تامین نقدینگی از جیب مشتریان

به گزارش پارس به نقل از دنیای اقتصاد، اما خودروسازان کشور در این زمینه چندان فعال نبوده اند و بازار خودرو ایران همواره تشنه محصولات جدید است، به طوری که استقبال از محصولات جدید به یکی از ویژگی های بازار خودروی ایران تبدیل شده است. تنوع در خودروها داخلی تا آنجایی پیش رفته که حتی تغییرات ظاهری محصولات قدیمی (فیس لیفت) خودروسازان هم در بازار خودرو کشور که به بیماری کمبود تنوع مبتلا است، به فروشی موفق دست یافته است.

حال با توجه به این ویژگی بازار خودرو کشور و با توجه به اینکه خودروسازان نیاز فراوانی به تامین نقدینگی دارند، به طرح این سوال می پردازیم که آیا عرضه محصولات جدید می تواند در شرایط فعلی به بهبود اوضاع نقدینگی خودروسازان کمک کند؟

در این زمینه یکی از کارشناسان صنعت خودرو معتقد است که هرچند خودروسازان بر اساس استراتژی صنعت خودرو موظف به طراحی و تولید محصولات جدید و کنار گذاشتن تولیدات قدیمی هستند؛ اما به نظر می رسد در شرایط بحران، خصوصا بحران نقدینگی آنها به این استراتژی پایبندتر هستند. عرضه محصول جدید در بازار به دلیل تشنگی مشتری ها برای مدل های جدید همیشه با نقدینگی زیادی همراه بوده، از همین رو به نظر می رسد خودروسازان در شرایطی که نه دولت به آنها نقدینگی تزریق می کند و نه می توانند قیمت مورد نظر خود را تعیین کنند، به عرضه محصول جدید به عنوان یک راهکار برای تامین نقدینگی نگاه کنند.

هر چند کارشناسان عقیده دارند چنین راهکاری تنها در کوتاه مدت موثر است و حتی می تواند خودروسازان را اسیر تعهدات عقب افتاده فراوانی بکند، اما خودروسازان کشورمان چنین راهکاری را آن هم در زمانی که در اوج مشکلات تولید و نقدینگی بودند اجرایی کردند. برخی از آنها حتی محصولی جدید را به بازار معرفی کردند که در مدت کوتاهی ۲۶ هزار دستگاه از این محصول توسط مشتریان بازار خودرو پیش خرید شد؛ اما حالا و با نگاهی به روند تحویل این محصول به مشتریانی که از ماه ها قبل برای داشتن این محصول ثبت نام کرده اند، نشان می دهد که خودروسازان تعهدات عقب مانده فراوانی در تحویل این خودرو دارند. تعهدات عقب مانده فراوان در تحویل خودرویی که به مشتریان پیش فروش شده است نشان از این دارد که خودروسازان بیش از ظرفیت تولید خود اقدام به ثبت نام از مشتری ها کرده اند و چنین اتفاقی تنها با هدف تامین نقدینگی می تواند رخ دهد.

البته این موضوع، یعنی ثبت نام بیش از ظرفیت تولید موضوع جدیدی نیست، سال ها پیش از این یکی از خودروسازان کشور که به مونتاژ خودروهای خارجی در خطوط تولید خود مشغول است، تنها در یک پیش فروش خود تعداد ۷۰۰ هزار ثبت نام برای یکی از محصولات خود انجام داده بود که با توجه به میزان تیراژ تولید در کشور می توان تصور کرد که تحویل این تعداد خودرو به چه میزان نقدینگی برای خودروساز به همراه داشته و چه مقدار زمان برای تحویل به مشتری ها. به عقیده کارشناسان چنین اتفاقاتی تنها در خلاهای قانونی رخ می دهد و تا زمانی که خودروسازان برای عقب ماندن تعهدات خود به مشتری ها مجبور به تحمل مجازات های شدید قانونی نیستند، نمی توان به آنها خرده گرفت زیرا قانون مسوول رسیدگی به چنین اتفاقاتی است؛ بنابراین برای جلوگیری از چنین اقداماتی از سوی خودروسازان، نیاز به اصلاح قوانین به نفع مشتری ها احساس می شود.

چرخاندن چرخ تولید با پول مشتری ها

اما تجربه عرضه محصول جدید در شرایطی که خودروسازان در اوج مشکلات تولید بوده اند به نوعی وجود این نگاه را در خودروسازان تایید می کند که هدف آنها از عرضه محصولی جدید تنها جذب نقدینگی از انبوه مشتریانی است که برای داشتن خودرویی جدید به خودروسازان اعتماد کرده اند.

حال با توجه به شائبه وجود چنین نگاهی در خودروسازان این سوال ایجاد می شود که هدف خودروسازان نیمه دولتی و خصوصی از عرضه محصول جدید در شرایطی که دچار بحران تولید هستند، چیست؟ آیا خودروسازان قصد دارند با عرضه محصولی جدید در شرایطی که قیمت ها افزایش پیدا کرده است و محصولات قدیمی دیگر رضایت مشتریان را جلب نمی کند، بازار را کنترل و هدایت کنند یا به تامین نقدینگی بپردازند؟ آیا تامین نقدینگی به واسطه عرضه محصولی جدید به بازار کار اشتباهی است؟

یک کارشناس مسائل اقتصادی در این رابطه عقیده دارد که عرضه محصولات جدید در زمان بحران می تواند راهی برای فرار از کاهش تولید یا رکود بازار باشد. سعید لیلاز عرضه محصول جدید به بازار را راهی می داند برای بازگرداندن اعتماد به بازار و فرار از مشکلات تولید. او در گفت وگو با خبرنگار « دنیای اقتصاد» به این موضوع تاکید می کند که اگر ارزبری محصولات جدید به واسطه داخلی سازی کمتر از محصولات پیشین باشد، حتی می توانند موفق تر هم ظاهر شوند و راه فراری باشند از انبوه مشکلاتی که بر سر راه تولید است.

اما این نگاه خوشبینانه در صورتی وجود خواهد داشت که خودروسازان تنها با این هدف محصول جدید را به بازار ارائه کنند که بخواهند به نیازهای مشتری ها پاسخ گویند، نه نیاز خود به نقدینگی. لیلاز در این رابطه می گوید: در شرایطی که خودروسازان در مشکلات نقدینگی فراوانی گرفتار هستند می توانند از هر راه قانونی که وجود دارد به تامین نقدینگی بپردازند، ارائه محصول جدید که برای مردم تازگی دارد هم می تواند یکی از این راه های قانونی باشد. او در ادامه می گوید: اما در نهایت خودروسازان نمی توانند به مردم به چشم یک کیسه پول نگاه کنند و ارائه محصول جدید و پیش فروش آنها نباید تبدیل به ابزاری برای جذب نقدینگی مشتری هایی باشد که در انتظار یک خودروی جدید هستند.

بر این اساس تعیین سقف برای تعداد خودروهایی که برای پیش فروش آماده هستند یکی از راهکارهایی است که به نظر می رسد برای جلوگیری از ثبت نام بیش از اندازه ظرفیت مناسب باشد و بتواند عرضه محصول جدید به بازار را تبدیل به معضل نکند.

احمد نعمت بخش دبیر انجمن خودروسازان ایران با اشاره به اینکه خودروسازان نمی توانند برای خودروهای پیش فروشی خود تعداد تعیین کنند می گوید: باید برای پیش فروش خودروهای جدید تمهیداتی بیندیشیم تا به مشکلی مانند عقب ماندن تعهدات دچار نشویم. او با اشاره به اینکه خودروهایی که در حال حاضر به تولید می رسند به دلیل قدیمی بودن مدت ها است که مورد رضایت مشتریان نیستند می گوید: خودروهای تولیدی ما مربوط به ۲ یا ۳ دهه قبل هستند، درست است که ما روی کیفیت آنها خیلی کار کرده ایم؛ اما خب بهتر از این نمی شوند. او در ادامه صحبت هایش با تاکیدبر اینکه خودروسازان سرمایه گذاری های زیادی برای طراحی و تولید محصولات جدید انجام داده اند، می گوید: طبق برنامه ریزی های انجام شده تا سال ۱۳۹۵ دیگر نباید خودروهای قدیمی را تولید کنیم؛ اما واقعیت این است که تیراژ تولیدات جدید نیز به مرور زمان افزایش پیدا می کند؛ اما با وجود این آگاهی که تولید محصولات جدید به مرور افزایش پیدا می کند، چرا خودروسازان در اولین پیش فروش های خود تعداد انبوهی از این محصولات را به مشتری ها ارائه می کنند؟ نعمت بخش با قبول این نکته که پیش فروش بیش از ظرفیت از سوی خودروسازان مشکل آفرین است و اعتماد را در مشتریان خودروهای داخلی از بین می برد، می گوید: برای پیش فروش خودروهای جدید می توان محدودیت هایی را در نظر گرفت تا تعداد کسانی که برای پیش فروش اقدام می کنند خیلی افزایش پیدا نکند.

نعمت بخش راهکارهایی نظیر افزایش مبلغ پیش خرید و کاهش میزان سود مشارکت را برای پایین آوردن تعداد ثبت نام کنندگان پیشنهاد می کند و می گوید: تا زمانی که میزان پیش پرداخت پایین باشد و سود مشارکت بالا، افراد زیادی اقدام به پیش خرید می کنند. نعمت بخش مشارکت بالای مشتریان در خرید خودروهای جدید را با نبود تنوع در بازار خودرو مرتبط نمی داند و عقیده دارد این موضوع به این دلیل رخ می دهد که پول های سرگردان زیادی در دست مشتری ها است.

اما در نهایت به نظر می رسد پیشنهادهای نعمت بخش برای کاهش میزان پیش خریدها در صورتی کاربرد دارد که هدف خودروسازان از این کار چیزی غیر از تامین نقدینگی باشد.
نعمت بخش نیز عرضه محصولات جدید در شرایط بحران را راه خوبی برای ادامه مسیر می داند، اما عقیده دارد که بهتر است خودروسازان راهی را که برای عرضه محصولات جدید می روند، درست ادامه دهند.