ساختمان‌های نما شیشه‌ای چگونه مجوز ساخت می‌گیرند؟

استفاده از شیشه در نماسازی یک نمونه از اشکال مورد استفاده در نمای ساختمان‌ها است که بعضا نمای برخی از ساختمان‌ها یا به صورت تمام شیشه‌ای است و یا تنها درصدی از شیشه را در طرح نما استفاده می‌کنند.

اولین ساختمان نما شیشه‌ای در جهان در سال 1864 میلادی در انگلستان و در شهر لیورپول ساخته شد که 5 طبقه ارتفاع داشت. کشور انگلستان به لحاظ آب و هوایی از نور مستقیم آفتاب به مقدار کمی بهره مفید می‌برد و اکثر ماه‌های سال هوای شهرهای این کشور ابری و بارانی است و در خیلی از ساختمان‌ها و خانه‌های واقع در انگلستان از نور آفتاب به خوبی استفاده نمی‌شود، به همین دلیل معماران و سازندگان ساختمان درصدد ساختن خانه‌هایی بودند که نور آفتاب را به داخل خانه‌ها برساند. آنان به این نتیجه رسیدند که نمای شیشه هم می‌تواند نور آفتاب را به خوبی به داخل خانه منتقل کند و هم اینکه می‌توانند در ساخت ساختمان، از طرح زیبایی برای نمای آن بهره ببرند.

این طرح به تدریج در سایر کشورهای اروپایی مخصوصا کشورهای شمالی واقع در قاره سبز رواج پیدا کرد، چراکه در اغلب اوقات و روزهای سال آب و هوای این کشورها ابری و بارانی است و منازل موجود در شهرهای این قبیل کشورها از نور آفتاب بی‌بهره هستند.

اما امروزه طرح نمای شیشه‌ای در کشور ما نیز به یکی از طرح‌های پر طرفدار و مورد استفاده ساختمان سازها، سازندگان برج‌ها و پروژه‌های ساختمان سازی تبدیل شده است و اگر کمی به ساختمان‌های در حال ساخت شهر خود دقت کنیم، متوجه به کارگیری نمای شیشه‌ای در ساختمان‌ها می‌شویم.

حال سوالی که برای ما پیش می‌آید آن است که مگر وضعیت آب و هوا در ایران و شهر تهران در اکثرماه‌های سال ابری و بارانی است که سازندگان ساختمان‌ها از نمای شیشه‌ای استفاده می‌کنند؟

در جواب این سوال سازندگان این گونه پاسخ می‌دهند که به کار بردن شیشه در حوزه نماسازی ساختمان باعث زیبایی و بهتر دیده شدن ساختمان‌ها در سطح شهر می‌شود، اما زیباسازی شهر به چه قیمت؟

نمای شیشه‌ای در کنار مزایای خود معایب و خطرات جبران ناپذیری را به دنبال دارد و به کارگیری این نما آنقدرها هم که فکر می‌کنیم به نفع کسانی که در این نوع ساختمان‌ها(مسکونی-اداری-تجاری) حضور دارند، نیست و می‌تواند خطرات بسیار زیادی را برایشان ایجاد کند.

برخی از معایب و مشکلاتی را که ساخت نمای شیشه‌ای ساختمان‌ها برای ساکنان ایجاد می‌کند عبارتند از:

در ادامه به چند مورد از معایب و مشکلاتی که اجرای طرح نمای شیشه ای در ساختمان ها به دنبال دارد می پردازیم:

•  آلودگی صوتی: مشکل آلودگی صوتی در فضای داخلی ساختمان که بسیار آزاردهنده است، به ویژه در محل‌های شلوغ و پر سر و صدایی که این ساختمان‌ها در آنجا ساخته می‌شوند. تصور کنید یک بیمارستان با نمای تمام شیشه‌ای در سطح شهر ساخته شود، آن وقت بیمارانی که به آن بیمارستان مراجعه می‌کنند و در آنجا بستری می‌شوند، آیا آرامش روانی دارند؟
• مقرون به صرفه نبودن از نظر اقتصادی: نمای شیشه‌ای باعث ایجاد آلودگی صوتی در فضای داخلی ساختمان می‌شود، لذا استفاده از شیشه‌های دوجداره در ساختمان سازی به صرفه نیست و از نظر ریالی نیز بسیار هزینه بر است و برای سازندگان قابل قبول نیست که بخواهند از آن استفاده کنند. باید گفت که تحمیل هزینه‌های مازاد نگهداری، بازرسی، تعمیر و تمیز نگه داشتن نما در شیشه‌های دوجداره در مقایسه با شیشه‌های تک جداره بسیار بیشتر است.
• مقاوم نبودن در برابر زلزله: به عنوان مثال می توان به بیمارستان در حال احداث امام خمینی چمران (مهدی کلینیک) اشاره کرد که نمای در نظر گرفته شده برای این بیمارستان، تمام شیشه‌ای است. حال باید توجه داشت که نمای کاملا شیشه‌ای یک بیمارستان به هنگام وقوع زلزله با چه خطراتی بیماران را تهدید می‌کند. یک بیمارستان باید محلی امن و آرام برای بیماران باشد، چراکه با وقوع یک زلزله قوی در شهر یک بیمارستان با نمای شیشه ای خود به محلی آسیب پذیر و لطمه زننده به بیماران بستری در آن تبدیل خواهد شد.

حسن خلیل آبادی عضو شورای شهر تهران با اشاره به قرار گرفتن شهر تهران بر روی گسل زلزله گفت: شکسته شدن شیشه و ریزش آن از ارتفاع در مواقع زلزله و بحران ممکن است موجب مرگ افراد شود.

• مقاوم نبودن در مواقع آتش سوزی: ساختمان‌های نما شیشه‌ای به هنگام بروز حادثه آتش سوزی ناایمن هستند، به عنوان مثال اگر ساختمانی مانند ساختمان پلاسکو که آتش گرفت و فروریخت در زمان حال ساخته می‌شد و نمای آن تمام شیشه‌ای بود، در زمان وقوع آتش سوزی و فروریختن احتمالی آن، چه بلایی بر سر عابرانی که از کنار این ساختمان عبور می‌کردند، می‌آمد؟ حال باید گفت تنها بارش تکه‌های شیشه داغ است که در زمان آتش سوزی و فروریختن احتمالی ساختمان بر سر افرادی که در حال رفت و آمد هستند، ریخته می‌شود.
• کاهش فضای مفید ساختمان:  در نماهای شیشه‌ای که از شیشه‌های دو جداره استفاده شده است، به دلیل اینکه فضای خالی بین دو پوسته از 20 سانتی متر تا 2 متر بسته به نوع کاربرد سازه متغیر است، استفاده از شیشه دوجداره سبب کاهش فضای قابل استفاده ساختمان می‌شود.
• عدم آسایش حرارتی چه در فصل سرما و چه در فصل گرما: در فصول سرد سال به دلیل اینکه سطح نمای شیشه‌ای ساختمان‌ها مقاومت حرارتی کمی دارد، دمای محیط داخلی ساختمان‌ها به دمای محیط خارج نزدیک بوده و بدن ساکنان این ساختمان‌ها که در نزدیکی نما مستقر هستند از طریق تشعشع با نما تبادل حرارت کرده و احساس خوشایندی نخواهند داشت. همچنین در فصول گرم سال نیز تابش مستقیم نور خورشید به ساختمان‌ها باعث بالا رفتن دما و حرارت داخل ساختمان می‌شود و در این صورت با توجه به بحران انرژی در کشور، ساکنان این ساختمان‌ها برای مطلوب کردن دمای داخلی ساختمان از کولرها و سیستم‌های سرمایشی انرژی بر استفاده می‌کنند.

زهرا صدراعظم نوری عضو شورای شهر تهران در رابطه با استفاده از نمای شیشه‌ای در ساختمان‌ها گفت:فلسفه استفاده از نمای شیشه‌ای در ساختمان‌ها، استفاده بیشتر از نور آفتاب است و از آنجایی که شهر تهران در بیشتر اوقات از نور آفتاب بهره می‌برد، استفاده از نمای شیشه‌ای در ساختمان‌ها منطقی نیست.

وی در ادامه گفت: از لحاظ فرهنگی مردم ایران مقابل شیشه‌ها و پنجره‌ها پرده نصب می‌کنند تا جلوی دیده شدن منزل و همچنین ورود نور آفتاب را بگیرند، این کار سبب می‌شود که مردم ساعات بیشتری را از سیستم‌های خنک کننده استفاده کنند و در نهایت موجب اتلاف منابع انرژی نیز می‌شود.

حال با این همه معایبی که در رابطه با به کارگیری شیشه در نمای ساختمان‌ها بیان شد، مشاهده می شود که ساختمان‌های در حال احداث از شیشه به عنوان نما استفاده می‌کنند، ساختمان‌هایی که با وجود تصویب قانون ممنوعیت طراحی با نمای شیشه، باز هم در حال احداث هستند. به عنوان مثال می‌توان به ساختمان یکی از شعب بانک آینده در حوالی میدان ونک، بیمارستان امام خمینی نبش بزرگراه شهید چمران (مهدی کیلنیک) که در حال ساخت هستند و نمای از پیش طراحی و تعیین شده آن‌ها که شیشه‌ای است، اشاره کرد.

افشین حبیب زاده عضو شورای شهر تهران در رابطه با استفاده از نمای شیشه ای در ساختمان‌های در حال ساخت پایتخت، گفت: استفاده از نمای شیشه‌‌ای در ساختمان‌ها طبق قانون ممنوع است، اما اگر پروانه ساخت صادر شده باشد، می‌توان این کار را انجام داد و این کار قانونی است و اگر کسی خارج از ضوابط اقدام به صدور مجوز نمای شیشه‌ای کرده باشد، می‌توانیم به این مسئله ورود کنیم و در نهایت عملیات تخریب انجام شود.

این در حالی است که به گفته مهدی چمران رئیس سابق شورای شهر تهران ساخت نمای شیشه‌ای برای ساختمان‌های مسکونی تا 60 درصد شیشه مجاز است و برای ساختمان‌های غیرمسکونی نمای صد در صد شیشه‌ای ممنوع است و ساخت نمای شیشه‌ای در ساختمان‌های غیرمسکونی بین 100 تا 60 درصد منوط به مجوز کمیته نما است.

همچنین محمد باقر خسروی مدیر کل وقت معماری و ساختمان شهرداری تهران در سال90 در مصاحبه ای اعلام کرده بود که چناچه بیشتر از 40 درصد نمای ساختمان شیشه‌ای باشد، پروانه ساخت به آن تعلق نمی‌گیرد و بر اساس مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان که شرایط عمومی ساختمان را بیان می‌کند، ساختمان‌های مسکونی نمی‌توانند نمای شیشه‌ای داشته باشند و شورای اسلامی شهر تهران نیز در مصوبه‌ای بر این موضوع تاکید داشته است.

در شورای سوم که به ریاست مهدی چمران بود، قانون ممنوعیت استفاده از نمای شیشه‌ای با تبادل نظر و بحث میان اعضای این شورا به تصویب رسید و پس از آن با توجه به این قانون با ساخت ساختمان‌های با نمای شیشه مخالفت شد.

40 درصد یا 60 درصد؟

تناقص میان صحبت‌های مسئولان در زمینه ساخت نمای شیشه‌ای باعث سردرگمی سازندگان ساختمان‌ها می‌شود و به همین دلیل است که هر کسی هر طوری بخواهد با استناد به صحبت‌های مسئولان مربوطه کار خودش را پیش می‌برد.

با وجود تردد و رفت و آمد مسئولان شهری و کشوری در پایتخت و مشاهده ساختمان‌های در حال ساخت با نمای شیشه‌ای و با علم به آن که طبق قانون استفاده از نمای شیشه‌ای در ساختمان‌ها ممنوع است، چرا با این تفاسیر این ساختمان‌ها ساخته می‌شوند و با این تخلف آشکار برخورد نمی‌شود و از ساخت چنین ساختمان‌هایی جلوگیری نمی‌شود؟

محمد سالاری عضو شورای شهر تهران در رابطه با ساختمان‌های نمای شیشه‌ای گفت: قوانین مربوط به ممنوعیت ساخت نمای شیشه‌ای در ساختمان‌ها ظاهرا فقط برای مردم است.

وی گفت: اگر دولت، سازمان‌ها و شرکت‌های مربوط به حاکمیت در ساخت بناهایی نظیر آنچه که در کنار مجلس شروع به ساخت آن شده است و یا ساختمان اداری-تجاری که واقع در عباس آباد است، قوانین مربوط به نمای ساختمان را رعایت نکنند، نتیجه می‌گیریم این قانون فقط برای شهروندان عادی است و با اصل رعایت حقوق شهروندی، اجرای قانون منافات دارد.

برای ساختن یک ساختمان در شهر علاوه بر مراجعه به نهادهای مربوط به موضوعات فنی وسازه ای باید نمای ساختمان نیز در شورای نمای شهر مورد بررسی و تایید قرار گیرد و کمیته نما در شورای شهر که متشکل از یک نفر نماینده شورای شهر، یک نفر نماینده معاونت شهرسازی و یک نفر نماینده از منطقه مربوطه به محل ساخت وساز پروژه و ساختمان است، وظیفه تحت پوشش قرار دادن کلیه بناهای در حال ساخت مناطق چند گانه تهران را برعهده دارد و بر اساس میزان حساسیت و اهمیت بناها و اولویت‌های خود، مجوزهای لازم و پروانه ساخت را در این رابطه به شرکت‌های سازنده ساختمان ارائه می‌دهد.

با این حال سوالی که در ذهن ما پیش می‌آید آن است که با وجود تصویب قانون ممنوعیت استفاده از نمای شیشه‌ای در ساختمان‌ها، کمیته نما چگونه مجوز اجرای طرح نما در ساختمان‌ها را به شرکت‌های سازنده بابت ساخت ساختمان‌هایی با نمای شیشه‌ای صادر می‌کند؟