«باربی» جهان عرب جنجال به پا کرد

عروسک «فولا» در سال ۱۹۹۹ توسط شرکت «نیوبوی» ساخته شده و در سال ۲۰۰۳ وارد بازارهای سوریه و جهان عرب شده است. نام عروسک «فولا»، با تلفظ عربی فُلَه، برگرفته از گل خوشبوی عربی (گل یاس) روییده شده در منطقه شامات است.

خیلی ها این عروسک یازده و نیم اینچی را رقیب «باربی» می دانند اما تنها تفاوت میان این دو عروسک نوع پوشش و سبک زندگی آنها است. «فولا» از لحاظ شکل ظاهری و لاغری کاملا به «باربی» شباهت دارد. حتی در نوع رنگ پوست و چشمان هم هیچ تغییری در آنها ایجاد نشده و اندام او همانند مانکن ها است و سفیدپوست هستند.

در دنیای عرب این عروسک با عنوان «باربی عربی» هم شناخته می شود. تنها موضوعی که «فولا» را از «باربی» متمایز می کند نوع پوشاک او است که لباس های عربی پوشیده همانند چادر بر تن دارند، نوع پوشش این عروسک در خانه و بیرون متفاوت است. «فولا» زمانی که از خانه بیرون می رود، لباس های طبق عرف اسلامی می پوشد.

«فولا» از هر قوم و قبیله ای همچون کشورهای مصر، هند، چین، اندونزی، آفریقای جنوبی، مغرب و امارات برایش لباس های گوناگون طراحی شده است.

لوازم شخصی و متفاوت «فولا»

سبک زندگی متفاوت «فولا» در داشتن لوازم شخصی هم محسوس است. «باربی» در داشتن لوازم شخصی، داشتن خانه و لوازم شغل های متفاوت، همه چیز در اختیارش قرار دارد و می توانیم او را در نقش تمام شغل ها شاهد باشیم. اما فولای عربی براساس طراحان او می تواند در دو شغل معلمی و پزشکی ظاهر شود، زیرا این دو شغل در فرهنگ اسلامی آنها برای زنان قابل پذیرش است.

از مجموعه های ساخته شده همراه با عروسک «فولا» چتر، ساعت، دوچرخه، دوربین، صندلی های بادی، چادر نمازهایی با رنگ های گوناگون هستند. از همین رو، پدران و مادران مسلمان اعتقاد دارند که دخترانشان همراه با عروسک های «فولا» تشویق به داشتن حجاب می شوند. البته «فولا» بعد از عروسک های «سارا» به بازار عرضه شد که توفیقات آن نسبت به سارا زیادتر بوده است.

پدران و مادران عرب ازجایگزین شدن «فولا» به جای عروسک های «باربی» اظهار خوشحالی کردند زیرا زمانی که کودک شان با عروسک های فولا بازی می کنند، یاد می گیرند که باید چادر سر کنند و در کنار خرید و سرگرمی، به نیایش هم بپردازند.

«فولا» همانند «باربی» خواهر و برادر و چند دوست دارد اما او همانند «باربی» نمی تواند وارد رابطه عاشقانه شود زیرا این امر برخلاف عرف اسلامی است. «فولا» با اطرافیانش در تعامل خوبی است و خواهر و برادرش را راهنمایی می کند.

در گزارش این روزنامه امریکایی آمده است: «تقریبا غیرممکن است که از مغازه ای در سوریه، مصر، اردن یا قطر رد شوید و با خوردنی های فولا یا آدامس فولا روبرو نشوید.

در اینجا دختربچه ها ذهن شان مشغول فولا است و پدرمادرهای محافظه کار که مایل نیستند برای دخترانشان باربی بخرند  از اینکه برای عروسکی که جانماز دارد هزینه می کنند خوشحال اند.» [ Newyork Times]

«فولا» در بازار عربستان و کشورهای حاشیه خلیج فارس با چادر مشکی و روسری عرضه شده است اما در دیگر بازارها چادر به سر ندارد چراکه طراحان آن قصد نداشتند فقط یک مدل سخت گیرانه را مطرح کنند. برای کشورهای  معتدل تر «فولا» یک روسری روشن و دامنی بلند دارد که تا زیر زانویش را می پوشاند، همان طور که مسلمان ها به طور سنتی لباس های پوشیده به تن می کردند. همچنین «فولا» گاهی اوقات لباس آستین کوتاه می پوشد اما هرگز لباس بی آستین ندارد.

تبلیغات فولا در کشورهای عرب

سایت «فله»، باربی عربی را این گونه معرفی می کند: «دختری است ۱۶ ساله که ویژگی های جسمی و اخلاقی اش عربی است. زندگی کردن و یادگیری را دوست دارد. به پدر و مادرش نیکی می کند وبا خانواده و دوستانش مهربان است. با دقت به حرف های دوستانش گوش می دهد و به اطرافش توجه دارد و مراقب دو برادر دوقلویش «نور» و «بدر» است و در مقابل رفتارهای بچه گانه برادران کوچک اش صبور است. او همچنین عاشق کتاب خواندن، دانستن است و در اوقات فراغت و سرگرمی نقاشی می کشد.

برای خود آرزوهایی دارد واجازه نمی دهد مشکلات، اراده اش را سست کنند چراکه سختی ها را جزئی از زندگی می بیند که شخصیت انسان را می سازد. «فله» همیشه سعی می کند برای اطرافیانش مفید باشد و تاجایی که امکانش است به دیگران ببخشد زیرا که بخشش را موجب غناء روح و افزایش قدرت نوآوری می داند.» [العربیه]

در عربستان سعودی زندگی «فولا» در قالب آگهی ها و تبلیغات انیمیشنی نمایش داده می شود، مثلا عروسکی را نشان می دهند که نماز صبحش را می خواند، برای اینکه دوستش را غافلگیر کند برایش کیک درست می کند و یا وقت خواب کتاب می خواند. این صحنه ها طراحی شده اند تا ارزش های مورد اعتقاد و رفتارهای «فولا» را نشان دهند.

اغلب تبلیغات «فولا» با آواز خواندن «فولا» به زبان عربی آغاز می شوند وعموما در این تبلیغات لوازم روزمره «فولا»  نشان داده می شود، مثلا یک گروه از هنرمندان سوریه ای را نشان می دهند که وسایل، لوازم التحریر، کیف و کفش «فولا» را نمایش می دهند.

«فولا» روند رو به رشد تجاری سازی اسلامی

مجموعه دیگری ازتبلیغات تجاری هستند که «فولا» را خانوده دوست، دارای روابط خوب اجتماعی و مقید به ارزش ها هستند لذا در تبلیغات می بینیم که هشدار می دهند وقتی «فولا» را بیرون از خانه می برید چادر جدیدش را فراموش نکنید. [patheos]

سایت «یواس تودی» با اشاره به فروش بالای «فولا» درتفسیری از این پدیده عروسکی می گوید: در جهانی که با یک فرایند بزرگ جهانی شدن اقتصادی مواجه است، «فولا» نمایانگر یک روند رو به رشد تجاری سازی اسلام است. [ustoday]

«صبری عمرالکثیری» مدیر اجرایی موسسه toy triangle group و نماینده شرکت نیوبوی در خاورمیانه است در پاسخ به شایعاتی با عنوان «تجارت به نام دین با عروسک فولا» می گوید: «مسلما منافع ما تجاری است اما این ایده را به عنوان جایگزین عروسک های خارجی برای دختران عرب و مسلمان طرح کردیم و هدف در بحث اشاعه تربیتی بود نه سوء استفاده.»