آهن قراضه صنعتی شود

به گزارش پارس به نقل از دنیای اقتصاد: آهن قراضه تا چند سال پیش در ایران چندان کالای با ارزشی نبود، اما به واسطه رشد تولید و مصرف فولاد در کشور در حال حاضر یکی از با ارزش ترین مواد اولیه ای است که در صنعت فولاد مورد استفاده قرار می گیرد، اما با این وجود هنوز تشکل سازمان یافته ای در این خصوص ایجاد نشده و به صورت صنعتی نیز تولید نمی شود.
در سال های اخیر، رشد تولید فولاد همواره مورد توجه مسوولان کشور بوده و با ایجاد زیرساخت های آن، سعی شده تا آمار و ارقام مربوط به تولید فولاد را رو به رشد توصیف کنند، اما با وجود مصرف آهن قراضه و مضیقه هایی که برای تولید آن در کشور وجود دارد، هنوز راه های تامین قراضه محدود است و مرجع رسمی برای قیمت گذاری و واردات و تامین آن وجود ندارد.
بر اساس آمار منابع رسمی نیاز کنونی کشور به آهن قراضه، حدود ۶میلیون تن است در حالی که میزان آهن قراضه موجود در کشور حدود ۳ میلیون تن برآورد می شود و این به منزله حداقل کمبود ۲ میلیون تن آهن قراضه در کشور و لزوم واردات به همان میزان از سایر کشورها است. جالب آنکه به رغم کمبود آهن قراضه در کشور، هنوز روند صادرات آن به سایر کشورهای همسایه ادامه دارد و همین موضوع بر مشکلات و تهدیدها وسوء استفاده ها در بازار آهن قراضه می افزاید. در این بین برنامه های بسیاری برای صنعتی شدن قراضه از سوی دولت ها مطرح شده که از آن جمله می توان به ایجاد یک اسکله در یکی از بنادر جنوبی کشور برای تخلیه و بارگیری آهن قراضه و همچنین ممنوعیت خرید داخلی قراضه از سوی واحدهای بزرگ دولتی اشاره کرد، اما این موضوعات در حد طرح باقی مانده و هرگز اجرایی نشدند، این در حالی است که خروج این کالا نیز هنوز ادامه داشته و ممنوع نشده است.
برنامه ای برای تولید یا واردات قراضه نداریم!
رسول خلیفه سلطان دبیر انجمن تولید کنندگان فولاد ایران در خصوص مشکلات تامین آهن قراضه برای واحد های فولادی گفت: در حال حاضر حداقل ۳۰ درصد فولاد دنیا از طریق آهن قراضه تولید می شود، درحالی که فرآیند تبدیل فولاد به آهن قراضه حداقل حدود ۳۰ سال زمان می برد. وی تصریح کرد: از این رو در حالی که روز به روز سهم مصرف قراضه به دلیل رشد تولید فولاد در دنیا رو به افزایش است تولید قراضه رو به کاهش است.
دبیر انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران گفت: در حال حاضر سهم تولید قراضه در ایران نسبت به دنیا بسیار ناچیز است و به میزانی که حدود ۳۰ سال پیش فولاد تولید کردیم قراضه برای مصرف وجود دارد. وی افزود: با توجه به دلار آزاد بحث واردات قراضه در شرایط فعلی مقرون به صرفه نیست از این رو، روز به روز کاهش قراضه بیشتر حس می شود.
وی تاکید کرد: یکی از مواردی که باید به آن اشاره شود آن است که در کشور به قراضه نگاه صنعتی نشده و با توجه به اینکه رشد تولید فولاد تا حجم ۳۰میلیون تن در سال را برنامه ریزی کرده ایم برنامه ای برای تولید یا واردات آهن قراضه نداریم.
وی تصریح کرد: به دلیل اینکه تولید فولاد از قراضه روش کم هزینه ای است تولیدکنندگان به این روش روی آورده اند، اما اگر تولید آهن اسفنجی در کشور افزایش یابد و طرح های در دست اجرا در این بخش به اتمام برسد، فشار مصرف قراضه کاهش خواهد یافت.
صنعتی شدن قراضه جدی گرفته نشد
در همین راستا احمد دنیا نور مدیرعامل شرکت فولاد جنوب در خصوص کمبود قراضه آهن در کشور گفت: از حدود ۶ سال قبل بحث کمبود قراضه آهن در کشور را در جلسات مختلف و مقالات متعدد به دولت هشدار دادیم، اما جدی گرفته نشد.
وی ادامه داد: البته در زمان وزارت محرابیان این موضوع مورد توجه قرار گرفت و کمیته ای برای صنعتی شدن قراضه تشکیل شد و در مقطعی حتی بحث ممانعت از خرید واحدهای بزرگ صنعتی از بازار داخل مطرح شد، اما در نهایت با تغییر و تحولات مدیریتی این موضوعات مغفول ماند.
وی افزود: در حال حاضر مصرف داخلی قراضه ۶ میلیون تن در سال است، این در حالی است که ۵/۱ میلیون تن در سال در بازار داخلی عرضه می شود که حاکی از عدم تعادل در عرضه و تقاضای این کالا است.
دنیا نور گفت: در حال حاضر واردات قراضه به کشور بسیار محدود انجام می شود و ما حتی در بنادر رسمی کشور اجازه تخلیه و بارگیری آن را نداریم، در حالی که کشور ترکیه بیش از ۵۰ میلیون تن در سال قراضه آهن وارد کرده و چندین اسکله برای تخلیه و بارگیری آهن قراضه دارد.
عضو انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران گفت: رشد واحدهای کوچک ذوبی در سال های اخیر از یک سو و خرید واحدهای بزرگ دولتی از بازار داخل و سخت بودن شرایط ورود قراضه به کشور و مقرون به صرفه نبودن واردات با ارز آزاد باعث رشد بی رویه قیمت آهن قراضه و کمبود آن در بازار شده، در حالی که ضایعات آهن تشکل انسجام یافته ای ندارد که این موضوعات را پیگیری نماید.
وی در تشریح راه های برون رفت بازار از کمبود فعلی ضایعات آهن گفت: ایجاد تکنولوژی DRI برای استفاده بیشتر از آهن اسفنجی و ایجاد صنعت قراضه در کشور و ایجاد تشکل انسجام یافته در این بخش می تواند مشکلات این بخش را حل کند.
وی اظهار کرد: در تمام دنیا، کشورهای تولیدکننده فولاد آهن قراضه را به عنوان یک کالای استراتژیک شناخته و از صادرات آن ممانعت به عمل می آورند، اما در ایران با تلاش هایی که صورت گرفت تنها عوارض خروج برای این کالا ثبت شد.
وی تصریح کرد: از دولت جدید به خصوص وزیر صنعت و معدن درخواست می کنیم موضوع سرمایه گذاری در صنایع بالادستی صنعت فولاد از جمله تولید گندله، آهن اسفنجی و بریکت و همچنین موضوع صنعتی شدن قراضه را با توجه به محدودیت ها و شرایط در اولویت ها مدنظر قرار دهد.
عرضه و تقاضای قراضه توازن ندارد
در این بین، محمد هاشم صبوری یکی از فعالان بازار آهن قراضه کشور گفت: آهن قراضه حاصل ضایعات صنعتی و خانگی یا خودروهای فرسوده است که طی سال های اخیر به دلیل شرایط اقتصادی، ضایعات بخش صنعت که جزو مرغوب ترین ضایعات محسوب می شود، کاهش پیدا کرده است.
وی افزود: روند تولید قراضه در کشور تغییر چندانی نداشته، اما مصرف آن روز به روز در حال افزایش بوده و قیمت ها نیز به صورت منطقه ای و براساس نوع تولید هر واحد فولادی تعیین می شود.
وی تصریح کرد: روند رو به رشد مصرف در کنار تعداد کم عرضه کنندگان قراضه باعث عدم تعادل در این بازار شده و از این رو کارخانه ها برای تهیه و تامین این کالا مدام در حال رقابتند و این موضوع رشد قیمت ها و بی ثباتی بازار را به دنبال داشته است.
این فعال بازار قراضه اظهار کرد: راه های برون رفت
از شرایط فعلی این است که دولت از تولید ملی و صنعت کشور حمایت کرده و منابع موجود را با تعیین عوارض صادراتی و سخت گیری های بیشتر حفط کند. وی افزود: همچنین تسهیل شرایط برای واردات آهن قراضه با تامین ارز از سوی دولت و کم کردن تعرفه واردات و حمایت و نگاه ویژه دولت و عزم جدی برای از رده خارج کردن خودرو های سبک و سنگین از دیگرراهکارهای برون رفت بازار آهن قراضه است.
وی ادامه داد: با استقرار دولت یازدهم موجی از امید جامعه را فرا گرفته و با درایت ریاست جمهوری سکان وزارتخانه صنعت، معدن و تجارت به دست مدیری کارآزموده و توانمند سپرده شده که درخواست می شود با ایجاد کارگروهی ویژه، چالش های صنعت به خصوص قراضه بررسی و راه های برون رفت از مشکلات فعلی برگزیده شود.

هشدار برای صنعت فولاد
حسام ادیب *
روند کاهشی تولید قراضه آهنی در کشور در ماه های اخیر به دلیل کلی کاهش رشد اقتصادی و افزایش تولید فولاد در کشور به واسطه راه اندازی کارخانه های جدید و همچنین عدم واردات متناسب با این کاهش تولید قراضه و افزایش مصرف، منجر به افزایش تقاضا و کاهش عرضه و بالطبع افزایش قیمت قراضه یا ضایعات آهنی و فولادی شده است. این افزایش قیمت همراه با عدم رشد قیمت فولاد و افزایش هزینه های تولید بوده است. بنابراین این موضوع باعث شده سود حاصل از تولید فولاد در کشور به شدت کاهش یابد.
کاهش سود تولید فولاد، اگر همچنان برای کارخانه هایی که از تکنولوژی کوره قوس استفاده می کنند، به دلیل امکان استفاده بیشتر از آهن اسفنجی، قابل تحمل است، بی تردید برای کارخانه هایی که امکان استفاده زیاد از آهن اسفنجی را به خاطر استفاده از تکنولوژی کوره های القایی ندارند، قابل تحمل نیست و این موضوع منجر به ضرر دهی این کارخانه ها و اعلام ورشکستگی یا تعطیلی آنها خواهد شد. کما اینکه در حال حاضر، بسیاری از کارخانه های فولادی، با تکنولوژی کوره های القایی، در معرض تعطیلی یا ورشکستگی هستند یا حتی تعطیل شده اند. در این میان وضعیت کارخانه هایی که از وام بانکی استفاده کرده اند و در کنار هزینه های تولید، هزینه بهره بانکی را نیز دارند، بسیار وخیم تر است.
حتی اگر فرض بر این گذاشته نشود که کارخانه های بزرگ که از کوره های قوس استفاده می کنند، عامدانه باعث افزایش قیمت قراضه می شوند تا رقبای جدیدالورود خود را از صحنه بیرون کنند، و از طرفی، فرض بر این گذاشته نشود که تامین کنندگان ضایعات، به طمع سود بیشتر به خاطر همین کمبود قراضه دست به افزایش قیمت ضایعات می زند، که البته با این وضع در نهایت تولیدکنندگان فولاد را که مشتریان خود آنها هستند، به سوی ورشکستگی پیش خواهند برد. باید گفت مسیر این افزایش قیمت قراضه که صنعت فولاد در حال طی کردن آن است، مسیری جز ورشکستگی و نابودی آن نیست؛ نابودی که تبعات آن وسیع و دامنگیر است. بررسی این تبعات از موضوع این نوشته خارج است؛ اما به طور خلاصه این تبعات عبارتند از: کاهش رشد اقتصادی کشور، واردات بیشتر فولاد و خروج ارز از کشور، بیکاری و تبعات ناشی از آن، عدم بازپرداخت بدهی های بانکی کارخانه ها، عدم بازپرداخت بدهی کارخانه های فولاد به تامین کنندگان و وارد شدن خسارت به این تامین کنندگان از جمله تامین کنندگان ضایعات، عدم سرمایه گذاری بیشتر در این صنعت و غیره.
در این میان، نقش دولت که بانی رشد صنعت فولاد است، صنعتی که رشد آن منجر به رشد اقتصادی کشور خواهد شد، ایجاب می کند بدون هیچ تعللی به موضوع ورود کند.
اقداماتی از قبیل واردات عمده ضایعات به کشور به صورت فوری، کنترل قیمت ضایعات از این طریق، ایجاد تسهیلات برای بازپرداخت بدهی بانکی کارخانه های فولادی و کنترل قیمت آهن اسفنجی می تواند از اهم اقدامات دولت در صنعت فولاد باشد.
با تغییر و تحولات مدیریتی در کشور، امیدواریم تعللی در اقدامات سنجیده به وجود نیاید و صنعت فولاد، مخصوصا در بخش خصوصی و علی الخصوص در کارخانه های تولید فولاد با کوره های القایی از پرتگاه سقوطی که در مقابلشان قرار گرفته، نجات یابند.