پاکدل: چرا باید خود را سبک می‌کردم؟ !

به گزارش پارس ، مدیر پیشین مجموعه تئاترشهر در گفت وگو با ایسنا، هم از فعالیت های جدیدش خبر داد و هم به بیان دغدغه هایش در عرصه هنری پرداخت.

او درباره نمایش نامه ی تازه اش گفت: نامش « یک صبح ناگهان» است و اقتباسی کاملاً آزاد است از داستان بلندِ « طشت خون» اثر اسماعیل فصیح.

این هنرمند تئاتر که این روزها بیشتر مشغول نوشتن و خواندن است، ادامه داد: این روزها بهترین توفیق، کسبِ فرصت مطالعه است و گاهی نوشتن و دوباره نوشتن. البته بگویم مطالعه صرفاً خواندن کتاب و مجله نیست. خواندن نگاه ها، گفتارها و کردارهای آدم ها؛ دقیق شدن در اظهار نظرهای بعضی اشخاص هم خودش هزار کتاب است.

پاکدل بهترین مطالعه را دقیق شدن در رفتار و احوال اطرافیان دانست و افزود: همین که آدم در احوال و رفتار و گفتار آدم های کوچه و بازار، در پیاده رو، در تاکسی، اتوبوس و مترو دقیق شود، خود بهترین مطالعه است.

این کارگردان تئاتر به شیوه های دیگر مطالعه اشاره کرد و توضیح داد: دیدن نمایش های بر صحنه، دیدن سریال ها و برنامه های سطحی و آبکی و پیگیری اتفاقاتِ پیرامونی پر از عبرت است. گپ و گفت با دوستان، پیگیری سرنوشت و عاقبت دیگران، بخصوص جماعتی که با فرصت طلبی در پی شکار فرصت ها هستند، خود نوعی مطالعه است.

او که همواره به وقایع تاریخی ایران علاقه مند است، اضافه کرد: به نظرم نسل ما شاهد وقایع غریبی است. کافی است به اتفاقات داخلی و خارجی از منظری پدیده شناسانه بنگریم. کدام نسل مثل ما شاهد اتفاقاتی مهیب آن هم در کوتاه زمان و فشرده در هم بود؟ آنچه در عمر کوتاه خود دیدیم و شاهدیم، باید قرن ها و شاید هزاره ای می گذشت تا کس یا کسانی در معرض اش قرار می گرفتند.

حسین پاکدل که همچنان نمایش ناکام « عشق و عالیجناب» را در کارنامه هنری اش دارد، در پاسخ به این پرسش که آیا پیگیری خاصی برای اجرایش کردید؟ توضیح داد: خیر، مطلقاً پیگیری نکردم. مطمئن بودم نتیجه بخش نیست. چون از اساس با این اثر بعد از اجرای در جشنواره برخورد حذفی در دستور کار بود. برای چه باید خود و همکاران شریف ام را سبک می کردم؟

کارگردان نمایش « حضرت والا» با تاکید بر اینکه حتما نمایش « عشق و عالیجناب» را در زمانی مناسب اجرا می کند، به ایسنا گفت: در خصوص آن کار قضاوت را به داوری زمان وانهادم. مسلم بدانید زمانی حتما اجرای آبرومندی از آن اثر خواهیم داشت. خلاصه بعد از آن که محبت شد و موانع بی شماری بر سر راه اجرای نمایش پرزحمتِ « عشق و عالیجناب» آن هم بعد از تقدیر و اهدای جایزه در جشنواره ایجاد شد، غالب وقتم را صرف مطالعه و نوشتن کردم.

این نمایش نامه نویس با اشاره به فعالیتهای اخیرش در حوزه تئاتر و نوشتن افزود: البته با نمایش « ترن» همکاری کردم که سال قبل اجرا شد. با چند پروژه همکاری کردم، روی چند طرح و ایده کار کردم که بعضی زمان بر است و هنوز جای تحقیق و بررسی همه جانبه دارد. بعضی در مرحله ی طرح است. ولی یک متن را به پایان رساندم به نام « یک صبح ناگهان» . معمولاً وقتی متنی را به سرانجام می رسانم، برای بعضی دوستانم که خوب و توانمند و صاحب نظرند، می فرستم تا از انتقادات و پیشنهادهایشان برای بهبود کار بهره بگیرم.

نویسنده و کارگردان نمایش « رقص زمین» درباره موضوع نمایش نامه ی جدیدش گفت: نمایش « یک صبح ناگهان» اقتباسی کاملاً آزاد است از داستان بلندِ « طشت خون» اثر اسماعیل فصیح. مدت ها پیش آن را خوانده بودم و طی این مدت روی نحوه ی تبدیل آن به نمایش کار کردم. فکر می کنم بد در نیامده باشد. حالا باید دید. ضمن آن که به سهم خود این کار نوعی ادای دین به نویسنده ی شهیر معاصر اسماعیل فصیح هم هست.

او درباره این انتخاب نیز توضیح داد: دلیل عمده این که سرزمین ما از صد و اندی سال پیش با اتفاقات بزرگ و ناگهانی و بهت آور مواجه بوده، بخصوص از زمان صدور فرمان مشروطه، هر روز مان پر از اتفاقات سرنوشت ساز و ناگهانی بوده است.

حسین پاکدل توضیحاتی درباره داستان این نمایش نامه ارائه کرد و افزود: داستان نمایش برمی گردد به یک روز از روزهای بعد از مرگ ناصرالدین شاه. در فاصله ی ترور او و برآمدن پسرش مظفرالدین میرزای ولیعهد. اما قصه ی پایه در یک خانواه ی صاحب نام می گذرد. در این نمایش صبح یکی از این روزها تا پیش از ظهر محور داستان است. داستان، یک تراژدی کاملاً خانوادگی در اجتماع آن روز است.

این نویسنده که پیش از این هم نمایش نامه های دیگری را با اقتباس از رمان های مختلف نوشته است، درباره اقتباس نمایشی از رمان اسماعیل فصیح گفت: اگر به انصاف بنگریم اسماعیل فصیح حق بزرگی به گردن ادبیات سرزمین ما دارد. به نظرم ایشان به خاطر استقلال شخصیتی و سبک و سیاق منحصر به فردی که داشتند، تا حد زیادی مورد بی مهری قرار گرفتند.

وی ادامه داد: اسماعیل فصیح نویسنده ای بود که با صداقت تمام قشر عظیمی از اهل ایران را در گستره ای فراخ با کتاب و مطالعه آشنا کرد. به نوعی کتابخوان تربیت کرد. حجم کسانی که « ثریا در اغما» یا « زمستان شصت و دو» ی ایشان یا دیگر آثارشان را خواندند و با این جذبه به سمت مطالعه کتاب های دیگر رفتند، کم نبودند. هنوز هم اگر شرایط چاپ کتاب های ایشان فراهم شود آثاری پرمخاطب اند و مقبولیت چاپ در تیراژهای بالا دارند. ولی خب همان طور که عرض کردم، حسادت و تنگ نظری و در بسیاری از موارد گروه های سیاسی در حوزه ی قلم تعمداً و از روی بخل آثار او را بایکوت کردند، چه قبل از انقلاب چه بعد از انقلاب؛ البته عمده بالندگی و تولید آثار ماندگار و واقع گرای او بعد از انقلاب صورت گرفت.

پاکدل به ظرفیت های ادبیات ایران برای اقتباس های نمایشی اشاره و اضافه کرد: حوزه ی ادبیات نمایشی ما می تواند از آثار این نویسنده و سایر نویسندگان مستقل و زحمت کش بهره های وافری ببرد. هرگاه فکر کنیم در بخش خلق ادبیات نمایشی نیازمند مراجعه به متون کهن و آثار نویسندگان و بزرگان ادب دیروز و امروز کشورمان نیستیم، قطعاً درجا می زنیم و دور خود می چرخیم.

مدیر پیشین تئاترشهر که همیشه پیگیر اجراهای روی صحنه است، خاطرنشان کرد: من غالب آثار بر صحنه را می بینم. به واقع بسیاری که ترجمه است یا رونویسی از متون غیر ایرانی. آن ها هم که دستی در نگارش و عرضه ی متون ایرانی و بومی دارند، یا مورد بی مهری واقع شده آثارشان با کج فهمی به بایگانی سپرده می شود بعضی هم که زمینه بروز و ظهور پیدا می کنند، فاقد هرگونه خاصیت اند.

او از محدودیت و ممیزی متون ایرانی و آثار بومی در تئاتر اظهار تاسف و اضافه کرد: در موارد معدودی و خیلی به ندرت نوشته های فاخر و درجه اول به صحنه می رود که آن هم گاه زخمی شده و محصول تلاش و پیگیری و سماجت خالق اثر است نه یک جریان نهادینه شده و هدف دار و رو به رشد.

بازیگر نمایش دفاع مقدسی « ترن» که این روزها مشغول خواندن رمان « چیدن باد» است، این اثر دو جلدی را یکی از آثار درخشان ادبیات فارسی توصیف کرد و ادامه داد: الان دارم رمان دو جلدی و فوق العاده غنی و پربار نویسنده پرتلاش محمد قاسم زاده به نام « چیدن باد» را می خوانم. نمی دانید چه قدر زیباست. به نظرم هر بخش آن به اشکال مختلف قابلیت اجرا بر صحنه را دارد.

او معتقد است: درام نویسان ما با بهره گیری از این کتاب و کتاب های مثل این می توانند نمایش های پرمایه ای بنویسند.

پاکدل افزود: من نمی خواهم وارد جزییات داستان بشوم تا برای خواننده ذهنیت ایجاد کنم ولی همین قدر بگویم رمانی است که تاریخ معاصر را در قالب داستان های موازی و جذاب پیش روی ما قرار می دهد. جوانان ما باید این رمان را بخوانند تا بفهمند چه ها بر این سرزمین رفته است.

این هنرمند تئاتر در پایان درباره اجرای « یک صبح ناگهان» گفت: به یاری خدا تلاش هایی می کنم. امید که شرایط اجرای خوب و حرفه ای آن فراهم شود.