نقطه چین؛ سیاسی‌ترین ساخته مهران مدیری

 احمد رنجبر: درباره «نقطه چین» که بعد از 15 سال فرصت بازپخش به دست آورد و هفته پیش آخرین قسمت اش روی آنتن آی فیلم رفت. چرا می توان آن را سیاسی ترین ساخته مدیری لقب داد؟ چرا مدیری این سریال را دوست ندارد؟

هفته پیش بازپخش «نقطه چین» به پایان رسید؛ سریالی که 15 سال پیش روی آنتن شبکه سه رفت اما بعد از آن فرصت پخش دوباره پیدا نکرد. دلیل آن را در روزهای نخست بازپخش سریال نوشتیم: حجم بالای حضور حامی مالی برنامه در لوکیشن، به مدد پیشرفت ابزارهای تکنولوژی، اسپانسر سریال محو شد و «نقطه چین» توانست روی آنتن شبکه آی فیلم برود.

این گزارش حاوی چند فرامتن درباره سریال است؛ این که چرا مهران مدیری آن را دوست ندارد؟ به خاطر تولید ارزان، نبود قاسمخانی، دنباله روی از «پاورچین»؟ اصلا سریال کجای کارنامه او قرار می گیرد؟ «نقطه چین» را چرا می توان سیاسی ترین سریال مدیری دانست؟ وجوه انتقادی آن که وام گرفته از مسائل روز است، چه مواردی بود؟

مدیری «نقطه چین» را بعد از «پاورچین» ساخت اما نه این و نه سریال بعدی اش یعنی «جایزه بزرگ» موفق نبودند و زیر سایه «پاورچین» قرار داشتند. مدیری تلاش زیادی برای بهبود «نقطه چین» کرد ولی تغییر بازیگر و تعویض مسیر قصه به کمک نیامد. او کمی بعد با «شب های برره» قدرت نمایی کرد.

وجوه سیاسی

مدیری از همان روزهایی که کم کم داشت تبدیل به چهره ای معروف می شد، سعی می کرد از موضوعات اجتماعی در کارهای خود بهره ببرد. رد این نگرش در «ساعت خوش» دیده می شود و در کارهایی مثل «جُنگ 77» ادامه می یابد. رویکرد مدیری اجتماعی است. حتی در «پاورچین» آنچه محور می شود نقد عادات و رفتار مردم است و اشاره های سیاسی در آن کمرنگ است.

این اتفاق در «نقطه چین» به شکل کاملا رو رخ می دهد. یکی از مشهورترین آن، طعنه به نمایندگان مجلس است. سال 82 برخی نمایندگان مجلس که رد صلاحیت شده بودند، با تحصن علیه شورای نگهبان موضع گرفتند. آنها بیانیه دادند که علاوه بر تحصن لب به طعام نخواهند زد. این اتفاق نیفتاد و دستمایه طعنه مدیری شد.

شخصیت های سریال جلوی چشم خبرنگاران سرم وصل می کنند اما وقتی کسی نیست یواشکی غذا می خورند. قسمتی دیگر به ماجرای رئیس وقت حوزه هنری و تولید سیگار اختصاص داشت که جزو اتفاقات پر سروصدای سال بود. اپیزود دیگر به مخملباف اختصاص داشت و شوخی تند و تیز با جشنواره های خارجی.

مدیری علیه اصلاح طلبان؟

با مرور مواردی که در باکس پیش به آنها اشاره شد می توان به این پاسخ رسید که آیا «نقطه چین» را می توان سیاسی ترین سریال مدیری دانست؟ پاسخ مثبت است و زمینه ساز یک سوال دیگر می شود: آیا مهران مدیری علیه اصلاح طلبان بوده؟

بارزترین شائبه، طعنه سنگینی است که مدیری در «نقطه چین» به نمایندگان اصلاح طلب مجلس ششم می زند. قصد ارزشگذاری بر کیفیت نقد حرکت این دسته از نمایندگان را نداریم اما همین قدر که مدیری به آنها طعنه می زند یعنی مخالفت. چه بسا اگر آن زمان فضای مجازی حاکم بود، حرکت مدیری حتی بیش از شوخی های آن در «دورهمی» سروصدا ایجاد می کرد.

مدیری در این برنامه بارها و بارها به دولت حسن روحانی که منتسب به اصلاح طلبان است، نقد وارد کرد و واکنش های رسانه ها و مردم را مقابل خود دید. (داریم از دولت روحانی در زمان پخش دورهمی می گوییم!) همزمان این شائبه تقویت گرفت که مدیری علیه اصلاح طلبان است کما این که روزنامه های اصلاح طلب واکنش نشان دادند و مدیری را نقد کردند.

پروداکشن ارزان

آیا مدیری به دلیل طعنه های مستقیم و نه چندان دراماتیزه شده «نقطه چین» این سریال را دوست ندارد؟ یا دلیل آن به کیفیت خود سریال باز می گردد؟ مدیری در برابر پرسش رامبد جوان در «خندوانه» پاسخ روشنی درباره دلیل دوست نداشتن سریال بیان نکرد.

آنچه مشخص است این که «نقطه چین» جزو یکی از فقیرترین ساخته های مدیری از نظر پروداکشن است. سریال فاقد لوکیشن های متعدد است و همه قصه در چند نقطه روایت می شود. مدیری برای پوشاندن این ضعف، غاالبا از نماهای بسته استفاده کرده تا مشخص نشود لوکیشن خانه و اداره بیش از حد باسمه ای است. حتی در نماهایی مثل زندان، فقط فضا تاریک شده! یا ماهیگیری در حوض خانه انجام می شود. خانه شخصیت ها هم فقط شامل یک مبل است و ...

مهران مدیری اما اینقدر هوشمند بوده که حتی با این ضعف سریال شوخی کند و با رفتارهای گل درشت بفهماند خودش می داند اوضاع از چه قرار است. نتیجه ای که به دست آمد اما در تراز کارهای مدیری نیست و حتما یکی از دلایل ناکامی اش را می توان در پروداکشن ضعیف آن جستجو کرد.

سایه پاورچین

موفقیت چشمگیر «پاورچین» انتظارها از مدیری را بالا برده بود. او وقتی سراغ «نقطه چین» رفت می خواست سریالی متفاوت با قبلی بسازد اما همان ابتدا متوجه شد مسیر اشتباه است. بنابراین قصه را تغییر داد و بازیگران جدیدی به سریال افزود. وضع بهتر شد اما هرگز به موفقیت «پاورچین» نزدیک هم نشد.

مدیری موقعیت های موفق «پاورچین» را در «نقطه چین» هم تکرار کرد؛ در سریال قبلی شاهد زوج او و رضویان بودیم و در این یکی با رضا شفیعی جم یک زوج شکل داد. اتفاقا همین هم برگ برنده و تنها نقطه قوت «نقطه چین» نیز مورد استفاده قرار گرفت. نتیجه اما مطلوب نبود؛ چرا؟ به دلیل نبود پیمان قاسمخانی و عدم برخورداری سریال از یک فیلمنامه جذاب. وانگهی سریال به روز پخش رسیده بود و گروه تولید خسته بودند. این هم دلیل دیگری که می توان پی برد چرا مدیری «نقطه چین» را دوست ندارد.

حاصل یک بازپخش

سریال «نقطه چین» به رغم ضعف هایی که دارد به چند دلیل مورد توجه قرار گرفت؛ علت اصلی خود مهران مدیری است که مخاطب پیشینه ذهنی خوبی نسبت به او دارد. دلیل دیگر حضور شخصیت بامشاد است با بازی رضا شفیعی جم. رفتار و گفتار این شخصیت خنده ایجاد می کند و به دل می نشیند. این نکته ای است که در لابلای کامنت ها هم دیده می شود و به زعم مخاطبان، محبوب ترین کاراکتر «نقطه چین» است.

این سریال در میان بازپخشی بعد سریال کیمیا قرار گرفته و نشان می دهد توانسته رضایت طیفی از بیننده ها را به دست بیاورد. هفته پیش خبرگزاری فارس به نقل از روابط عمومی رسانه ملی خبر داد که طبق نظر سنجی مرکز پژوهش و سنجش افکار صدا و سیما از نمونه آماری 4829 نفر از افراد بالای 12 سال در سراسر کشور، «نقطه چین» بعد از «کیمیا» قرار دارد.

بازپخش سریال «کیمیا» در شبکه تماشا، با رقم 33.8 درصد مخاطب و رضایتمندی بیش از 80 درصدی را به همراه داشته و «نقطه چین» با رقم های نزدیک به این سریال، مخاطبان را پای تلویزیون نشانده است.