شورای نگهبان تابع مصلحت‌اندیشی سلیقه‌ای نیست

به گزارش پارس به نقل از باشگاه خبرنگاران؛ بررسی نتایج احراز هویت کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری با حضور عباسعلی کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان در برنامه گفتگوی ویژه خبری شب گذشته مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

کدخدایی در ابتدای سخنان خود در مورد روند بررسی صلاحیت ها در وزارت کشور گفت: وظیفه شورای نگهبان براساس اصل ۹۹ قانون اساسی نظارت بر تمام انتخابات ها به جز انتخابات شوراهای شهر و روستا است.

وی ادامه داد: اصل ۱۱۸ قانون اساسی بررسی احراز صلاحیت کاندیداهای انتخابات را بر عهده شورای نگهبان گذاشته است، همچنین یکی از بندهای اصل ۱۱۰ قانون اساسی نیز بررسی صلاحیت ثبت نام کنندگان انتخابات ریاست جمهوری را بر عهده شورای نگهبان قرار داده است.

سخنگوی شورای نگهبان با اشاره به اینکه انتخابات ریاست جمهوری از نظر نحوه رسیدگی به صلاحیت ها و شرایط ذکر شده برای حضور داوطلبین با انتخابات مجلس متفاوت است، تصریح کرد: در انتخابات مجلس براساس قانون، شرایط باید در موارد متعددی بررسی شود که این امر به وسیله هیئت های اجرایی، هیئت نظارتی شهرستان و استان، هیئت مرکزی و نهایتا شورای نگهبان انجام می شود که هرکدام از اینها زمان معینی را برای بررسی صلاحیت ها در اختیار دارند.

وی با بیان اینکه شورای نگهبان در انتخابات ریاست جمهوری براساس قانون انتخابات وظیفه رسیدگی به موضوع احراز صلاحیت ها را بر عهده دارد، گفت: شرایطی که در اصل ۱۱۵ قانون اساسی ذکر شده مد نظر شورای نگهبان است و معمولا در بین افراد ثبت نام شده افراد شاخصی حضور دارند، به عنوان مثال در این دوره از ثبت نام کاندیداهای انتخاباتی ۴۰ نفر از چهره های مذهبی و سیاسی ثبت نام کردند که به واسطه جلسات متعددی که برگزار شد، توانایی، سوابق، رفتار و گفتار کاندیداها بررسی شد و در مورد هر یک از این افراد رأی گیری صورت گرفت.

کدخدایی با اشاره به اینکه در نحوه رأی گیری اینگونه نبوده که طی زمان کوتاهی به اجماع نظر برسیم، تاکید کرد: در بعضی موارد صلاحیت افراد طی جلسات متعدد به بحث گذاشته می شد و طبیعی است که اختلاف نظرهایی در بین اعضای شورای نگهبان وجود داشت، اما آنچه که وظیفه بود احراز صلاحیت براساس معیارهای قانونی بود و اینکه معیارها را با صلاحیت افراد تطبیق دهیم تا بتوانیم واجدین شرایط را مشخص کنیم و اگر شرایط برای آنها احراز شد، با رأی گیری نهایی در مورد آنان اظهارنظر کنیم.

وی ادامه داد: پس از کسب حد نصاب لازم، شخصی که واجد شرایط شناخته شده به وزارت کشور اعلام می شود، همانگونه که امشب اسامی اعلام شد.

سخنگوی شورای نگهبان در پاسخ به این سوال که علت تمدید مهلت ۵ روزه از سوی شورای نگهبان چه بود، اظهار داشت: براساس قانون و طبق تبصره ماده ۵۷ شورای نگهبان اختیار تمدید مهلت ۵ روزه را دارد، ۵ روز اول مهلت قانونی برای احراز صلاحیت افراد است و مهلت تمدید ۵ روز دوم به این دلیل است که در بعضی مواقع مانند این دوره افراد زیادی ثبت نام می کنند که در این دوره حدود ۷۰۰ نفر ثبت نام کرده بودند و لازم بود که بررسی های دقیق تری نسبت به افراد انجام شود و زمان بیشتری لازم بود تا اعضای شورای نگهبان به جمع بندی برسند.

وی ادامه داد: بر همین اساس از مهلت قانونی که در ماده ۵۷ ذکر شده، استفاده شد و مدت ۵ روزه احراز صلاحیت ها به ۱۰ روز افزایش یافت که امروز روز پایانی آن بود و وزارت کشور اسامی را اعلام کرد.

* ملاک شورای نگهبان برای تایید صلاحیت قانون اساسی و قانون انتخابات ریاست جمهوری است

سخنگوی شورای نگهبان در ادامه در پاسخ به این سوال که معیارهای بررسی صلاحیت ها چه بوده و آیا سلایق سیاسی خاص مدنظر شورای نگهبان بوده یا صرفا بر مُر قانون عمل شده گفت: در رابطه با انتخابات ریاست جمهوری آنچه ملاک شورای نگهبان بوده و هست قانون اساسی و قانون انتخابات ریاست جمهوری است و شورای نگهبان به غیر از این نمی تواند چیز دیگری را مدنظر قرار دهد.

وی با اشاره به اینکه اعضای شورای نگهبان هم عضوی از جامعه بوده و با فضای سیاسی حاکم در جامعه آشنا هستند، بیان داشت: مسلما اعضای شورای نگهبان نیز در جریان مسائلی که در مورد افراد مطرح می شود هستند و با معیارهایی که براساس یک آیین نامه داخلی در شورای نگهبان تعیین شده، به صورت دقیق تر با مصداق ها که همان افراد ثبت نام شده هستند مطابقت داده و با توجه به معیارها و سوابق قانونی که دارند بررسی شده و رأی مثبت یا منفی به فرد ثبت نام کننده داده می شود.

کدخدایی در مورد معیارهای افراد گفت: به عنوان مثال شخصی که ایرانی الاصل نیست، مسلما اعضای شورا به وی رأی مثبت نمی دهند و یا در بحث مدیریت و اعتقاد و ایمان به مبانی نظام جمهوری اسلامی معیارهایی وجود دارد که در قانون اساسی تعیین شده و عضو شورا باید این معیارها را با مصادیق تطبیق دهد که اگر این معیارها منطبق با شخص موردنظر بود، رأی مثبت را کسب می کند و اگر مجموع آرای اعضای شورای نگهبان در مورد این شخص کسب شود نام وی به وزارت کشور اعلام می شود.

وی در مورد معیارهای دقیق انتخاب کاندیداهای ریاست جمهوری گفت: در این مورد باید اصل ۱۱۵ قانون اساسی را قرائت کنم، این اصل اظهار می دارد که رئیس جمهور باید از بین رجال مذهبی و سیاسی کشور باشد یعنی افرادی که ثبت نام می کنند باید در این طبقه بندی قرار گیرند، اگرچه قانون گذار سایر افراد را منع نکرده است، اما به موجب اصل ۱۱۵ بر رجال سیاسی بودن تأکید دارد و معتقد هستیم که شخصیت های برجسته مذهبی و سیاسی که در عرصه های مذهبی و سیاسی فعالیت های چشمگیری داشته باشند واجد شرایط ثبت نام هستند.

سخنگوی شورای نگهبان در پاسخ به این سوال که آیا همه رجال مذهبی و سیاسی می توانند به عنوان نامزد ریاست جمهوری شناخته شوند گفت: قانون گذار می گوید افرادی که جزو رجال مذهبی و سیاسی باشند و شرایطی از قبیل ایرانی الاصل بودن، تابعیت ایران داشتن و مدیر و مدبر بودن، با این مضمون که کسی که می خواهد سکان دار مدیریت کشور باشد باید از توان گسترده و عظیمی برخوردار باشد را احراز کنند.

کدخدایی همچنین تصریح کرد: در مورد این نکته ممکن است سوابق این فرد بررسی شود و مذاکراتی با او داشته باشیم حتی با بعضی از افراد که در مورد آنها تردید وجود داشته باشد به طور مستقیم مذاکره کنیم، همچنین شخص باید دارای حسن سابقه، امانت و تقوا باشد و مومن و معتقد به مبانی جمهوری اسلامی ایران باشد. اگر کسی قانون اساسی را قبول نداشته باشد نباید انتظار تأیید صلاحیت از سوی شورای نگهبان را را داشته باشد.

* شورای نگهبان در چارچوب مصالح عالی نظام حرکت می کند

وی همچنین در پاسخ به این سوال که آیا مصلحت اندیشی هم در احراز صلاحیت افراد موثر است یا خیر اظهار داشت: مصلحت اندیشی به این معنا که بگوییم معیارهای قانونی را مدنظر قرار نداده و به این مساله بپردازیم که شخص مورد نظر از چه جناح یا گروهی است خیر، شورای نگهبان در چارچوب مصالح عالی نظام حرکت می کند، مصالح عالی نظام در مجموع ممکن است در ذهن همه افراد بوده و معیارها را تشکیل دهد اما معیارها باید براساس قانون همخوانی داشته باشد، به این دلیل که اگر بگوییم که شخصی شرایط احراز صلاحیت را دارد آن شرایط در قانون ذکر شده باشد نه به این معنی که کسی شرایط احراز صلاحیت را داشته باشد و شورای نگهبان با توجه به سلایق از کنار آن عبور کند، شورای نگهبان تابع مصلحت اندیشی سلیقه ای نیست، بلکه به قانون اساسی و مصالح عالی نظام توجه دارد.

کدخدایی در ادامه اظهار داشت: مصلحت اندیشی در معنای عام کار براساس سلیقه است اما در شورای نگهبان براساس مصالح عالی نظام صورت می گیرد همان گونه که امام راحل و مقام معظم رهبری تأکید فرمودند مصالح عالی نظام غیر از مصلحت اندیشی است که ما از آن یاد می کنیم به این مضمون که معیارهای قانونی را در قالب مصالح عالی نظام مدنظر قرار می دهیم.

* توانمندی افراد یکی از معیارهای لازم برای ریاست جمهوری

سخنگوی شورای نگهبان در پاسخ به این سوال که در بین احراز صلاحیت شدگان افرادی هستند از سلایق سیاسی دارند، اما افرادی هم وجود دارند که در حال حاضر در سمت های مهم کشوری مشغول به کار هستند اما احراز صلاحیت نشده اند، فلسفه این امر چیست؟ بیان کرد: همانگونه هم که قبلا هم ذکر کردم شورای نگهبان یک روند انسانی است و هنگامی که اسامی ارائه می شود با تطبیق معیارهای قانونی هر کدام از اعضا رای مستقلی را ارائه می کند، شناخت اعضای شورای نگهبان نسبت به ثبت نام کنندگان بسیار مهم است به عنوان مثال افرادی که در گذشته جزو مقامات بودند اما ممکن است سابقه اجرایی نزدیکی نداشته باشند اما از سوابق آنها تصویر روشنی وجود دارد، مساله ای که در ذهن شکل می گیرد این است که شخص دارای توان مدیریتی است یا خیر؟ همین طور براساس معیارهای قانونی واجد شرایط می باشد یا خیر که براین اساس رای مثبت یا منفی به این شخص تعلق می گیرد. اما ممکن است شخصی در زمان حال در پست مدیریتی مشغول باشد، توانمندی این شخص با معیارهای لازم برای ریاست جمهوری مقایسه می شود که آیا می تواند بار سنگین ریاست جمهوری را برعهده بگیرد؟ همین مساله برای رای دادن کافی است.

کدخدایی ادامه داد: اعضای شورا باید بین خود و خدای خود به این نتیجه برسند که اگر شخصی ثبت نام کرده ولو اینکه در پست مدیریتی مشغول به کار است آیا می تواند در آینده بار سنگین اداره کشور را بر عهده بگیرد؟ در بعضی موارد شخصی ثبت نام کرده که در گذشته نظر خود را در رابطه با قانون اساسی اعلام کرده و اصول قانون اساسی را محل تردید قرار داده با توجه به این مساله در ذهن من به عنوان عضوی از شورای نگهبان این تصویر ایجاد می شود که اگر این شخص بخواهد برای ریاست جمهوری براساس قانون ریاست جمهوری سوگند یاد کند نمی تواند پاسدار قانون اساسی که برخی از اصول آن را قبول ندارد بشود. اینها مواردی هستند که شورای نگهبان به آنها توجه دارد و این شورا براساس توانایی ها، معیارها و مواردی که قبلا هم به آنها اشاره شده تصمیم گیری می کند و چون براساس قانون هم رای گیری به عمل خواهد آمد هر شخص فارغ از دیگر افراد نظر خود را اعلام می کند.

وی در پاسخ به این سوال که شما از بار سنگین و وظیفه سخت یک رئیس جمهور سخن گفتید منظور شما از این عبارات چیست؟ گفت: گاهی اوقات من منصوب می شوم برای مدیریت یک اداره، اما ممکن است در جایی دیگر که مباحث گسترده تر است توانایی اداره آن را نداشته باشم؛ در خصوص کاندیداهای انتخابات نیز این مهم صدق می کند که ممکن است شخصی مدیر کلی می تواند در سمت پایین تری با انگیزه کار کند، اما اگر منصوب به سمت بالاتری شود ممکن است نتواند از عهده آن برآید.

کدخدایی افزود: کارهای مدیریتی به سوابق اجرایی، تجربه، تحصیل و نبوغ ذاتی منوط می شود که اگر آنها وجود نداشته باشد به صورت کلی و اجمالی فرد نمی تواند اداره سازمان را بر عهده گیرد و بنده به عنوان کسی که مرجع تشخیص هستم نمی توانم خود را قانع کنم که فرد الف، ب یا جیم می ‎ تواند از این پست مدیر کلی برای پست ریاست جمهوری تعیین شود؛ آیا این به معنای نفی این مدیر کل است؟ خیر، من به عنوان مرجع تشخیص از سوابق، توانایی های فرد را بررسی می کنیم که ببینیم می تواند به مراحل بزرگتر ورود پیدا کند یا خیر. در شورای نگهبان نیز با این مسایل مواجه بودیم.

کدخدایی در پاسخ به این سوال که شرایط سنی نیز در تشخیص صلاحیت کاندیداها مورد نظر قرار گرفت اظهار داشت: شرط مدیریت شامل همه موارد می شود، گاهی یک فرد جوان است اما تجربه ای ندارد و نمی تواند مدیریت کند اما فردی سالها تجربه دارد اما از لحاظ وضعیت جسمانی نشان می دهد که نمی تواند کاری را انجام دهد، اینها در کنار هم سنجیده می شود، شورای نگهبان بررسی می کند که پست ریاست جمهوری به تعبیر مقام معظم رهبری و قانون کاملا متفاوت است با سایر پست ها در سازمان های دیگر، افراد شاخصی حدود ۴۰ نفر در ثبت نام اولیه شرکت کردند، تعدادی از وزرا سابق وجود داشتند اما اعضای شورای نگهبان تشخیص آنها این بود که شاید آنها نتوانند این بار سنگین را به دوش بکشند چرا که یکی از مسایل مهم در تشخیص صلاحیت ها توانایی جسمی، مدیریتی، سابقه مدیریتی فرد است. ممکن است فردی در فلان سازمان سابقه مدیریتی خوبی نداشته، این به این مفهوم نیست که فرد در گذشته مرتکب خلاف شده است، ارزیابی بنده این است که آن فرد در پست فلان در آن وزارتخانه سابقه روشنی نداشته اینها می تواند در تشخیص صلاحیت ها موثر باشد.

کدخدایی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه برخی افراد سابقه درخشانی بیش از ۱۴ یا ۱۵ سال داشتند که احراز صلاحیت نشدند اما در مقابل اشخاصی بودند که با ۳ یا ۵ سال سابقه مورد تشخیص شورای نگهبان قرار گرفته اند، فلسفه اینگونه مسایل چیست؟ گفت: شورای نگهبان بحث ما زمان نیست چه زمانی مدیریت داشته باشد بلکه ما می گوییم که آیا مدیریت آینده کشور را می تواند بر عهده داشته باشد یا خیر، فرق نمی کند که ۵ سال یا ۲۰ سال یا ۳۰ سال گذشته مدیریت داشته مهم کیفیت مدیریت است نه زمان. بنابراین اگر بخواهیم مشورتی با کسی داشته باشیم به طور قطع با کسی مشورت می کنیم که تجربه بیشتری را در آن موضوع داشته باشد، ممکن است فرد ثبت نام کننده هم همین وضعیت را داشته باشد ممکن است فردی که الان مقامی را داشته باشد تشخیص ما این است که فرد ضعیفی است اما فردی که ۳۰ سال پیش یک سمتی داشته و در آن زمان مدیریت قوی و خوبی داشته ما از او راهنمایی بگیریم.

وی افزود: فردی که ۲۰ سال پیش مدیر بوده بهتر از فردی است که الان مدیر شده است، فردی که الان مدیر است توانایی اداره کشور را دارد.

کدخدایی ادامه داد: قانون اساسی با یک واژه مدیر و مدبر بودن در ذهن شما شکل پیدا می کند که فرد اول، دوم یا سوم می تواند اداره کشور را بر عهده گیرد یا خیر؟ وی شاید سابقه روشنی در گذشته داشته باشد اما در حال حاضر نیز می تواند این سابقه مناسب را حفظ کند یا در گذشته مدیر خوبی بوده اما مدتها از این پست مدیریت دور بوده آیا این دور بودن او می تواند آن را از مباحث کشور دور ساخته باشد؟ اینها معیارها و عامل هایی است که در ذهن بنده شکل می گیرد و نهایتا به عنوان عضو شورا رأی مثبت یا عدم رأی به فرد ثبت نام کننده را ارائه خواهم داد.

وی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه مکانیزم های رای گیری در شورای نگهبان چگونه است گفت: رای گیری در شورای نگهبان مثل بقیه نهادها است و با جاهای دیگر خیلی تفاوت نمی کند.

کدخدایی با بیان اینکه ما یک حد نصابی برای مسایل جاری کشور همچون انتخابات و یا مصوبات داریم که (نصف +یک) است اظهار داشت: ۷ رای لازم داریم که یک رای برای تفسیر است که سه چهارم اعضای شورای نگهبان باید رای بدهند.

سخنگوی شورای نگهبان با اشاره به اینکه در شورای نگهبان صلاحیت افراد مورد بررسی قرار می گیرد افزود: در انتخابات ریاست جمهوری بررسی می شود که آیا فرد واجد شرایط شناخته می شود یا خیر؟

وی با بیان اینکه اگر این رای را نصف +یک داشته باشیم ثبت نام کننده ای که اسم آن مطرح است به عنوان واجد شرایط شناخته می شود خاطر نشان ساخت: اصل رای گیری در شورای نگهبان مثل بقیه شوراها است بنابراین براساس مجامع دیگر و شوراهای دیگر رای گیری می کنیم.

* انتخابات ریاست جمهوری سبک متفاوتی را از سایر انتخابات دارد

کدخدایی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه آیا تعریفی در قانون در خصوص رسیدگی دوباره به صلاحیت افراد وجود دارد یا خیر؟ بیان کرد: انتخابات ریاست جمهوری سبک متفاوتی را از سایر انتخابات دارد.

سخنگوی شورای نگهبان با اشاره به اینکه فردی که به عنوان رئیس جمهور تعیین می شود برای پست کلان مدیریتی کشور تصمیم گیری می کند گفت: ریاست جمهوری پستی است که از همان آغاز طبقه خاصی را برای ورود به این حیطه و گردونه در نظر گرفته می شود یعنی رجال سیاسی و مذهبی به تعبیر اصل ۱۱۵ قانون اساسی.

وی با اشاره به ماده ۵۶ قانون گفت: این ماده از قانون می گوید که وزارت کشور پس از پایان مهلت قبول داوطلب بلافاصله مدارک داوطلبان را به دبیرخانه شورای نگهبان ارسال می کند.

کدخدایی گفت: در ماده ۵۷ قانون شورای نگهبان ظرف مدت ۵ روز از تاریخ وصول مدارک داوطلبان به صلاحیت آنها رسیدگی و نظر خود را صورت جلسه و آن را به وزارت کشور ارسال می کند.

سخنگوی شورای نگهبان با اشاره به ماده ۵۹ قانون انتخابات افزود: در این ماده آمده است که کاندیداها می توانند اسناد و مدارک مثبت صلاحیت خود را ضمیمه اعلام داوطلبی خود کنند و یا در مدت زمان رسیدگی به صلاحیت داوطلبان به شوراهای نگهبان تقدیم کنند.

وی با بیان اینکه در قانون انتخابات ریاست جمهوری چیز دیگری را قانونگذار پیش بینی نکرده است اظهار داشت: اساس قانون انتخابات ریاست جمهوری در دهه ۶۰ تنظیم شده که بعدا اصلاحیه هایی در طی سالهای بعدی در خصوص آن اعمال شده است.

* مرحله اعتراض وجود ندارد

کدخدایی با اشاره به اینکه تصمیم شورای نگهبان در مورد احراز صلاحیت نامزدهای ریاست جمهوری یک تصمیم نهایی است گفت: مرحله اعتراض وجود ندارد.

سخنگوی شورای نگهبان با اشاره به اینکه افرادی که در طبقه رجال سیاسی و مذهبی می آیند و از شأن و منزلت برخوردار هستند اظهار داشت: این مرحله دعواهای ساده انتخاباتی را نخواهد داشت.

وی با تأکید بر اینکه تصمیم شورای نگهبان تصمیم نهایی است خاطر نشان ساخت: سیاق قانون اینگونه ما را هدایت می کند.

کدخدایی با تأکید بر اینکه ما رد صلاحیت نمی کنیم گفت: ما افراد تعیین شده را واجد شرایط دانسته ایم ولاغیر.

سخنگوی شورای نگهبان با بیان اینکه ما جایگاه افراد را حتی کسانی که شاخص نیستند مخدوش نمی کنیم افزود: ما به آبرو و اعتبار افراد لطمه ای وارد نخواهیم کرد.

وی با بیان اینکه ما نسبت به افراد تعیین صلاحیت شده هیچ گونه نظری نداریم بیان کرد: کسانی که احراز صلاحیت نشده اند می توانند در پست های مهم کشور حضور داشته باشند بنابراین حتی ممکن است آنها در دوره های بعدی تأیید صلاحیت شوند.

کدخدایی ادامه داد: در دهه ۷۰ مصوبه ای داشتیم که به مجمع تشخیص مصلحت رفت و در آن زمان اعلام شد افرادی که صلاحیت آنها احراز نشده است می توانند در فرصت مقرر پیگیری کنند این در حالی است که ما هنوز به این نتیجه نرسیده ایم که این امر می تواند در خصوص انتخابات ریاست جمهوری صدق پیدا کند.

* از کسانی که اسم آنها در لیست ۸ نفره قرار نگرفته عذرخواهی کنم

سخنگوی شورای نگهبان با اشاره به اینکه در قانون انتخابات ریاست جمهوری بحث رسیدگی های دیگر در نظر گرفته نشده است اضافه کرد: از فرصت ایجاد شده از سوی صدا و سیما، پشتیبانی آحاد ملت و از تمام نهادهای جمهوری اسلامی از جمله شورای نگهبان کمال سپاس و قدردانی را دارم.

وی در ادامه ضمن تشکر از سایر ثبت نام کنندگان و از کسانی که اسم آنها در لیست ۸ نفره قرار نگرفته عذرخواهی کرد و افزود: براساس قانون، اسامی را اعلام کرده ایم.

کدخدایی در پایان تصریح کرد: شهادت می دهم اعضای شورای نگهبان به جز رضای خداوند متعال چیز دیگری را در نظر نگرفته است و انشاالله حماسه سیاسی را که مدنظر مقام معظم رهبری بود را در ۲۴ خرداد رقم بزنیم.