از «ماه عسل» ۹۴ تا «فجر» ۹۷

در جشنواره فیلم فجر امسال دو فیلم «ماجرای نیمروز: ردخون» و «۲۳ نفر» فیلم‌هایی هستند که به موضوع دفاع مقدس خواهند پرداخت. ۲۳ نفر همانطور که از اسمش پیداست از کتابی با همین عنوان الهام گرفته و به موضوع اسارت نوجوانان ایرانی در هشت سال دفاع مقدس اشاره می‌کند.

در ایام نزدیک به جشنواره فیلم فجر در گزارش‌هایی تحلیلی به معرفی برخی از فیلم‌های مهم این رویداد خواهیم پرداخت؛ اولین فیلم در این سلسله گزارش، «۲۳ نفر» است.

خاطرات‌اسارت

شاید نخستین مواجهه گسترده مخاطبان عام با قصه «آن ۲۳ نفر» را باید مربوط به حضور آن‌ها در برنامه تلویزیونی ماه عسل در سال ۹۴ دانست. جایی که ۲۱ نفر از آن ۲۳ نوجوان مشهوری که زمانی به واسطه اسارت در چنگال مزدوران رژیم بعثی عراق سر از کاخ صدام درآورده بودند، سال‌ها پس از آن روزها یک بار دیگر در برابر دوربین شبکه سوم سیما و در برنامه‌ای زنده پیش چشم مخاطبان پرشمار این برنامه تلویزیونی گردهم آمدند.

داستان این ۲۳ نفر از اسارت در عملیات بیت‌المقدس آغاز می‌شود و در ادامه در شرایطی که دوره اسارت خود را می‌گذراندند، صدام دستور می‌دهد از بین ۲۰۰ نفر اسیر «آن ۲۳ نفر» را که رنج سنی‌شان بین ۱۳ تا ۱۹ سال بوده جدا کنند. طبق نقشه و برنامه‌ریزی بعثی‌ها برای «این ۲۳ نفر» کفش و لباس شیک خریده می‌شود تا آن‌ها را برای شوی تبلیغاتی صدام آماده کنند. صدام به همراه دختر خردسالش یک جلسه با «آن ۲۳ نفر» تشکیل می‌دهد تا با استفاده از عکس‌های این جلسه به تبلیغ علیه جمهوری اسلامی بپردازد.

بنابراین وقتی «آن ۲۳ نفر» از قصر به زندان بغداد بازمی‌گردند به واسطه احساس گناهی که داشتند، دست به اعتصاب غذا می‌زنند و سه شرط برای رژیم بعثی عراق تعیین می‌کنند؛ نخست اینکه تبلیغات را متوقف کنند، دوم با نماینده صلیب سرخ دیدار کنند و در آخر اینکه آنها را به اردوگاه بازگردانند، اما رژیم بعثی عراق دست به شکنجه این نوجوانان می‌زند. هرچند در نهایت وادار به پذیرش شروط آنها و بازگرداندن این نوجوانان به اردوگاه می‌شود.

یکی دیگر از نکات مهم درباره این کتاب تقریظ رهبر انقلاب بر این کتاب است. در متن تقریظ رهبری بر این کتاب آمده است: «در روزهای پایانی ۹۳ و آغازین ۹۴ با شیرینی این نوشته شیوا و جذاب و هنرمندانه، شیرین‌کام شدم و لحظه‌ها را با این مردان کم‌سال و پرهمت گذراندم. به این نویسنده خوش‌ذوق و به «آن بیست و سه نفر» و به دست قدرت و حکمتی که همه این زیبایی‌ها، پرداخته سرپنجه معجزه‌گر اوست درود می‌فرستم و جبهه سپاس بر خاک می‌سایم. یک بار دیگر کرمان را از دریچه این کتاب، آنچنان که از دیرباز دیده و شناخته‌ام، دیدم و منشور هفت رنگ زیبا و درخشان آن را تحسین کردم».

تولیدفیلم

پس از شهرت هرچه بیشتر ماجرای ۲۳ نفر به واسطه تقریظ رهبر انقلاب، نامه سردار سلیمانی به نویسنده‌اش و برنامه ماه عسل، تصمیم بر ساخت فیلمی از این اتفاق گرفته شد. برای کارگردانی این فیلم آقای مهدی جعفری انتخاب شد و درتاریخ ۱۳ مهرماه سال جاری فیلمبرداری ۲۳ نفر کلید خورد.

نخستین روز کار این فیلم با حضور مهمانی ویژه خبرساز شد. مراسم افتتاح فیلم‌برداری فیلم سینمایی «۲۳ نفر» به تهیه‌کنندگی آقای مجتبی فرآورده و کارگردانی مهدی جعفری با حضور سردار سلیمانی برگزار شد. تصویربرداری یکی از سکانس‌های فیلم با حضور سردار سلیمانی صورت گرفت.

سردار سلیمانی با حضور در صحنه فیلمبرداری گفت: خاطرات دفاع مقدس و نیز ویژگی بارز گروه نوجوان اسیری که خاطراتشان در کتاب «بیست و سه نفر» روایت شده است اهمیت زیادی دارد.

همچنین در این مراسم آقایان حبیب احمدزاده و مرتضی سرهنگی نیز به‌عنوان مهمان و مسوولان سازمان رسانه‌ای اوج به‌عنوان سرمایه‌گذار حضور داشتند. پس از نزدیک به سه ماه تولید، کار فیلمبرداری این فیلم تمام شد.

فیلمبردارنامدار، کارگردان ۲۳ نفر

مهدی جعفری پیش از ۲۳ نفر، دو تله فیلم و سینمایی «ایستگاه اتمسفر» را ساخته است اما همچنان بیشتر به‌عنوان مدیر فیلمبرداری در سینمای ایران شناخته می‌شود. جعفری درفیلم‌های مهمی چون اتوبوس شب، بی‌خداحافظی، دهلیز، خط ویژه، عصریخبندان، بارکد، خشکسالی و دروغ، خجالت نکش و به وقت شام مدیرفیلمبرداری بوده است. اهالی سینما به جایگاه و اهمیت ویژه مدیرفیلمبرداری در یک پروژه سینمایی واقف‌اند. بسیاری از فیلمسازان قاب‌ها، میزانسن و حتی دکوپاژ کارشان را با مشورت مستقیم مدیرفیلمبرداری انجام می‌دهند. حتی برای برخی از فیلمسازان اول و تازه‌کار این نقش فراتر هم است تا جایی که برخی از فیلم‌ها را بیش از کارگردان، به نام مدیر فیلمبرداری‌اش می‌شناسند.

کارنامه حرفه‌ای جعفری در مقام فیلمبردار به قدری قابل دفاع است که بتوان از ۲۳ نفر توقع یک فیلم سینمایی دیدنی را داشت. خصوصاً که ۲۳ نفر با توجه به موضوعش طبیعتاً نیاز به سکانس‌ها و قاب‌بندی‌های خاصی دارد که شخصی چون جعفری از پسش برمی‌آید. جعفری از چندین جشنواره داخلی و خارجی جایزه گرفته و دوبار نامزد دریافت سیمرغ از جشنواره فیلم فجر شده است.

قصه آن ۲۳ نفر قرار بود چند بار توسط کارگردان‌های مختلف تولید شود. آقای احمد یوسف‌زاده، نویسنده اثر پیش از این اعلام کرده بود بارها کارگردان‌های مختلف با وی پیرامون تولید اثر سینمایی این کتاب صحبت کرده‌اند که البته هیچکدام از آنها به نتیجه نرسیده بود. در این میان پیشنهاد سردار حاج قاسم سلیمانی به ابراهیم حاتمی‌کیا مبنی بر ساخت فیلم «آن بیست و سه نفر» نیز جذاب بود.

یوسف‌زاده در این باره می‌گوید: «خبر دارم که سردار سلیمانی نامه‌ای به آقای ابراهیم حاتمی‌کیا، کارگردان، نوشته و پیشنهاد داده‌اند که براساس این کتاب، فیلمنامه این کار نوشته و یک فیلم سینمایی تولید شود». حال باید دید که آیا خروجی تصویری این سوژه جذاب و ارزش‌مدار هم مانند کتاب خاطراتش جذاب خواهد بود؟ باید تا آغاز جشنواره فیلم فجر و رونمایی از این فیلم منتظر ماند و صبر پیشه کرد. آن هم در جشنواره‌ای که سهم فیلم‌های مربوط به دفاع مقدس در آن کم و ناچیز است.