجعه کنند یا با شماره تلفن ۳۴-۸۷۷۶۲۴۳۰ تماس بگیرند.