نقشه ارزی‌مان معیوب است

اواخر سال گذشته (۱۳۹۶) بود که نوسانات نرخ ارز در بازار آزاد آغاز شد. این نوسانات در اولین هفته کاری بعد از تعطیلات فروردین ماه امسال حالتی التهابی به خود گرفت به طوری که نرخ دلار از ۵۰۰۰ تومان هم عبور کرد، اما متوقف نشده و حالا تا ۷۵۰۰ تومان هم بالا رفته است. اتفاقی که باعث نگرانی‌هایی برای بخش های مختلف اقتصادی کشور شده است. هرچند دولت با تک نرخی اعلام کردن نرخ ارز و راه اندازی سامانه "نیما" تا حدود زیادی توانست تلاطمات این بازار را کنترل کند، اما با اعلام خروج آمریکا از برجام و شروع دور جدید تحریم های آمریکایی به نظر می رسد دولت علاوه بر تدابیر اندیشیده شده باید از خروج ارز از کشور هم جلوگیری کند.

در این باره وحید شقاقی شهری، عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی تهران؛ در گفت‌وگو با ایسنا، با طرح این پرسش که چرا دولت تصمیمات سخت نمی‌گیرد، بیان کرد: در سال گذشته حدود ۱۰ میلیارد دلار ارز به خاطر بخش گردشگری ما از کشور خارج شده است. ما در این تنگنای ارزی باید تصمیمات سختی را برای خروج گردشگران از کشور با ارز دولتی بگیریم.

وی همچنین به آسیب‌های پدیده قاچاق براقتصاد کشور هم اشاره کرد و گفت: در سال گذشته حدود ۱۵ میلیارد دلار قاچاق کالا در کشور داشتیم که این هم باعث خروج ارز از کشور می‌شود. ما باید جلوی ارز از کشور را بگیریم، چرا که در آینده به این ارزهای خارجی و مخصوصا دلار نیازمند خواهیم بود.

این استاد دانشگاه با بیان این که در سال گذشته همچنین هفت میلیارد دلار تراز تجاری غیرنفتی داشته‌ایم، ادامه داد: این یعنی در  سال گذشته (۱۳۹۶) واردات ما حدود هفت میلیارد دلار بیشتر از صادرات غیر نفتیمان بوده است. در چنین شرایطی ما باید جلوی واردات غیرضروری کالاها به کشور را بگیریم؛ کالاهایی که حداقل حدود ۵۰ درصد آن غیرضروری است.

او با بیان این‌که ما باید نقشه ارزی کشور را بازسازی و ترمیم کنیم، گفت: ۷۰ درصد از واردات به کشور ما از دوبی انجام می‌شود که این مساله باید اصلاح شود و به تصیمات سختی روی بیاوریم چون که بعید است اروپایی‌ها بتوانند در برابر آمریکا و تحریم‌های آن مقاومت کنند به همین خاطر مدیریت مصرف منابع ارزی در کشور بسیار مهم است.

شقاقی با تاکید بر این‌که در سال گذشته حدود ۳۰ میلیارد دلار خروج سرمایه از کشور داشته‌ایم در این باره اظهار کرد: ۳۰ میلیارد دلار خروج سرمایه از کشور یعنی این‌که به این اندازه کالا از کشور خارج شده و متاسفانه ارز آن وارد کشور نشده است! دولت باید منابع ارزی را کنترل کند و اجازه ندهد این منابع صرف کالاهای غیرضروری در اقتصاد کشور شود.

 ۱۸ اردیبهشت  ماه سال جاری ترامپ از خروج این کشور از قرارداد موسوم به برجام خبر داد. روز بعد از آن هم رئیس جمهور آمریکا رسماً خروج آمریکا از برجام را اعلام کرد و به تمامی شرکت‌ها و تجار فرصت داد تا ظرف مدت ۱۸۰ روز (شش ماه) فعالیت های خود را از ایران خارج کنند. با این دستور ترامپ تمامی تحریم‌ها علیه ایران، اعم از موشکی-هسته ای و… به حالت قبلی خود برگشت. عربستان سعودی، بحرین و رژیم اشغالگر قدس از اولین کشورهایی بودند که از این تصمیم رئیس جمهور آمریکا حمایت کردند.

به نظر می رسد با خروج آمریکا از برجام، آنها سعی خواهند کرد تا با  اعمال تحریم های بانکی و پولی دسترسی ایران به دلار را بسیار محدود کنند تا از این طریق بتوانند ارزش ریال ایران را کاهش دهند؛ ریالی که حالا به دلیل حجم عظیم واردات و واردات غیر رسمی یا قاچاق بسیار به دلار وابسته شده است.   مطابق پیش بینی‌ها مبنی بر خروج احتمالی ترامپ از برجام، پیش از این و با پیشنهاد رئیس کل بانک مرکزی ایران "یورو" به عنوان ارز جایگزین دلار درمبادلات بین المللی انتخاب شد، اما اینکه یورو بتواند به عنوان جایگزینی موثر عمل کند یا خیر مساله ای است که باید در ماه‌های آینده و مخصوصا با رفتار اروپایی ها در قبال باقی مانده برجام مشخص شود. امری که البته بعید به نظر می رسد.