در دولت‌های نهم و دهم چقدر اشتغال ایجاد شد؟

به گزارش پارس به نقل از دنیای اقتصاد، اولین آمار مطرح شده از سوی رییس جمهور منتخب در مجلس به چالش جدی میان دولت روحانی و دولت احمدی نژاد تبدیل شد. از روزی که حسن روحانی آماری در خصوص میزان اشتغال در سال های اخیر مطرح کرد، مقامات دولت احمدی نژاد در پی پاسخگویی و دفاع از خود برآمده اند. در تازه ترین اظهارنظرها دیروز وزیر کار نیز نسبت به مساله واکنش نشان داده و رقم اشتغالزایی در دولت های نهم و دهم را ۷ میلیون فرصت شغلی عنوان کرد.

شبهه در خصوص میزان واقعی اشتغالزایی خالص در دولت نهم و دهم، نخستین بار، چند ماه قبل و در ۲۵ فروردین ۹۲ در برنامه تلویزیونی« پایش» توسط مسعود نیلی مطرح شد، در این برنامه مسعود نیلی برای اولین بار به عدد جنجالی ۱۴ هزار اشتغالزایی خالص سالانه طی سال های اخیر اشاره کرد.

نتایج آمارهای ارائه شده توسط نیلی که از گزارش های رسمی مرکز آمار ایران و مقایسه نرخ اشتغال خالص در گزارش سرشماری نفوس و مسکن سال ۸۵ با سال ۹۰ به دست آمده بود، با تکذیب از سوی مسوولان دولتی و مقامات وزارت کار روبه رو شد. بر اساس آمارهای منتشر شده توسط مرکز آمار در گزارش های مربوط به سرشماری نفوس و مسکن، در فاصله زمانی ۸۵ تا ۹۰ تنها حدود ۷۰ هزار نفر به رقم خالص اشتغال افزوده شده است که با تقسیم این عدد در ۵ سالی که بازه زمانی این سرشماری است، رقم سالانه ۱۴ هزار اشتغالزایی خالص به ازای هر سال به دست می آید. رقم اشتغالزایی که البته مسوولان دولتی آن را منکر شدند.

نخستین واکنش ها به رقم واقعی اشتغالزایی در ۲۵ فروردین ۹۲ در برنامه پایش توسط مسعود نیلی مطرح شد. در این برنامه مسعود نیلی با ارائه نمودارهایی، میزان اشتغال ایجاد شده در دولت های قبلی را با دولت فعلی مقایسه کرد و برای اولین بار به عدد جنجالی ۱۴ هزار اشتغالزایی خالص سالانه طی سال های اخیر اشاره کرد.
وزارت کار به اظهارات نیلی پاسخ هایی داد، واکنش وزارت کار چند وجه داشت، در یک وجه از این واکنش وزارت کار ارقامی پراکنده در خصوص اشتغال ایجاد شده توسط دولت ارائه داد، در بخش دیگری از پاسخ خود وزارت کار تخمینی در خصوص فرصت های شغلی ایجاد شده ارائه کرد که بر آمارهای مرکز آمار ایران در خصوص نرخ بیکاری، درصد جمعیت فعال و نرخ مشارکت اقتصادی مبتنی بود و در آخرین وجه پاسخ های خود به اظهارات نیلی وزارت کار صحت و اعتبار آمارهای مرکز آمار ایران را زیر سوال برد.

معیارهای دوگانه

اما نکته اصلی پاسخ وزارت کار به اظهارات نیلی در پاسخی بود که از طریق تخمین و بررسی آمارهای مرکز آمار به آن دست یافته بود، آمارهایی که در ماه های قبل و بعد از این اظهارات به کرات توسط مسوولان این وزارتخانه زیر سوال رفتند. در حقیقت وزارت کار مدعی شد که با در نظر گرفتن این که نرخ بیکاری در طول این دوره افزایش قابل توجهی نداشته است، اشتغالزایی دولت نمی توانسته این چنین ناچیز باشد و به عبارتی با استناد به آمارهای مرکز آمار ایران باید چیزی در حدود ۵/۲ میلیون فرصت شغلی ایجاد شده باشد تا نرخ بیکاری در رقم فعلی آن محقق شود. این استناد به آمارهای مرکز آمار و تخمین فرصت های شغلی ایجاد شده بر اساس آن در حالی صورت پذیرفت که علی اکبر لبافی معاون توسعه اشتغال وزارت کار به کرات در اظهارات خود آمارهای مرکز آمار در خصوص بیکاری و اشتغال را زیر سوال برده بود، وی در اظهارات خود تاکید کرده بود که به مرکز آمار پیشنهاد شده آمار و نرخ بیکاری را که در قالب نمونه آماری ارائه می شود، راستی آزمایی کند. وی همچنین گفته بود خود اظهاری روش مناسب و مبنای دقیقی برای گزارش نیست. وی در سخنان خود تاکید کرده بود که لازم است صحت آمارهای مرکز آمار به تایید مجدد برسد، همچنین نکته قابل توجه دیگر این است که آمارهای مورد استناد مسعود نیلی نه نمونه گیری های فصلی مرکز آمار در خصوص نرخ بیکاری و اشتغال بلکه نتایج سرشماری نفوس و مسکن سال ۹۰ و مقایسه آن با سال ۸۵ بوده است که به لحاظ دقت آماری بسیار معتبر تر از نمونه گیری است.

اظهارات روحانی و واکنش های تازه

چندی قبل رییس جمهور منتخب، حسن روحانی، در جریان حضور خویش در مجلس به آمار ارائه شده از سوی مرکز آمار که پیش از این توسط مسعود نیلی در برنامه پایش منتشر شده بود، اشاره کرد و گفت: از سال ۸۵ تا ۹۰ رقم شاغلان سالانه ۱۴ هزار نفر بوده است. این آمار اشتغال سال های اخیر کشور ما است. همین ارقام به اختصار کافی است که شرایط کشور ما را نشان دهد.

اظهارات رییس جمهور منتخب البته بی بازخورد نبود، به فاصله یک روز معاون رییس جمهور با انتقاد از اظهارنظر اخیر رییس جمهور منتخب مبنی بر ایجاد سالانه تنها ۱۴ هزار شغل در طول فعالیت دولت نهم و دهم از ارائه گزارش کامل اشتغال آفرینی دولت احمدی نژاد تا چند روز آینده توسط وزارت کار خبر داد. میر تاج الدینی گفت: در جلسه هیات دولت هر یک از وزرا اطلاعات صریح و روشنی درباره میزان اشتغال ایجاد شده در حوزه کاری خود ارائه کردند. وی همچنین تاکید کرد: گزارشی درباره عملکرد دولت در حوزه های مختلف آماده شده است که منتشر می شود و به عنوان سند باقی می ماند. میر تاج الدینی در این گفت وگو اظهار کرد: برخی گفته اند در دولت های نهم و دهم به طور میانگین سالانه ۱۴ هزار شغل ایجاد شده است، در حالی که این آمار از اشتغالزایی در استان های کوچک ما نیز کمتر است به طوری که در برخی استان ها سالانه ۱۰۰ هزار شغل ایجاد شده است، نمی دانم چرا برخی این آمارها را ارائه کرده اند. یک روز بعد از اظهارات میر تاج الدینی، رحیمی معاون اول رییس جمهور نیز نسبت به اظهارات روحانی واکنش نشان داد و گفت این روزها عملکرد شورا را ضعیف و آمار اشتغال را بسیار پایین اعلام کرده اند، تنها کمیته امداد ظرف دوسال اخیر ۶۰۰ هزار فرصت شغلی ایجاد کرده است، روز گذشته نیز وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی اعلام کرد: در زمان فعالیت دولت های نهم و دهم ۷ میلیون شغل در کشور ایجاد شد، وی همچنین حمایت از بنگاه های زودبازده اقتصادی و ایجاد اشتغال پایدار را از جمله رویکردهای اصلی دولتمردان ذکر کرد.

تنها فرض ممکن

برخی کارشناسان بر این نکته تاکید می کنند که رقم اشتغالزایی مورد نظر تنها در صورتی می تواند با آمارهای منتشر شده توسط مرکز آمار در خصوص رقم اشتغال خالص سرشماری نفوس و مسکن به نوعی به سازگاری برسد که چیزی در حدود ۲/۵ میلیون فرصت شغلی که دولت ادعا دارد ایجاد کرده است، به صورت همزمان از بین رفته باشند، به عبارتی فرآیند تخریب فرصت های شغلی، سبب خنثی شدن تاثیر فرصت های شغلی ایجاد شده در رقم اشتغال خالص شود، فرضی که بدون شک با در نظر گرفتن رقم بسیار بزرگ ۲/۵ میلیون فرصت شغلی، بسیار بعید به نظر می رسد.