دعوای شاعر و غیرشاعر

به گزارش پارس ، این شاعر که از داوران نخستین دوره جایزه « کتاب سال غزل» است، در گفت وگو با ایسنا، درباره نام هایی که به جریان های مختلف غزل امروز می دهند، گفت: این جریان ها و نام گذاری ها فقط از این جهت قابل اعتناست که کسانی را که حالت تدافعی نسبت به غزل دارند و خودشان هنوز درگیر نام گذاری ها هستند، درگیر کرد، اما از جهت هایی به جریان واقعی غزل آسیب رساند؛ زیرا باعث شد بسیاری از شاعرانِ تازه کارتر، به طور کاذب و مقطعی مطرح شوند و از سوی دیگر، شاعرانی را که شعرهای شان روزآمدتر و پویاتر بود، فقط به دلیل این که روی غزل شان نام گذاری نداشتند، به حاشیه راند.

او افزود: شاعرانی مثل حسین منزوی که واقعا غزل را چند پله جلوتر برده اند، روی شعرشان اسم نگذاشته اند و مثلا اگر نام « غزل نو» روی بعضی از این غزل ها بود و هست، نشان دهنده این است که غزل هم به موازات قالب های دیگر در مجموعه « شعر نو» و شعر امروز قرار دارد، اما نام گذاری های اخیر باعث می شوند غزل سرایانی که غزل واقعی امروز را می گویند، گاهی به این جریان ها متهم شوند و معمولا شاعرانِ واضع این جریان ها، با روش های تئوریک، خودشان را در شعر محدود می کنند و معمولا آثار نئوکلاسیکی ارائه می کنند که فقط نامی نو دارند و در همان چیزی که خودشان وضع کرده اند، مصداق کاملی ندارند.

جعفری آذرمانی ادامه داد: یادم می آید یک بار مقاله ای مفصل درباره یکی از این جریان ها منتشر شد که در آن از شاعرانِ واضعِ آن جریان یک بیت مثال زده شده بود و غزل من به طور کامل به عنوان مثال آن جریان آمده بود. در جای دیگر کسی آمد و در مطلبی مفصل تر ذیل عنوانِ همان جریان، شعر و حتا خود مرا متهم کرد. درواقع من باید جوابِ آسیب های اسمی را می دادم که دیگران گذاشته بودند. از سوی دیگر باید توجه داشت که ممکن است منِ شاعر، روزی بخواهم فقط از تنهایی بنویسم، اما کلمه جدیدی در شعرم نباشد و با همان واژه های همیشگی بنویسم. نمی توان گفت کار این شاعر، مثلا چون کلمه تکنولوژیکی ندارد، امروزی نیست. به نظر من شعری که مخاطب امروز آن را به عنوان بازتاب تمایلات و مشکلاتش می فهمد، شعر امروز است.

او سپس درباره صحبت هایی که مبنی بر پایان عمر غزل و مرگ این قالب شعری مطرح می شود، گفت: درواقع سال هاست که چنین صحبت هایی به طور جدی مطرح نمی شود و اگر گاهی چنین سخنانی گفته می شود، بازگویی همان مطالب چند دهه پیش است. به هر حال غزل هست. من که دارم با شما صحبت می کنم، غزل سرا هستم و همین حالا حداقل ۱۰ نفر از دوستان جوانم غزل می گویند. اتفاقا در این سال ها بیش تر به غزل پرداخته شده است. شاید در نسل حسین منزوی غیر از چند غزل سرای معدود کسی را نداشتیم، اما الآن مثال های متعددی داریم.

جعفری آذرمانی اضافه کرد: افرادی که گاهی حرف هایی را درباره مرگ غزل بازگو می کنند، سلیقه شان در غزل، اصلا امروزی نیست و هنوز هم که هنوز است، فکر می کنند غزل حتما عاشقانه است. البته این رویکردشان خالی از تنگ نظری و سیاست ورزی نیست؛ زیرا می خواهند بگویند که برای مسائل اجتماعی امروز نمی شود غزل گفت، اما این نوع غزل ها گفته می شود و این گونه افراد فقط خودشان را از خواندن و فهمیدن این آثار محروم می کنند، وگرنه غزل راه خود را ادامه می دهد.

او در ادامه گفت: به نظر من، خیلی از مسائل ما به علت تنگ نظری است. مشکل ما امروز با متشاعران است؛ نه شاعران. درنهایت شاعران می دانند که اصل شعریت است، اما در این میانه متشاعران می خواهند بگویند، ما هم کسی هستیم و دعوا راه می اندازند.

جعفری آذرمانی همچنین درباره اهمیت مخاطب برای غزل امروز، گفت: شعر را نمی توان برای در و دیوار خانه گفت. قطعا مخاطب برای شاعر مهم است و شاعر غزل سرا بیش تر به مخاطب فکر می کند. در این زمینه غزل حتا از قالب های دیگر قابلیت بیش تری دارد. به نظر من، مخاطب آن قدر هم به این که این شعر غزل است، یا سپید، فکر نمی کند؛ به این فکر می کند که این شعر حرفی برای گفتن دارد و رگه هایی از اندیشه در آن هست، یا نه.

او اضافه کرد: اگر بتوانیم بفهمیم چه کسی شاعر است و چه کسی نیست، مهم تر است. دعوای اصلی دعوای سپید و غزل نیست، دعوای غیرشاعر با شاعر است. امروز دغدغه اصلی این است که کسانی که شاعر نیستند، از کسانی که شاعرند، انتقاد می کنند. علاوه بر این، من کسانی را هم دیده ام که به سبک های قدیمی و تکراری غزل و قصیده می گویند و سپیدسرایان را نفی می کنند.

این شاعر سپس درباره تأثیر « جایزه مستقل کتاب سال غزل» بر غزل امروز، گفت: خوبی این جایزه مستقل بودن آن است. البته بسیاری از شاعرانی هم که از امکانات دولتی استفاده می کنند، می خواهند شعرشان منتشر و دیده شود. وقتی رسانه دیگری ندارند، چه کنند؟ در طول دو دهه اخیر بسیاری از مجله های خصوصی، غزل را بایکوت کردند، ولی کسی به آن ها خرده نگرفت.

او افزود: در بررسی شعر یک دهه بسیار دیده ام که نویسنده مطلب، شعر را فقط شعر سپید می داند، ولی من همیشه سعی کرده ام در این گونه مطلب ها که بررسی مقطعی وضعیت شعر است، شاعران سپیدسرا را هم در کنار شاعران غزل سرا بیاورم و این نکته مهمی است.