از نامه احمدی‌نژاد ناراحت شدم اما احترامش را حفظ کردم

به گزارش پارس به نقل از تسنیم، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و نهاد آموزش عالی کشور از جمله نهاد های مهم و تاثیرگذار در بدنه جامعه محسوب می شود. در جامعه جوان ما اهمیت و جایگاه این نهاد به دلیل ارتباط با بخش عظیمی از جامعه مهمتر و حساس تر است و تصمیمات و سیاست های آن در جامعه ملموس تر است. وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در دولت دهم به دلیل رویکردها و سیاست گذاری ها به یکی از پرخبرترین وزارتخانه های دولت تبدیل شد. بر آن شدیم پس از پایان کار دولت دهم با سکاندار این وزارتخانه در دولت که اکنون روزهای نسبتا آرام و دور از هیاهویی را در دفتر کار خود در دانشکده مکانیک دانشگاه علم و صنعت ایران می گذارند گفت وگویی درباره آن روزهای پرکار داشته باشیم.

مشروح گفت وگوی تفصیلی خبرگزاری تسنیم (بخش اول) با کامران دانشجو وزیر علوم، تحقیقات و فناوری دولت دهم درباره مسائل مهم آموزش عالی و چالش هایش در وزارت علوم دولت دهم را در ادامه می خوانید:

تسنیم: آقای کامران دانشجو بعد از وزارت، مشغول چه کاری هستید؟

دانشجو: دانشگاه، درس و دانشجو، در حال حاضر کلاس هایی با دانشجویان دکتری و کارشناسی ارشد دارم. البته ارتباطم با دانشگاه قبلاً هم قطع نبود، تدریسم را در دانشگاه داشتم، همان زمانی که مسئولیت هم داشتم ارتباطم با دانشگاه قطع نبود. جلسات گروه را هم می آمدم، یک کلاس هم داشتم البته الان کمی بیشتر شده است. دانشجوی دکترای جدید نگرفته بودم که امسال سه دانشجوی دکتری هم گرفتم، دانشجوی ارشد هم به دلیل نداشتن وقت نمی گرفتم که در حال حاضر گرفته ام و مشغول کار تدریس و تحقیقات دانشگاهی هستم.

تسنیم: از موقعی که مسئولیت وزارتخانه را تحویل دادید تا الان مسئولیتی به شما پیشنهاد شده است؟

دانشجو: خیر

تسنیم: به هیچ عنوان؟

دانشجو: خیر، نبوده است.

تسنیم: تصمیم دارید همچنان استاد دانشگاه باشید و به این حرفه ادامه دهید؟

دانشجو: من قبلا هم کارم همین بوده است. بیست و چهار سال است که کارم این است. من در این محیط بوده و هستم و به این شغل افتخار می کنم. تدریس و تحقیقات کاری است که دوست دارم. از ابتدا به آن علاقه مند بودم و از سال ۱۳۶۸ در این زمینه فعالیت می کردم، از حالا به بعد هم تلاشم این است که این کار را با عشق به اسلام و ایران و مردم عزیز این سرزمین انجام دهم. این مسئولیت بزرگی است و من هم تلاش می کنم آن طور که در شأن یک معلم است انجام دهم.

تسنیم: در وزارت علوم به چه اقدامات و فعالیت هایی دست زدید؟

دانشجو: کار اساسی که انجام شد این بود که دانشگاه به ماموریت اصلی خودش بازگشت. قاعده این است که دانشگاه در طول نظام باشد و نه در عرض نظام، برخی تلاش ها در دوره دوم خرداد در این راستا بود که دانشگاه در عرض نظام قرار گیرد و دانشگاه را هم این گونه ارزشیابی و ارزش گذاری کنند. یعنی اینکه دانشگاهی استقلال دارد که در عرض نظام باشد یا در تقابل با نظام با قرار گیرد. ما سعی کردیم این گفتمان را تغییر دهیم چون دانشگاهیان و دانشجویان این گونه نیستند، البته این مساله از بیرون خط داده می شد و در داخل هم عده ای دانسته و عده ای هم ندانسته به آن دامن می زدند. موضوع دیگر این بود که برخی می خواستند دانشگاه ها تبدیل به مراکز سربازگیری برای آنهایی که خود را ژنرال می پنداشتند، شوند.

این ژنرال ها می توانستند، ژنرال های اقتصادی، یا ژنرال های جناحی و سیاسی و غیره باشند. درحالی که مأموریت دانشگاه این نیست، دانشگاه باید در طول نظام تعریف شود و برای نظام کادرسازی می کند نه برای جناح یا ژنرال های خود خوانده آنها. این هم یکی از کارهای اساسی دیگری بود که سعی شد در این دوره انجام شود. یعنی دانشگاه در جایگاه و ماموریت اصلی خودش قرار گیرد.

وقتی چنین رویکردی ایجاد شد و دانشگاه در طول نظام قرار گرفت قطعاً به ماموریت و جایگاه اصلی خودش بر می گردد و جنبش دانشجویی، فعالیت سیاسی و آزادی در دانشگاه به طور صحیح تعریف می شود. بر همین اساس استقلال دانشگاه نیز به شکل صحیحی تعریف می شود.

تعریفی که برخی درباره استقلال دانشگاه داشتند و ارزش گذاری آن در عرض نظام مورد قبول نیست. دانشگاه مستقل و آزادی و نشاط سیاسی باید تعریف شود. فرهیختگی و جنبش دانشجویی با تاریخچه ای که در مقابل استکبار داشته است حتماً در طول نظام تعریف می شود. علی رغم تمام سنگ اندازی هایی که صورت می گرفت دانشگاه و جنبش دانشجویی و مأموریت دانشگاه باز تعریف شد و گفتمان غالب دانشجویی و جامعه دانشگاهی بیش از پیش و همسو با مردم گفتمان دین و دغدغه دین داری شد.

اما مأموریت اصلی دانشگاه بحث تعلیم و تربیت است. دانشگاه باید مولد علم باشد آن هم علم مفید نه علم برای علم و نه تحقیقات برای تحقیقات، بلکه علم و تحقیقات و پژوهش برای حل مشکلات کشور. در این مدت تلاش شد ارتباطمان را با صنعت تا حدودی برقرار کنیم تا دانشگاه و صنعت ارتباط خوبی دراین حوزه پیدا کنند و به واسطه تعریف درست دانشگاه در حوزه کاربرد، مشکلات مملکت حل شود.

سعی شد تولید علم به تولید علم مفید تبدیل شود و در راستای پروژه هایی که با صنعت تعریف می شد تولید علم صورت گیرد. به این ترتیب نه تنها تولید علم صورت گرفت بلکه جهش عظیمی ایجاد شد و جمهوری اسلامی ایران در منطقه به مقام اول تولید علمی دست یافت در حالی که قرار بود در ۱۴۰۴ این رتبه راکسب کنیم، این موضوع ۱۴ سال زودتر رخ داد و خیلی سریع ما به این جایگاه دست یافتیم. منظور من از ما « مجموعه آموزش عالی، دانشگاه ها، پژوهشگاه ها، دانشگاه های دولتی و غیرانتفاعی است» .

آمار و ارقام موجود در پایگاه های ISI و اسکوپوس نشان می دهد که در طول ۴ سال به چه میزان تولید علم دست یافتیم. ISI و اسکوپوس دو پایگاه استنادی مهم در جهان هستند که در زمینه تولید علم به آن استناد می شود. مهم تر از این ارقام جهت گیریی بود که در رویکرد دانشگاه ایجاد شد.

تسنیم: در مورد جذب اساتید و چگونگی آن توضیح دهید؟ چه شاخص هایی در جذب اساتید مدّنظر بود؟

دانشجو: تا اینجا بحث از تولید علم بود. تولید علم، دانش یک ملت را افزایش می دهد، اما بینش و تربیت نیروی انسانی نیز به همان اندازه مهم است. در نظام جمهوری اسلامی دانشگاه ها باید دانشمند با بینش اسلامی و تربیت دینی تحویل جامعه دهند. برای این کار باید عناصر دانشگاه بینش اسلامی داشته باشند. حضرت امام فرمودند تا عناصر دانشگاه اسلامی نشوند دانشگاه اسلامی نمی شود.

اگر اساتید و اعضاء هیأت علمی دانشگاه ها را مؤثرترین عنصر ندانیم حتماً یکی از عناصر مؤثر دانشگاه اساتید و اعضاء هیأت علمی آن هستند. مگر می شود در دانشگاه تربیت اسلامی صورت گیرد در حالی که عناصر اسلامی نباشند؟ ! و بینش این عناصر بینش اسلام ناب محمدی (ص) نباشد. از طرفی باید علوم انسانی و منابع و سرفصل های آن بازنگری می شد. باید به نظریات اسلامی حداقل به صورت تطبیقی در کنار دیگر نظریات در علوم انسانی پرداخته می شد. این کار باید هر ۵ سال یک بار انجام شود اما سال های سال بود که چنین اقدامی صورت نگرفته بود.

در بحث جذب اساتید هم سیاست هایی به اسم استقلال دانشگاه وجود داشت که این مسأله هم تا حدودی انحصاری شده بود و در این دوره یعنی در دولت نهم و دهم سعی شد این انحصار شکسته شود. تلاش شد مراحل جذب اساتید شفاف گردد.

در بحث جذب اساتید نگاهی وجود داشت که می خواست آن را ارزش و هنجار نشان دهند و آن این بود که برای عضو هیأت علمی شدن فقط تخصص و علم کافیست و نباید کاری به بینش فرد داشت. در حالی که دانشگاه محل تعلیم و تربیت است و پر واضح است که از فرد سکولار نمی توان تربیت اسلامی خواست و انتظار داشت، هر چند علامه روزگار باشد. من قائل به این بودم و هستم که عالم بودن اصل است. یعنی کسی که می خواهد به عنوان استاد دانشگاه استخدام شود باید حتماً از نظر علمی بسیار قوی باشد ولی در کنار آن یک اصل مکمل وجود دارد و آن مبانی فکری و جهان بینی فرد است.

متأسفانه در دوره ای که انحصار بود این گونه عمل می کردند که علم و مسائل جناحی را به جای علم و بینش اسلامی مدنظر قرار می دادند. که این برای دانشگاه سم بود؛ الان هم اگر دوباره آن رویکرد یعنی نگاه سیاسی و جناحی حاکم شود سم مهلک برای دانشگاه محسوب می شود. در یک دوره چهارساله حدود ۲۰ هزار عضو هیات علمی جدید جذب شد.

با همان اصول علمی و تربیتی حدود ۲۰ هزار عضو هیات علمی جدید جذب شد یعنی اینکه که استادی که جذب می شود هم باید از نظر علمی بسیار قوی باشد هم از زیر بنای بینشی و تربیتی بهره کافی داشته باشد. زیرا نظام ما یک نظام اعتقادی و فکری است و استاد دانشگاه این نظام باید به مبانی نظام، آرمان های امام، مبانی انقلاب، آرمان ها و ارزش های آن پایبند باشد.

متأسفانه همان هایی که مبانی اسلامی و بینش اسلامی را برای معلم دانشگاه مؤلفه مورد توجه نمی دیدند مسائل جناحی را به دقت دنبال می کردند و در جذب اساتید دخالت می دادند. اما در دوره چهارساله اخیر مسائل جناحی هیچ دخالتی در جذب و به کارگیری اعضاء هیأت علمی نداشت و شاخص های اصلی دانش و بینش اسلامی بود.

تسنیم: در ارتباط با تحصیلات تکمیلی خیلی تبلیغ می شد که کیفیت پایین آمده و فقط ظرفیت پذیرش بالا رفته است؟

دانشجو: در بعد تحصیلات تکمیلی تعداد دانشجویان ما دو برابر شد. توسعه تحصیلات تکمیلی از اساسی ترین اقداماتی بود که در این دوره چهارساله پیگیری شد تا متقاضیان بیشتری جذب شوند. در این زمینه سیاست گذاری هایی داشتیم تا فرصت برای همه ایجاد شود زیرا تحصیلات تکمیلی نیز متأسفانه در برخی جاها تقریباً انحصاری شده بود. قصد ندارم در ماهیت این انحصار وارد شوم. اما این انحصار بعضاً برای دانشجویان مشکلات ایجاد می کرد مثلاً کسی که دانشجوی دانشگاه" الف" بود نمی توانست برای ادامه تحصیل در دانشگاه" ب" وارد شود.

هم استاد مجرب جذب شد و هم زیربناها در مناطق محروم ساخته شد و فضایی درست گردید که اولاً به جای فعالیت تعدادی از دانشگاه ها در مقطع تحصیلات تکمیلی، همه دانشگاه ها در بحث تحصیلات تکمیلی فعال شدند و به این ترتیب ظرفیت پذیرش دانشجو بالا برود و ثانیاً کیفیت نیز افت نکند، برای این مساله هم (علی رغم سیاه نمایی هایی که صورت می گرفت و حرف های بدون استنادی که زده می شد) شاهد داریم و گواه آن افزایش تعداد مقالات علمی کشور است، تولید علم هم بالا رفت و هم کیفی تر و کاربردی تر شد.

از حدود نوزده هزار مقاله در هشت سال دورة اصلاحات به حدود صد و چهل هزار مقاله افزایش یافت و بیش از۷ برابر شد. در طول ۲۷ سال گذشته چنین جهشی وجود نداشته است. معمولاً تولید علم در مقاطع ارشد و دکتری صورت می پذیرد، خصوصاً در مقطع دکتری، وقتی تولید علم بیشتر شده و ارجاع به این تولیدات علمی هم افزایش یافته و کاربردی تر هم شده است، بی انصافی است که تلاش همکاران عزیز دانشگاهی اعضاء هیأت علمی و دانشجویان سخت کوشمان را که این تولیدات علمی حاصل تلاش همه آنهاست به خاطر مسائل سیاسی سیاه نمایی کنیم و زیر سؤال ببریم.

در زمینه آزمون دکتری هم اقداماتی انجام دادیم. به طور کلی در مجموعه وزارت علوم و آموزش عالی هر جا انحصار بود سعی شد از انحصار خارج گردد. سال های سال این انحصار در برخی از گروه های آموزشی وجود داشت. در جذب استاد برخی می خواستند علم را ارزش مطلق نشان دهند یعنی اینکه دانش ارزش مطلق است ولی من این را قبول نداشتم، چون ما در یک نظام اسلامی هستیم و آموزه های دینی و اسلامی مهم است. البته همان هایی که مبانی اعتقادی را ملاک قرار نمی دادند متأسفانه مسائل جناحی را در جذب اعمال می کردند.

در بعد تحصیلات تکمیلی هم همین گونه بود. در آزمون دکتری احساس شد از طرف برخی گروه های آموزشی در بعضی دانشگاه ها انحصار طلبی صورت می گیرد. علی القاعده همه در هر جایی که فارغ التحصیل می شوند اگر از استعداد و توانایی برخوردار باشند، در صورت تمایل باید بتوانند ادامه تحصیل در مقطع دکتری بدهند، نه صرفاً برای اینکه اگر در دانشگاه (الف) بودند چنین امکانی داشته باشند و اگر در دانشگاه (ب) بودند چنین امکانی نداشته باشند.

در مباحث پذیرش دانشجوی دکتری شفاف سازی صورت گرفت تا اگر کسی قبول نشد دانشگاه پاسخگو باشد. داوطلب حق داشت سؤال کند که من امتحان خود را خوب داده ام چرا نباید قبول شوم و مسئول دانشگاه می باید استدلالی ارائه کند. ظرفیت پذیرش را هم در دکتری بالا بردیم، چون احساس می کردیم کیفیت به اندازه کافی وجود دارد و اساتید و اعضاء هیأت علمی دانشگاه های ما هم اگر بهترین های دنیا نباشند جزء بهترین دانشمندان دنیا هستند و شاهد آن هم همین افزایش تولید علم و کیفیت تولیدات علمی است.

تسنیم: در ارتباط با صنعت چه شد؟

دانشجو: در بعد پژوهش ۴۵ طرح کلان ملی را تصویب شد و دانشگاه ها حول این طرح ها کارهای تحقیقاتی و پژوهشی خود را جهت دادند. برای کارهای تحقیقاتی دانشگاه ها با حوزه کاربرد قراردادهایی منعقد گردید و در مقطع دکتری، دکترای پژوهش محور نیز برای ورود پژوهش به حوزه کاربرد در دانشگاه و حل مسائل کشور ایجاد شد. به این ترتیب ارتباط با حوزه کاربرد و صنعت در راستای صحیح قرار گرفت. هر چند با مطلوب فاصله دارد و باید صنعت و حوزه کاربرد بیش از این به دانشگاه و دانشگاهیان اعتماد کند.

برای کارمندان، مسئولان، مدیران و کارمندان دستگاه های اجرایی نیز آیین نامه بورس دستگاه های اجرایی نوشته شد تا بتوانند افراد با استعداد خود را برای تحصیل به وزارت علوم معرفی نمایند. تحقیقات دفاعی در دانشگاه ها توسعه یافت و حدود ۶۰ دانشگاه در حال حاضر تحقیقات دفاعی انجام می دهند در حالی که در گذشته فقط چند دانشگاه در این زمینه فعالیت داشت.

تسنیم: برای رفاه دانشجویان و مسائل فرهنگی آنها هم کاری کردید؟

دانشجو: در حوزه دانشجویی بودجه ها افزایش یافت و اعتبارات وام ها نه برابر گردید. وام دانشجویی از ۳۲ میلیارد تومان به ۳۰۰ میلیارد تومان افزایش پیدا کرد. گستره وام ها نیز بیشتر شد و بیمه تکمیلی برای اولین بار برای دانشجویان در نظر گرفته شد. درکنار بیمه حوادث و غیره. وام شهریه افزایش یافت. نقل و انتقال دانشجویان نیز تسهیل شد.

از بعد مسائل فرهنگی و اجتماعی تشکل های سیاسی دانشجویی به حدود ۲۶۰ تشکل دانشجویی افزایش یافت، این رقم در گذشته ۱۶۰ تشکل بود. غیر از تشکل های سیاسی کانون های فرهنگی ایجاد شد که افزایش زیادی داشت و به حدود دو هزار و ۷۰۰ تشکل رسید. انجمن های علمی دانشجویی نیز فعال شدند و تعداد آنها به حدود ۵ هزار و ۵۰۰ انجمن علمی افزایش یافت.

نشریات دانشجویی به حدود ۲۸۰۰ افزایش پیدا کرد. در انتخابات اخیر بیش از ۳ هزار نشست انتخاباتی در دانشگاه ها برگزار شد. تفاوت آن هم با نشست های دوران اصلاحات این بود که هیچ گزارشی از اخلال در نظم و مقررات نداشتیم. محور اصلی کار من این بود که دغدغه دین وجود داشته باشد دانشگاه به سمت علم توآمان با دین حرکت کند و این کار هم بر مبنای مسائل اعتقادی و فرمایشات بزرگان، علما و مراجع دینی انجام می شد.

ضمناً آیین نامه کرسی های آزاداندیشی نوشته شد و پس از چند بار بازنگری با کمک خود دانشجویان عزیز و تشکل های دانشجویی اجرایی گردید. البته چون شروع این کار بود مثل هر کار دیگری شروع آن مشکلاتی داشت ولی بالاخره بعد از سال ها بی توجهی به این مقوله کرسی های آزاداندیشی با کم و کاستش شروع به فعالیت قانونمند کرد.

تسنیم: گفته می شود که در بحث های مانند بازنشستگی اساتید و بازنگری متون علوم انسانی فشارهایی از جانب برخی گروه ها و طیف ها به شما وارد می شد. این فشارها ازسوی چه گروهی و چه طیف هایی بود؟

دانشجو: ترجیح می دهم الان به این مقوله نپردازم. هر کار بزرگی که قصد دارید انجام بدهید باید منتظر مشکلات بزرگ هم باشید. اگر از مشکلات بزرگ بترسید نمی توانید کار بزرگ انجام بدهید. اما کار بزرگ به معنی مطلق، ارزش نیست، یعنی هر کار بزرگی ارزش نیست. کار بزرگی که در چارچوب دین باشد ارزش دارد و گرنه هر کاربزرگی ارزش محسوب نمی شود. در این دوره چهارساله همیشه سعی شد مصالح ملی فدای مصالح شخصی نشود. اینکه گروهی و عده ای سنگ می انداختند؛ بله. کار بزرگ سنگ های بزرگ هم دارد. من فکر می کنم کارهایی که انجام شد کارهای بزرگی بود و در چارچوب دین هم انجام می شد. البته برخی ها هم سنگ می انداختند، خیلی ها هم پشتیبانی و محبت می کردند. عده ای هم از روی دلسوزی اما ندانسته سنگ اندازی می کردند. اقدامات عده ای هم از روی دلسوزی نبود.

تسنیم: بالاخره فشارها بود؟

دانشجو: بله فشارها بود. فشارها و سنگ اندازی هم از درون بود و هم از بیرون، این گونه نبود که فقط مجموعه بیرونی باشد.

تسنیم: از داخل دولت فشار بود؟

دانشجو: داخل دولت نه دولت به معنای هیأت وزیران و وزراء.

تسنیم: چه کسانی بودند؟

دانشجو: به هرحال تعدادی از افراد بودند ولی وزرا نه. الحمدلله هیأت وزیران و وزرا همه دغدغه دین داشتند و مشوق من بودند. بارها و بارها دیدم، اشکال ندارد که اسم بیاوریم؛ مثلا سردار وحیدی واقعا مشوق بود. حاج آقا مصلحی بارها و بارها حمایت کرد، حاج آقا بختیاری و بقیه عزیزان. آقای دکتر حاج بابایی، آقای رستم قاسمی، آقای حسینی وزیر ارشاد آقایان فروزنده و زریبافان، ثمره هاشمی این افراد و بقیه وزرا بالاخره دغدغه دین داشتند و علناً هم می گفتند گاهی اوقات در دولت مطالبی عنوان می شد که این عزیزان موضع می گرفتند و می گفتند دولت باید از فلانی تشکر کند که این مقوله را با نگاه دینی جلو می برد. اما بالاخره کسانی هم بودند که از درون سنگ اندازی می کردند. سنگ اندازی از بیرون به نظر من مساله ای نبود، چون یک عده به هر حال نگاهشان این بود. اما بعضی اوقات یک صدایی از بیرون از مرزها، از صدای آمریکا و BBC می آمد و یک هم خوانی در داخل کشور با آنها انجام می شد. این یک مقدار به هر حال مسئله بود.

تسنیم: آیا در این چهارسال از کارتان راضی هستید؟ خاطرات خوب و بد آن کدام است؟

دانشجو: حالا اگر بخواهید من مسأله را کلی مطرح کنم باید بگویم ما در کار دو نوع نگاه داریم. یکی نگاه معطوف به قدرت و یکی نگاه معطوف به خدمت است. در نگاه معطوف به قدرت دانشگاه سرباز خانه برای ژنرال ها می شود. همان هایی که خودشان را ژنرال می خواندند حالا چه اقتصادی و چه سیاسی. در نگاه معطوف به قدرت فرد خودش را یا ژنرال و یا ارباب می بیند و بقیه را سرباز یا رعیت فرض می کند. در نگاه معطوف به قدرت برای ماندگاری در قدرت و یا رسیدن به قدرت دروغ گفتن اشکالی ندارد و حتی سخنان امام تحریف می شود. چون نگاه معطوف به قدرت است. آخر قدرت طلبی حد یقف ندارد و تشنگی آن سیری ندارد. در نتیجه تلاش می کند نفوذ خودش را گسترش دهد. مصالح ملی در این نگاه اولویت ندارد.

وقتی این نگاه حاکم باشد برداشتن افراد از سر راه یک اصل می شود و برای همین نمی توانند فردی را حتی برای ۲ ماه هم تحمل کنند. اما نگاه معطوف به خدمت متفاوت است، اولین تفاوت این است که فرد خودش را خدمتگذار و مردم را ارباب و ولی نعمت خود می داند. در نگاه معطوف به خدمت باج خواهی و باج دادن معنا ندارد. برای همین تو برای اینکه باشی کسی را مزاحم نمی بینی، به کسی باج نمی دهی و حرفت را صریح می زنی. البته براساس مصالح ملی نه براساس مصالح شخصی. در نگاه معطوف به خدمت فرد خودش را سرباز می داند و در خط مقدم است. هر چند که مسئولیت فرماندهی را هم به دوش داشته باشد ولی خودش را سرباز و خدمتگزار مردم می داند و نه ژنرال و ارباب.

در نگاه معطوف به قدرت شما اگر در طرف برنده بودی آنجا دموکراسی بهترین حالت خود را دارد و دموکراتیک ترین است اما اگر در طرف بازنده باشی آنجا تقلب است، فرق هم نمی کند ۷۰ درصد شرکت کرده باشند یا ۹۰ درصد، اگر رقیب ۱۵ درصد هم از حد نصاب بیشتر رای آورده باشد تقلب است چون تو در طرف برنده قرار نداری، اما در نگاه معطوف به خدمت تو نمی توانی همه چیز را به هم بزنی چون می خواهی برای مردم خدمتگزاری کنی و برای این نظام کار کنی نه برای اینکه خودت در راس باشی.

در نگاه معطوف به خدمت حتی اگر رقیب شما نیم درصد هم بیشتر از حد نصاب رای آورده باشد نه، ۱۴ درصد و ۱۵ درصد، شما باز هم احترام می گذاری و تبریک می گویی، تواضع می کنی و حق را به جا می آوری چون حق این است که به رأی مردم احترام بگذاری. وزرا در دولت نهم و دهم تلاشمان این بود در مدت مسئولیت خود نگاه مان نگاه معطوف به خدمت باشد.

اینگونه نبود که با یک اتوبوس آدم از پیش تعیین شده یا دیکته شده آمده باشیم در وزارتخانه ها و محل خدمتمان به مردم، مثلاً بنده آقای دکتر نادری منش (معاون آموزشی وزارت علوم) را قبل از اینکه معاون آموزشی شود، نمی شناختم معرفی کردند، دیدم سوابق خوبی دارد. فردی است که جناحی فکر نمی کند. کسی که جناحی فکر کند در عملش هم اثر می گذارد. دیدم آدم عالمی است، استاد تمام است، مسلمان و متدین است و با قرآن آشناست.

آقای مهدی نژاد را هم می دانستم آدم جناحی نیست، فردی است که برای اسلام و انقلاب همه نوع فداکاری را انجام می دهد؛ ضمناً صنعت را هم خوب می شناخت، در حوزه صنعت فعالیت می کرد و دانشگاه را هم خوب می شناخت عمرش را در صنعت و تحقیقات کاربردی گذرانده بود وقتی معرفی کردند، صحبت کردیم. دیدم خوب است و مشغول به کار شدند برای بقیه عزیزان همین روال بود، معاونین، رؤسای دانشگاه ها و مدیران دیگر.

اینگونه نبود که یک اتوبوس نیرو بیاوریم و بگوییم می خواهیم قدرت را برای خودمان حفظ کنیم. آنهایی را که می دیدیم دغدغه دین و نظام اسلامی را دارند و کار را هم بلد هستند در عمل ولایتمدار هستند و نه تنها در شعار، چون خیلی ها لاف ولایتمداری می زنند ولی در روز موعود و در عمل کم می آورند، اینها را می آوردیم. لذا شاید مهمترین موضوعی که در کارمان داشتیم این بود که سعی کنیم نگاهمان معطوف به خدمت باشد نه نگاه معطوف به قدرتی که احیانا مصالح حزبی و جناحی را به مصالح ملی ترجیح دهد. مرزهایی هم داشتیم اینگونه نبود که کسی بتواند خارج از ان مرزها چیزی از مابخواهد. آنهایی که از روی دلسوزی نقد می کردند و احیانا مشکلی با سیاست های ماداشتند که از روی دلسوزی بوده همه را به گوش جان می شنیدیم و استقبال می کردیم.

آن نقدهایی هم که از روی دلسوزی نبوده و به مسائل دیگری معطوف می شد تشخیص می دادیم. اما به هر حال چون سعی می شد برای رضای خدا و در خدمت به مردم کار شود، علی رغم همة پستی و بلندی ها، محبت ها و بی انصافی ها، نقدهای شیرین و نقدهای مغرضانه، حمایت ها و سیاه نمایی ها، تعریف ها و تهمت ها، مهربانی ها و تندی ها و… همه و همه زیبا بود و من هیچ چیز جز زیبایی ندیدم و خدا را همواره برای اینکه بر من منت گذاشت که بتوانم روزی در این مسئولیت به مردم خوب این مرز و بوم و جامعه دانشگاهی خدمت کنم، شاکرم.

تسنیم: شما آموزش عالی و وزارت علوم دولت دهم را زمانی تحویل گرفتید که دانشگاه ها به واسطه مسائل بعد از انتخابات سیاست زده بودند و نقدهایی مانند فضای امنیتی حاکم بر دانشگاه ها مطرح بود. با چه چالش هایی آن زمان روبرو بودید؟

دانشجو: من یکی دو ماه پس از فتنه یعنی ۱۲ یا ۱۷ شهریور کار خود را به عنوان مسئول در وزارت علوم آغاز کردم. برای خود من هم خیلی سخت بود ولی توکلم به خدا بود. وقتی می رفتم مجلس صحبت می کردم می گفتند شما مسئول انتخابات بوده اید، در وزارت کشور بوده اید و یک آدم سیاسی هستید. البته من استاد تمام بودم و از سال ۶۸ در آموزش عالی کشور فعالیت داشتم ولی بالاخره باید سابقه من را می دیدند.

از نظر علمی در دانشگاه فعالیت می کردم، اما سه سال تجربه ام در استانداری را نه تنها به عنوان یک امتیاز منفی ندیدم بلکه همیشه به عنوان یک امتیاز مثبت و تجربه ای بسیار مفید می دیدم. حضورم در وزارت کشور به عنوان قائم مقام وزیر و معاون سیاسی و نیز حضور در تمامی مراحل انتخابات سال ۸۸ را هم به عنوان یک امتیاز مثبت می دیدم و همین را هم به نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی توضیح می دادم و می گفتم، در این موقعیتی که وجود دارد، بعد از آن فتنه ای که قصد براندازی نظام را داشت و انتخابات فقط بهانه ای بود برای کلید خوردن مرحله عملیاتی کردن آن پروژه، یک آدم دانشگاهی که دانشگاه و سیاست را در کنار هم بشناسد و از نظر علمی نیز استاد تمام باشد بهتر است یا کسی که سیاست را نشناسند؟

اینکه سیاست را بشناسد و بداند دشمن برای دانشگاه چه نقشه ای کشیده است، بهتر است یا غفلت از فتنه و نقشه های دشمن؟ نمایندگان محترم هم به من و برنامه های من اعتماد کردند.

در هر صورت دشمن آن زمان برای دانشگاه ما نقشه کشیده بود و به دانشگاه های ما طمع کرده بود؛ این طمع به خاطر این نبود که اساتید یا دانشجویان ما چراغ سبز نشان داده بودند بلکه به این سبب بود که عده ای از بیرون سیگنال می دادند که دانشگاه اینگونه است. اول باید سعی می شد، طمع را از بین برد و بعد هم دانشگاه را به مرحله ای رساند که در مدار مأموریت اصلی اش قرار گیرد. مسأله دیگر این بود که به جاری شدن احکام دینی و آموزه های دینی در دانشگاه بیش از پیش پرداخته شود و این موضوع یک امر فرعی و جنبی در نظر گرفته نشود. یک موضوع تزئینی نباشد بلکه به عنوان یک رکن اساسی در دانشگاه ها به آن پرداخته شود.

من با سیاست زدگی دانشگاه مخالفم اما با دانشگاهی که سیاسی نباشد هم مخالفم. دانشگاه و دانشجو باید سیاسی باشد اما نباید سیاست زده و سیاست باز شود. دانشگاه نباید سربازخانه جناح های سیاسی بیرون باشد. من از استقلال دانشگاه تعریف دارم. دانشگاه مستقل از نظر من دانشگاهی است که از نظر سیاسی از جناح های سیاسی مستقل باشد.

از نظر فعالیت سیاسی از فتنه و نفاق مستقل باشد. از نظر اعتقادی و فرهنگی از غرب مستقل باشد و از نظر مالی هم مستقل از دولت ها باشد. از نگاه من چنین دانشگاهی یک دانشگاه مستقل است. دانشگاه مستقل دانشگاهی نیست که هر کاری دلش خواست انجام دهد یا در عرض نظام قرار بگیرد و یا مستقل از نظام باشد، هرکسی را که دلش خواست جذب کند یا هر که را نخواست به صورت سلیقه ای جذب نکند. اینکه می شود هرج و مرج و رفتار سلیقه ای و نه استقلال. بالاخره یک نظارتی در امور لازم است. دانشگاه باید به سمتی برود که مستقل از فتنه و نفاق فعالیت سیاسی انجام دهد. مردم هم این اجازه را نمی دادند.

هویت سیاسی دانشگاه نیز باید مستقل از جناح ها باشد. یعنی به عنوان سربازخانه ژنرال های خودخوانده سیاسی و احزاب دیده نشود و احزاب سیاسی و جناح ها نتوانند به آن طمع کنند. از نظر مالی هم اگر سیاست این چهار سال اخیر را بررسی کنید متوجه می شوید دانشگاه ها به سمت حوزه کاربرد رفتند. در سال های ۹۱ و ۹۲ یک کلمه در مورد مشکل مالی حرفی نزدم. اما واضح است که آموزش عالی کشور هم مشکل مالی داشت، یکبار حدود چهار ماه یک ریال هم نداشتیم.

تسنیم: در دولت دهم؟

دانشجو: بله، پولی داده نشد. نه اینکه داده نشد، نبود که داده شود.

اگر در راستای اینکه دانشگاه از نظر مالی از دولت ها مستقل شود حرکت نشده بود دانشگاه ها در این شرایط چگونه می توانستند خود را سرپا نگه داشته و ادامه حیات دهند؟ دانشگاه کار تحقیقاتی انجام داد. پردیس های خودگردان ایجاد گردید، هم ظرفیت برای دانشجویان فراهم شد هم ظرفیت درآمدی برای دانشگاه ها ایجاد شد. یک عده می گفتند دانشجوی پولی، ما از یک زاویه خاص نگاه نمی کردیم، کلان به این قضیه نگاه می کردیم، اینکه دانشگاه را از نظر مالی به سمت استقلال از دولت ها حرکت کند.

در یک سال و نیم اخیر واقعاً دانشگاه ها روی پای خودشان ایستادند؛ هر چند ما بودجه به صورت دست و پا شکسته به آنها رسانده می شد. دانشگاهی داشتیم ۱۲ میلیارد تومان یا ۲۰ میلیارد تومان درآمدش بود درحالی که قبل از این یک میلیارد تومان هم نمی توانست درآمد داشته باشد. به این شکل کارهای عمرانی دانشگاه ها و حق الزحمه و حق التدریس اساتید روی زمین نمایند.

ازنظر فرهنگی و اعتقادی هم برخی به ما می گفتند مگر علوم اسلامی هم داریم، علوم اسلامی دیگر چیست؟ ! من قائل به این بودم که ملت انسانی است که به فرهنگ درون دانشگاها هویت می دهد اگر از یک کشوری از یک ملتی هویتش را بگیری و آن را عوض کنی آن ملت دیگر نیاز به تسخیر نظامی ندارد. چون تسخیر شده است. مشکل اصلی دانشگاه های این بود که ما ۸۰ سال به شکل غربی دانشگاه داری می کردند. یک عده روشنفکری که به آنها می گفتندروشنفکر جدید در زمان رضاخان دانشگاه را وارد کشور کردند. این افراد نه تنها دغدغه دین نداشتند بلکه می خواستند دین را ریشه کن کنند. خوب باید از دانشگاه شروع می کردند چون سرنوشت یک ملت را دانشگاه رقم می زند.

یک زمانی است ما فقط نگاه سکولار داریم و آن را درون دانشگاه ترویج نمی کنیم اما زمانی می خواهیم سکولاریسم را درون دانشگاه ترویج کنیم و دانشگاه بشود مروج فرهنگ و تفکر غرب تا به این ترتیب اثرات این فرهنگ یعنی فرهنگ غرب به خودی خود در جامعه رواج پیدا کند. این افراد کسانی بودند که دنبال ریشه کن کردن دین از جامعه بودند، دانشگاه را از غرب آوردند و ظاهر و باطن، صورت و سیرت، شکل و محتوا همه را همراه با مناسبات و هنجارهایش از غرب کپی برداری کردند.

۸۰ سال در کشور ما دانشگاه اینگونه بود بعد از انقلاب هم واقعاً تغییر اساسی اعمال نشد، نسبت به اسلامی کردن آموزش عالی کشورمان، کوتاهی شده است. خیلی کارها هم شده ولی خیلی کوتاهی هم شده است و دانشگاه اسلامی فقط در حد مصوبات ماند. یکی از آنها همان مصوبه ای بود که از سال ۶۶ در شورای عالی انقلاب فرهنگی مانده بود.

وقتی خواستم آن را اجرا کنم به جای اینکه بگویند تشکر می کنیم، برخی از خواص گفتند چرا می خواهی این کار را انجام دهی؟ این مشکل اساسی دانشگاه های ما بود یعنی دانشگاه های ما مقلد غرب بودند چه در محتوا و چه در مناسبات، در این دوره تلاش شد دانشگاه به سمت هویت ایرانی اسلامی برود.

اما اینکه گفتند دانشگاه امنیتی شد، آیا در فضای امنیتی تولید علم، آن هم علم در راستای حل مشکلات کشور ۱۰ یا ۱۵ برابر می شود؟ ! محال است؛ آیا می شود در یک فضای امنیتی سه هزار نشست انتخاباتی برگزار کرد. خوب است به جای این حرف ها یکی دو مصداق بیاورند. من برای امنیتی نبودن فضا شاهد دارم و مصداق می آورم، علاوه بر پیشرفت های جهشی و تولیدات علم و فناوری، سه هزار نشست انتخاباتی بدون هیچ گونه مشکلی برگزارشد.

به اعتقاد من وقتی نمی توانستند ایراد بگیرند یا نمی خواستند درست نقد کنند به سمت تخریب می رفتند. نگاه معطوف به قدرت کارش و روشش همین است. یعی حرف حساب که ندارد تخریب و تحریف و… را دنبال می کند. من قائل به این بودم که فضای دانشگاه ها فضای توام با نشاط باشد.

برای نشاط هم تعریف وجود دارد. نشاط در دانشگاه به این معنی نیست که به یکی بد و بیراه گفته شود و برای یکی دیگر هورا بکشند. نشاط این است که در چارچوب قوانین و مقررات موجود دانشگاه و هنجارهای دینی بتوان فعالیت سیاسی مناسب در راستای تقویت نظام اسلامی داشت و دولت ها را نقد عالمانه و منطقی کرد، این نشاط، نشاطی بود که در دانشگاه های وجود داشت و الان هم وجود دارد، منوط به این که با تعاریف غلط از نشاط آن را تغییر ندهند.
برخی نشاط را فعالیت در راستای فتنه و در عرض نظام تعریف می کنند، بعضاً هرج و مرج و بی قانونی را نشاط می دانند. اینکه هر کس هر کاری دلش خواست انجام دهد را نشاط می نامند. به دیگران توهین کردن، عکس آتش زدن، به ارکان نظام توهین نمودن را نشاط سیاسی می دانند.

تسنیم: در دولت دهم به عنوان وزیر علوم انتخاب شدید. بعد از این فعالیت های سیاسی مانند استاندار بودن معاون سیاسی و قائم مقام وزارت کشور و رئیس ستاد انتخابات، آیا خود آقای احمدی نژاد پیشنهاد دادند وزیر علوم شوید یا شما راغب بودید؟

دانشجو: آقای دکتر احمدی نژاد از من شناخت کافی داشت تقریبا ۲۵ سال است که یکدیگر را می شناسیم، دوست بودیم، دوست هستیم، صمیمی بودیم، صمیمی هستیم. پس شناخت کافی از من داشتند ایشان نظرات و تفکرات من را می شناخت، نوع کار اجرایی من را هم در استانداری و وزارت کشور دیده بود. در شورای هماهنگی نیروهای انقلاب با هم فعال بودیم. ایشان مرا خوب می شناخت و نیاز نبود کسی من را به او معرفی کند. دو روز مانده بود به اینکه ایشان اسامی را به مجلس معرفی کنند با من جلسه ای داشتند و موضوع نهایی شد. البته قبلش از من برای ۴،۵ تا مسئولیت برنامه خواسته بودند.

تسنیم: چه مسئولیت هایی بود؟

دانشجو: تا آنجا که یادم هست فکر می کنم برای وزارت کشور، معاونت علمی فناوری، وزارت علوم، یکی دیگر از معاونت های رئیس جمهوری دقیقاً یادم نمی آید، به نظرم معاونت برنامه ریزی و راهبردی بود. برای وزارت کشور و وزارت علوم برنامه دادم. برای معاونت علمی و فناوری رئیس جمهور هم برنامه ام را دادم. برای معاونت برنامه ریزی چیزی تقدیم نکردم. نه اینکه بلد نبودم اما چون درست شناخت نداشتم، شناخت کافی در این زمینه نداشتم، لذا برنامه ای ندارم به ایشان عرض کردم ترجیحم این است به وزارت علوم بروم و اگر قرار است مسئولیتی را به عهده بگیرم ترجیحم این است که در وزارت علوم باشد.

البته همان طور که عرض کردم هیچ وقت هم ناراحت نیستم از اینکه برای مدتی در وزارت کشور و استانداری به مردم عزیز خدمت کردم. تجربه بسیار خوبی بود. در هر صورت دو روز مانده بود به معرفی اسامی هیأت دولت به مجلس که از دفترشان به من زنگ زدند، اعلام کردند آقای احمدی نژاد می خواهند شما را ببینند و من هم رفتم. فکر می کنم یک ساعت و نیم دو ساعتی با هم صحبت کردیم. اولش کمی شوخی کرد، گفت مثلا این کار رو می کنی گفتم بلد نیستم گفت اینجا می روی گفتم راغب نیستم. گفت وزارت علوم می روی گفتم وزارت علوم را می شناسم و علاقه دارم. برنامه ام را هم که قبلاً داده بودم گفت خیلی خوب برنامه ات را تکمیل کن، بفرستم مجلس، اینگونه شد. ۴۸ ساعت زودتر از اینکه دولت را به مجلس معرفی کنند.

تسنیم: رابطه تان با آقای احمدی نژاد خیلی خوب بود ولی در اواخر دولت احساس می شد اختلاف نظر و دیدگاه دارید؟ واقعاً اینگونه بود؟

دانشجو: اختلاف نظر و اختلاف دیدگاه در کارهای اجرایی امری طبیعی است.

تسنیم: بیشتر توضیح می دهید؟

دانشجو: مثلاً وقتی من در سفر بغداد بودم ایشان نامه ای را برای من ارسال کردند. نامه ای که رسانه ای شد، نامه برای من بود ولی رسانه ای شد، حالا چرا؟ نمی دانم. در هر صورت رسانه ای شد، من هم ایراد گرفتم به این قضیه، نامه ای بود که ایشان ارسال کرد. درباره بحث اسلامی شدن دانشگاه ها و اساتید بازنشسته در همان نامه برخی مسائل را مطرح کرده بودند مثلاً درباره اسلامی شدن دانشگاه ها و سامان دهی برخی کلاس های جدا، سطحی نگری و این چیزها را نوشته بودند. من قبلش به ایشان عرض کرده بودم؛ چون تلفنی با من صحبت کرد که می خواهم به شما یک نامه بدهم. گفتم برای چه می خواهی نامه بدهی؟ من و تو که نامه نگاری نمی خواهیم. گفت نه ترجیح می دهم نامه باشد، گفتم من نیستم (شبی بود که فردای آن قرار بود به عراق بروم) صبر کنید من از سفر برگردم و نامه را به خودم بدهید. اصلا نمی دانستم قرار است رسانه ای شود. البته نامه همان روز یعنی روزی که نامه نوشته شده بودم و من هم ایران نبودم رسانه ای شد. حالا چرا؟ عرض کردم واقعاً نمی دانم چون هیچ نیازی از نظر من به رسانه ای شدن، آنهم قبل از اینکه پاسخ من را بشنوند نبود.

صبح آن روز بود که رفتم بغداد نزدیک های ظهر بود خبرنگاری به من زنگ زد و گفت نامه ای از طرف رئیس جمهور به شما رسانه ای شده است، همین خبرنگار متن آن را برای من آورد، فکر کنم خبرنگار ایسنا بود. آن را مطالعه کردم. تعجب کردم و ناراحت شدم. نامه ای که برای من است چرا باید به رسانه برود، از این مساله ناراحت ودلخور شدم وقتی هم برگشتم این را گفتم و پاسخ دادم. البته آنجا من احترام را کاملاً حفظ کردم، چون خبرنگاران در عراق از من سوال کردند گفتم حرف رئیس جمهور را به گوش جان شنیدیم، و انشاءا… به گونه ای عمل خواهم کرد که هم سطحی نباشد و هم نظر مراجع تقلید و علمای دین اعمال شود چون ما در امور دینی مثل اختلاط پسر و دختر باید براساس نظرات مراجع تقلید و علمای دین عمل کنیم و نه براساس سلیقه و برداشت خودمان. من بارها گفته بودم دین را باید از مراجع تقلید و علما گرفت و قائل به این نیستم که در این گونه موارد هر کسی هر چه گفت یا نظری داد منطبق بر آموزه های دینی باشد. بعد هم سیاست ایجاد یک دانشگاه دخترانه در هر استان را به صورت جدی پیگیری کردم.

اگر هم بحث اختلاط بود و می گفتم اختلاط جایز نیست برای اینکه مراجع فرموده بودند اختلاط جایز نیست. من هم سراغ آنها نرفته بودم که آنها بگویند، مراجع خودشان فرموده بودند اختلاط جایز نیست. نه یکی از این بزرگواران بلکه ۱۴ تن از مراجع و علمای بزرگوار فرمودند اختلاط جایز نیست؛ حضرت آیت الله جوادی آملی، حضرت آیت الله مکارم شیرازی، حضرت آیت الله سبحانی، حضرت آیت الله نوری همدانی و… بودند.

بالاخره اینها از مراجع و علمای بزرگ دینی هستند. من هم گفتم مشارکت دختر و پسر در امور ایرادی ندارد اما اختلاط را باید جلوگیری کرد. اختلاط هم تعریف داشت. اختلاط یعنی نوع نشست و برخاست و مناسبات به سبک و فرهنگ غربی، نمی خواهم این را باز کنم که یعنی چی، همه می دانند، این جایز و درست نیست. چون مراجع گفتند اختلاط جایز نیست.