روش بهینه تولید بذر سیب‌زمینی؛ کشت در هوا

سیب‌زمینی در ایران ازنظر اهمیت غذایی پس از گندم و برنج، سومین محصول به شمار می‌رود. در بسیاری از محصولات کشاورزی، به‌ویژه سیب‌زمینی، بیماری‌های ویروسی سهم بالایی در کاهش عملکرد و کیفیت محصول دارند، ازاین‌رو اهمیت ایجاد گیاهچه‌های سالم و ریزغده‌ها یا اصطلاحاً مینی‌تیوبرهای عاری از ویروس و ازدیاد و تکثیر سریع آن‌ها در سطح وسیع کاملاً روشن است.

بنا بر گفته محققان، روش رایج در کشور برای تولید مینی‌تیوبر سیب‌زمینی، کشت در بستر جامد است یعنی تولید ریزغده در داخل خاک روشی است با هزینه بالا و عملکرد پایین. اما اخیراً روشی جدید به نام سیستم "هواکشت"یا "آئروپونیک" برای تولید ریزغده به کار گرفته شده است. کشت آئروپونیک ویژگی‌های خاصی دارد که آن را به‌عنوان روشی کارآمد در تولید محصولات گیاهی معرفی می‌کند. آئروپونیک درواقع فرایندی از رشد گیاه در محیطی از مه، بدون استفاده از خاک یا هر بستر دیگری است! این روش جدید، کمکی برای تولید بیشتر و بهتر فرآورده‌های گیاهی و افزایش سرعت رشد گیاه است.

در همین رابطه، یکی از پژوهشگران کشور در فرآیندی پژوهشی، با توجه به اهمیت بالای بهینه‌سازی مصرف انرژی در سیستم‌های مختلف کشت، به تحلیل و مقایسه مصرف انرژی در دو سامانه هواکشت و معمولی برای تولید مینی‌تیوبر سیب‌زمینی پرداخته است.

این آزمایش، در سال زراعی ۱۳۹۵ و در مجتمع گلخانه‌ای مهندس اردبیلی (به پرور سبلان) در استان اردبیل انجام شده است. این استان، نخستین استانی است که بذر مینی‌تیوبر سیب‌زمینی را به روش هواکشت تولید می‌کند که عاری از ویروس و عامل بیماری و همچنین دارای راندمان بالاست.

نتایج بررسی‌های این تحقیق نشان می‌دهد که راندمان انرژی (ER) در سیستم کشت آئروپونیک به‌مراتب بهتر و بیشتر از راندمان انرژی در سیستم کشت خاکی است. همچنین، مشابه این شرایط در شاخص کارآیی انرژی (­EP) نیز دیده می‌شود.

سیامک غریبی‌اصل، عضو هیئت‌علمی گروه کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل و مجری این پژوهش می‌گوید: «مصرف انرژی ویژه بسیار بالایی در سیستم کشت خاکی نسبت به سیستم آئروپونیک مشاهده می‌شود که بیانگر عملکرد پایین این سیستم در تولید مینی‌تیوبر در قبال میزان انرژی مصرفی است. در شاخص انرژی خالص (NE) نیز متأسفانه در سیستم کشت خاکی، وضعیت مشابه سایر تولیدات گلخانه‌ای ایران است. ولی در سیستم آئروپونیک، شاخص انرژی‌خالص مثبت و وضعیت آن نسبت به سیستم کشت خاکی مطلوب‌تر است».

این محقق اعتقاد دارد: «به‌طورکلی، سیستم آئروپونیک ازلحاظ شاخص‌های انرژی سالیانه، دوره و غده، مزیت و مطلوبیت بهتری دارد و می‌توان این سیستم را به‌عنوان یکی از سیستم‌های کارا و بهینه، ازلحاظ میزان مصرف انرژی برای تولید مینی‌تیوبر سیب‌زمینی، پیشنهاد داد».

یافته‌های این تحقیق که به‌کارگیری سیستم آئروپونیک یا هواکشت را در تولید مینی‌تیوبر سیب‌زمینی به دلیل کارایی انرژتیک بالا توصیه می‌کند، در نشریه «تحقیقات سامانه‌ها و مکانیزاسیون کشاورزی» وابسته به موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی انتشار یافته است.

بذر مینی‌تیوبر سیب‌زمینی در استان اردبیل، تاکنون صرفاً از طریق سیستم خاکی تأمین می‌شد که در یک مترمربع آن فقط ۲۰۰ تا ۳۰۰ عدد بذر به تولید می‌رسید، اما با روش هواکشت می‌توان ۱۶۰۰ تا ۲۷۰۰ بذر مینی‌تیوبر را تولید کرد و این موضوع، اهمیت این روش را بیش‌ازپیش مشخص می‌کند.

انتهای پیام/