باورهای غلط درباره واکسن کرونا

حالا حدود یک سال و نیم از درگیری جهان با ویروس کرونا می‌گذرد، ویروسی که تا کنون جان بسیاری از اسنان‌های روز زمین را گرفته و بسیاری دیگر را نیز مبتلا کرده است، هرچند طی ماه‌های گذشته خبرهای خوبی درباره کشف واکسن این بیماری از گوشه و کنار جهان به گوش رسید و بسیاری از کشورها واکسیناسیون عمومی را آغاز کرده‌اند و با توجه به نیاز جهان به واکسن کرونا ، متاسفانه روز به روز میزان شایعات عجیب درباره این بیماری نیز افزایش می‌یابد.

شبکه‌های اجتماعی مختلف نقش بسیار زیادی در گسترش این شایعات دارند و باعث می شوند تا بخش زیادی از مردمان جهان، از کشورهای فقیر و جهان سومی گرفته تا کشورهای ثروتمند و توسعه یافته، از زدن واکسن خودداری کنند تا به این ترتیب به شدت سلامت خود را با خطر مواجه کنند و علاوه بر آن نرخ ابتلا را بالاتر ببرند. در همین راستا تلاش کردیم از طریق ارتباط با متخصصان مختلف نظر آنها را درباره باورهای نادرست درباره واکسن کرونا جویا شویم که در ادامه به مرور مهم‌ترین این شایعات و باروهای غلط می‌پردازیم:

*واکسن ها ایمن و موثر نیستند؟

مینو محرز، عضو کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا، درباره اینکه آیا افراد پس از دریافت دو دز واکسن کرونا احتمال ابتلا به این بیماری را دارند؟ می‌گوید: بله هیچ یک از واکسن های تولید شده در دنیا ایمنی ۱۰۰ درصد ایجاد نمی‌کند و این نکته‌ای است که افراد باید مورد توجه قرار دهند. این موضوع فقط برای واکسن های ایرانی نیست بلکه مواردی در کشور ثبت شده که افراد در خارج از ایران واکسن مدرنا یا فایزر دریافت کرده و زمانی که در کشور بوده اند، مبتلا به کرونا شده اند. با سویه دلتای کرونا دیگر کسی چندان در مقابل این بیماری در امان نیست و همه دنیا اکنون وارد پیک جدیدی از این بیماری شده‌اند اما این موضوع به معنای خودداری کردن از تزریق واکسن نیست، به دلیل اینکه حتی ایمنی ۷۰ تا ۸۰ درصدی نقش بسیار مهمی در کاهش زنجیره انتقال بیماری دارد به همین دلیل تزریق واکسن به همه گروه‌ها توصیه می‌شود.

*بعد از تزریق واکسن ماسک نزنید؟

رکسانا باطبی رییس گروه پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های واگیردار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به این باور غلط توضیح می‌دهد: شواهد نشان داده خطر ابتلا و تشدید بیماری کووید۱۹ در افرادی که واکسینه شده‌اند کاهش می‌یابد اما به صفر نمی‌رسد. برای حفظ سلامت خانواده خود و جامعه افراد واکسینه شده تمام پروتکل‌های بهداشتی را برای پیشگیری از انتشار بیماری کووید ۱۹شامل ماسک زدن و رعایت فاصله اجتماعی، پرهیز از حضور در مکان های پر جمعیت رعایت کنند. تا واکسیناسیون عمومی و یا حداقل ۷۰ تا ۸۰ درصدی انجام نشود نمی توانیم بگوییم هیچ فردی، حتی واکسینه شده هم در برابر کرونا ایمن است.

*افرادی با سابقه بیماری کرونا واکسن نزنند؟

ابراهیم قادری اپیدمیولوژیست در پاسخ به این باور اشتباه می‌گوید: افرادی که سابقه ابتلا به بیماری کرونا را در یک سال گذشته داشته‌اند می‌توانند واکسینه شوند، واکسیناسیون کرونا برای عموم افرادی که در گروه‌های اولویت دار قرار دارند اختیاری است و الزام وجود ندارد.

*تزریق واکسن خودش باعث ابتلا به کرونا می‌شود / آیا بعد از تزریق واکسن تست PCR مثبت می‌شود و باید خودمان را قرنطینه کنیم؟

این هم یکی دیگر از باورهای اشتباهی است که این روزها بر سر زبان برخی از افراد جامعه جاری شده است. سید علیرضا ناجی، رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی بیمارستان مسیح دانشوری در توضیح این مسئله می‌گوید: پرسشی که بسیاری از مردم جامعه این روزها مطرح می‌کنند این است که زمانی که واکسن کرونا تزریق می‌کنیم، آیا ویروسی دفع می‌کنیم و احتمال انتقال ویروس ضعیف شده‌ای که از طریق واکسن وارد بدن می‌شود، به دیگران وجود دارد یا خیر؟ و آیا بعد از تزریق واکسن تست PCR مثبت می‌شود و باید خودمان را قرنطینه کنیم؟ او تأکید می‌کند که پاسخ تمام این سؤالات «نه» است. تاکنون همه واکسن‌های کرونایی که در دنیا مجوز گرفته اند، همگی ویروس های غیرفعال در آنها استفاده شده است.

این واکسن ها به چند دسته تقسیم می شوند. یک دسته از آنها واکسن های ژنومی یا mRNA هستند که شامل واکسن های «مادرنا» و «فایزر» است. دسته دیگر، واکسن های وکتوری هستند که شامل «آسترازنکا» و «جانسون اند جانسون» و نیز واکسن «اسپوتنیک» است که در ایران تزریق می شود. گروه دیگر، واکسن های غیرفعال شده هستند مانند «سینوفارم» و «سینووکس» و در آینده هم واکسن «برکت» هم جزء همین ها قرار می گیرند. گروه دیگر هم واکسن های پروتئینی هستند که تنها شامل واکسن «نوواوکس» می شود که مجوز گرفته و مردم اطمینان داشته باشند که هیچ کدام از این واکسن ها تولید ویروس نمی‌کنند و ویروسی وارد بدن آنها نمی‌کند.

*عوارض جانبی واکسن کرونا خطرناک هستند؟

فاطمه عابدینی - فوق تخصص ریه و مسئول ای سی یو اورژانس کرونا بیمارستان مسیح دانشوری و دبیر کمیته علمی کشوری کووید۱۹، واکسن های کووید ۱۹را بی خطر و باعث محافظت افراد در برابر ابتلا به بیماری شدید و مرگ ناشی از کرونا برشمرد که ممکن است عوارض جانبی خفیفی داشته باشند که نشانه ایجاد ایمنی در بدن است. در مدت اخیر آنقدر از عوارض خطرناک واکسن های مختلف کرونا همانند لخته شدن خون، گیلین باره، عوارض عصبی و ... شنیده ایم که از تزریق آن می ترسیم. اما واقعیت این است که این عوارض بسیار بسیار نادر هستند اما آنقدر در رسانه ها بازتاب پیدا کرده اند که افراد فکر می کنند هر فردی که واکسن بزند به این عوارض دچار می شود. واکسن های کرونا هر چند تا امروز عوارضی از خود نشان داده اند اما اکثرا بی خطر هستند و زدن آنها مزایای بسیار بسیار بیشتری نسبت به نزدن آنها دارد.

*افراد بیمار نباید واکسن بزنند؟

داود یادگاری فوق تخصص بیماری‌های عفونی می‌گوید: واکسن کرونا برای هیچ گروهی از مردم و بیماران منع مصرف ندارد و لازم است همه مردم از جمله بیماران خاص و مزمن هر چه زودتر واکسن بزنند. واکسن کرونا برای هیچ یک از افراد و بیماران منع مصرف ندارد، مردم نباید برای زدن واکسن نگرانی داشته باشند، همه واکسن های تایید شده ای که در ایران و جهان استفاده می شود، علیه کرونا ایمنی ایجاد می کنند، البته ممکن است میزان ایمنی زایی برخی واکسن ها از برخی دیگر بیشتر باشد اما با توجه به محدودیت تعداد واکسن ها، هر واکسنی که به گروه های اولویت دار معرفی شد، بزنند و منتظر نشوند یک واکسن خاص در دسترس آنان قرار بگیرد.

*مادران باردار و شیرده واکسن نزنند؟

مسعود مردانی متخصص بیماری‌های عفونی درباره این موضوع توضیح می‌دهد: اطلاعات کافی در زمینه ایمنی واکسن کرونا در زنان شیرده وجود ندارد از آن جا که واکسن های کرونا زنده هستند به نظر نمی رسد خطری برای نوزاد داشته باشند.

مطالعات محدودی در خصوص ایمنی واکسن کرونا در زنان باردر انجام شده، تصمیم گیری در این زمینه نیاز به هماهنگی پزشک معالج و زنان باردار دارد تا با در نظر گرفتن میزان شیوع بیماری کرونا در جامه ریسک ابتلا به بیماری و اطلاعات محدود در زمینه واکسیناسیون زنان باردار تصمیم گیری شود.

*قبل از بارداری واکسن کرونا نزنید؟

یکی دیگر از باورهای اشتباهیی که این روزها در بین زوج‌های جوان مطرح شده همین موضوع است؛ مریم کوشکی ، معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی لرستان، در خصوص زوج‌هایی که قصد بچه دار شدن دارند عنوان می‌کند: واکسن نه تنها خطرافرین نیست بلکه برای سلامت و ایمن سازی مادران در برابر ویروس بسیار مطلوب و مفید هم می باشد. واکسن های موجود در بازار همگی بسیار ایمن هستند و اگر هر زمان واکسن مشخصی در مورد سلامت جنین و مادر دارای ابهام یا شک باشد، وزارت بهداشت از آن نوع خاص از واکسن برای مادران باردار استفاده نخواهد کرد.