عهد شکنی قاجاری فرانسوی‌ها تکرار می‌شود؟

گروه تحلیلی خبری "پارس" _ محمدجواد هاشم پور: رئیس جمهور فرانسه در مکالمه تلفنی اخیر خود با حسن روحانی ضمن تاکید بر پایبندی طرف فرانسوی به برجام افزود: "همیشه تاکید کرده‌ام که ما خواهان مذاکره جدید درباره برجام نیستیم اما مایلیم راجع به موضوعات دیگر گفتگو کنیم."

موضوعات دیگری که مورد اشاره امانوئل مکرون است همان خواسته های دولت ترامپ برای تمدید مجدد برجام پس از پایان یافتن دوره ی 120 روزه کنونی است. ایالات متحده براساس یک قانون داخلی، رئیس جمهور این کشور را موظف نموده است تا از زمان اجرایی شدن برجام، هر 120 روز یکبار، پایبندی ایران به برجام را تایید کند.

در همین راستا ترامپ رئیس جمهور کنونی آمریکا در زمان تمدید لغو تحریم ها و تایید برجام، خواستار بازنگری در برجام و اضافه کردن برخی موضوعات دیگر به آن شد. از جمله این موضوعات می توان به توانمندی های موشکی ایران و مسائل منطقه غرب آسیا اشاره کرد.حالا کشورهای اروپایی من جمله فرانسه در تلاش‌اند تا برای جلب رضایت ایالات متحده گفتگوهای جدیدی را بر سر توانمندی موشکی و نفوذ منطقه ای ایران آغاز کنند.

البته چرخش طمعکارانه فرانسوی‌ها از معاهده با ایران تا تمایل به یک کشور مستکبر، سابقه تاریخی دارد. در اردیبهشت سال 1186 هجری شمسی، دولت سلطنتی قاجار با فخر تمام می پنداشت که توانسته است با تمسک به یک قدرت جهانی و با تکیه بر آوازه ناپلئون بناپارت مشکلات خود را در مواجهه با استعمارگری های روس و انگلیس به پایان برساند. معاهده ای که در خاک آلمان بسته شد و به معاهده فینکنشتاین ملقب گردید، یک پیمان دفاعی میان ایران و فرانسه بود تا هر دو طرف را به اهداف خود نزدیک سازد. ایران که در آن سال‌ها به شدت از سوی همسایه شمالی یعنی روسیه تزاری تحت فشار بود می‌کوشید تا با قدرت افسانه ای ناپلئون، سرزمین‌های اشغال شده‌اش را از روس ها بازپس گیرد و شر دولت تزاری روسیه را از سر خود کم کند. از طرف دیگر فرانسه برای دست یابی به آسیای میانه و تضعیف دشمن دیرینه‌اش یعنی بریتانیا، ایران را دروازه دسترسی به کمپانی هند شرقی می دید.

اما دیری نپایید که فرانسوی‌ها توانستند در فریدلند، روسیه را پای میز مذاکره بکشانند و با آنان عهدنامه تیلسیت را به سرانجام برسانند. این معاهده تمامی مشکلات میان روسیه و فرانسه را تحت الشعاع قرار داد و شمول آن ایران را نیز در بر می‌گرفت. فرانسه بی آنکه یادی از معاهده فینکنشتاین نماید، با روس ها دست دوستی داد و ایران را در برابر ارتش روسیه تزاری تنها گذاشت.

امروز دوباره فرانسوی ها که احساس می کنند از تجارت با آمریکا سود بیشتری عاید آنان می شود، پس از فشردن دست دوستان آمریکایی‌شان، راهی ایران می شوند تا خواسته های غیرمشروع آقای ترامپ را از مقامات سیاسی کشور ما طلب نمایند. سفر وزیرخارجه فرانسه به ایران که به دلیل بروز برخی ناآرامی ها در برخی از شهرها به تعویق افتاده بود، تلاشی است برای مطالبه خواسته های نامشروع دولت ایالات متحده. فرانسه و برخی دیگر از کشورهای اروپایی چرخش آشکاری از برجام به سوی عهدشکنی‌های آمریکا داشته‌اند. باوجود آنکه ایران همچنان در تلاش است که علیرغم کارشکنی‌های آمریکا بتواند از برجام روزنه‌ای به سوی تجارت جهانی فراهم آورد، کشورهای اروپایی و در رأس آن‌ها فرانسه می کوشند تا برجام های دیگری را به ایران تحمیل نمایند.

تاریخ نشان داده است که اروپا همیشه میان پایبندی به عهد خود و دست یافتن به منافع بیشتر، گزینه دوم را انتخاب کرده است. عهدشکنی‌هایی که یکبار در زمان قاجار دامن ایران را گرفت، نباید برای بار دیگر منجر به تضعیف جایگاه منطقه ای ایران در میان کشورهای غرب آسیا بشود. بهتر آن است که ما نیز به جای خوشبینی به اروپا و دل بستن به چرب زبانی‌های دیپلمات‌های اروپایی، با بکارگیری توان داخلی در صدد حفظ منافع ملی کشورمان باشیم.